بخشی از مقاله
چکیده
اقلیم مهمترین عامل در توسعه صنعت توریسم محسوب می شود. مسافرتهای گروهی و دسته جمعی با شرایط آب و هوایی پیوند می خورد. عامل ارتفاع و اعتدال درجه حرارت به همراه مناسب بودن شکل ظاهری زمین و قابلیت دسترسی آن، از عواملی محسوب می شوند که شرایط توریسم را فراهم می آورند .این تحقیق با هدف بررسی تأثیر پدیده بلوکینگ بر بارشهای شدید - بیش از 10میلی متر - شهرستان اردبیل در فصل تابستان انجام شده است،
برای این منظور، دادههای بارش روزانه برای ایستگاه سینوپتیک اردبیل برای دوره آماری 35 ساله - 1976-2010 - فصل تابستان ، از اداره کل هواشناسی استان اردبیل اخذ و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و روزهای دارای بارش بیش از 10میلیمتر بارندگی از میان آن دادهها استخراج گردید که تعداد آن روز ها 16 روز بود،
پس از تحلیل آماری داده های بدست آمده جهت تحلیل همدیدی، برای آن 16 روز نقشههای ژئو پتانسیل تراز500 هکتو پاسکال از سایت نوا استخراج و موقعیت های سیستم های جوی همچون ناوهها و پشته ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت وسپس تعداد روز هایی که سامانه بلوکینگ در آن میزان بارندگی تاثیرگذار بود از روی این نقشهها استخراج گردید که تعداد آنها 14 روز بود و پس از تحلیل آماری دادههای بدست آمده، برای تحلیل همدیدی، از میان آنها، 3 روز به عنوان روزهای نماینده انتخاب گردید که نقشه های امگا و ژئو پتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال روزهای منتخب به صورت همزمان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و نهایتاًً نتایج تحلیلهای آماری نشان میدهد
روند بارش دردوره آماری مورد مطالعه روند افزایشی میباشد و تحلیل شاخصهای همدیدی نشان میدهد که سامانه های بلوکینگ با ایجاد انحراف در مسیر بادها ، شرایط ایجاد بارشهای شدید را در منطقه مورد بررسی فراهم می کنند.
مقدمه
نیاز بشر به آرام زیستن در محیطی که حوادث طبیعی همواره وی را تهدید می نماید او را وادار میکند که عناصر، حوادث و نیروهای طبیعت را بهتر بشناسد و به نحوی متعادل با آن سازش پیدا کند ،انسان اولیه به دلیل آگاهی نداشتن از علت های رخداد چنین حوادثی نه تنها خود را مقهور میدانست، بلکه گاهی اوقات آنها را به قهر و خشم نیروهای ماورای طبیعت نسبت می داد . ولی با افزایش آگاهی و علم بشر مبنی بر علت های چنین حوادثی، به تدریج روش های کنترل، مهار و حتی پیش بینی آن بر افق ذهن بشر پدیدار شد . دست پیدا کردن به ابزاروتکنولوژی نوین، توانست ضمن کاستن از دامنه ضایعات و خسارات ناشی از بلایای طبیعی، وحشت عمومی را از این گونه حوادث به نحو مؤثری کاهش دهد
بارندگی های شدید که سبب آبگرفتگی معابر ،اختلال در تردد درون و برون شهری، سیلابی شدن مسیل ها و نهاًیتا جاری شدن سیل میشود ، درسالهای گذشته خسارات سنگینی بر زیر ساختهای استان اردبیل و شهرستان اردبیل وارد ساخته است. مطالعه و شناخت سینوپتیکی بارندگی های شدید طی دورههای بلند مدت میتواند در کاهش خسارات مالی و جانی و مدیریت آن مؤثر باشد.
بلوکینگ یکی ازپدیده های جوی است که وقوع آن باعث تأثیرات قابل توجهی در اقلیم مناطق تحت نفوذش میشود. جریانهای جوی در عرضهای میانه، حرکت معمول غربی- شرقی دارند و معمولا موجی حرکت می کنند. حرکت موجی شکل جریان ها در عرض میانه را می توان در سطوح میانی و فوقانی ورد سپهر1 بخوبی و وضوح مشاهده نمود. اگر متوسط ماهانه یا فصلی این جریانها در سطوح مذکور ملاحظه گردد، حرکت موجی در دوره سرد سال منظمتر و البته بزرگ مقیاس تر خواهد بود.
در بررسی روز به روز ممکن است چنین نظمی به چشم نخورد و آنچه بصورت غالب نمایان است، زبانههایی است که اصطلاحاً ناوه و پشته نامیده میشوند. این زبانه ها در ابعاد متفاوت ظاهر می شوند و ابعاد آنها با طول موجشان معرفی میشود. جریانهای غربی در حرکت معمول خود ناوه ها و پشتههای مذکور را نیز به سمت شرق جابجا می کنند. جابجایی این سیستم ها در محدوده عرضهای میانی و در امتداد جبهه قطبی میباشد
گاهی سیستمهای فوق در ابعاد و طول موج بزرگتر ظاهر میشوند، در نتیجه حرکتی کندتر دارند و حتی ممکن است بصورت ساکن یا با حرکت معکوس در جریانهای جوی ظاهر شوند، یعنی طرح موج به سمت شرق جابجا نمیشود، بلکه حالت ساکن یا حتی جابجایی به سمت غرب پیدا میکند. تحت چنین شرایطی مشاهده میشود که جریانها در لایه فوقانی و میانی ورد سپهر که از غرب به شرق حرکت میکنند با نزدیک شدن به پشته گرمی که ساکن شده است، جدا شده و دو شاخه میشوند. شاخهای از آنها در سمت چپ جریان به طرف عرضهای بالاتر منحرف شده و پشته گرم را دور می زند و شاخه دیگر در سمت راست جریان به طرف عرضهای پایین منحرف شده و یک ناوه سرد را بوجود میآورد.
در روند تکاملی ممکن است پشته گرم با سلول یا سلولهای بسته پر ارتفاع و همینطور ناوه با سلول یا سلولهای کم ارتفاع همراه شود. چنین سیستمی ممکن است گاهی برای مدتها - چند روز تا چندین هفته - در حول و حوش یک نصف النهار باقی بماند و بعنوان یک مانع روند معمول جریانهای غربی در عرضهای غربی و عرضهای میانه را دچار اختلال نماید .در نتیجه ، جریانهای غربی بدلیل وجود چنین سیستمی اجباراً قادر به حرکت در مسیر معمول خود نیستند و مسیری شمالی تر یا جنوبی تر را انتخاب و ادامه میدهند و سیستم های کم فشار و پر فشار سطح زمین نیز با توجه به جریانهای سطوح میانی ورد سپهر، در اطراف سیستم مسدود شده حرکت میکنند ، چنین پدیده ایاصطلاحاً بلوکینگ نامیده میشود
برای انجام این تحقیق ، داده های بارش روزانه فصل تابستان برای ایستگاه سینوپتیک اردبیل برای دوره آماری 35 ساله - 1976-2010 - از اداره کل هواشناسی استان اردبیل اخذ و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و روزهای دارای بارش بیش از10میلیمتر بارندگی از میان آن دادهها استخراج گردید که به صورت زیر می باشد :
جدول -1 بارندگی های بیش از 10 میلی متر فصل تابستان شهرستان اردبیل در طی دوره آماری 35 ساله
براساس جدول فوق نمودار این میزان بارندگی ها به همراه نمودار مدل خطی و مدل پلی نومیال این داده ها به صورت زیر است .
