بخشی از مقاله
چکیده
تاثیر موسیقی روی رفتار رانندگان بسیار مهم و قابل بررسی است. در این مقاله تاثیر موسیقی بر سرعت رانندگان مورد آزمایش و مطالعه قرار گرفته است. یکی از اهداف اصلی این تحقیق تعیین سرعت رانندگان در حین پخش موسیقی میباشد. این موضوع با انجام آزمایش روی 300 نفر در یک مسیر برون شهری واقع در محور هراز آمل به تهران که امکان سرعت گیری برای رانندگان وجود داشته بررسی گردید. انتخاب وسایل نقلیه و مسیر آزمایش با حفظ شرایط استاندارد انجام گرفت. براساس نتایج آزمون رتبه بندی فریدمن مشخص گردید که مهمترین متغیراثرگذار بر روی تاثیر موسیقی بر سرعت رانندگی مربوط به متغیر طول مسیر و کمترین متغیر اثرگذار مربوط به نوع مسیر بوده است. همچپنین نتایج حاصل از آزمون همبستگی نشان داد که بین پنج متغیر مورد مطالعه همبستگی مثبت وجود داشته ولی بین این پنج متغیر و حجم صوت و سرعت عبوری همبستگی منفی و معکوس وجود دارد.
مقدمه
امروزه رانندگی در جادهها متاثر از عوامل متعددی است که یکی از مهمترین این عوامل جنبهها ی انسانی است که به عوامل مختلفی شامل رفتار عابرین پیاده ، رفتار رانندگان ، تخلفات پلیس راهنمایی و رانندگی و برخی دیگر از عوامل تقسیمبندی میشود. در این بین یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار در خطاهای انسانی که باعث بروز تصادفات بسیاری میگردد، رفتار راننده در هنگام رانندگی میباشد که این عامل خود تحت تأثیر عوامل بیرونی و درونی بسیاری قرار میگیرد .[1] بسیاری از عوامل که در هنگام رانندگی باعث شود تا شخص راننده احساس آرامش و تسلط بر رانندگی و وسیله نقلیه را در خود احساس نماید .[2] یکی از این عوامل تاثیرگذار موسیقی است. بطوری که میتوان گفت که موسیقی در حین رانندگی میتواند سودمند یا مضر باشد، به عنوان مثال، فرضیه تحریک خلق و خوی پیش بینی میکند که در موارد خستگی و خواب آلودگی موسیقی میتواند منجر به بیشترشدن سطح برانگیختگی و هوشیاری گردد .[3] اما از سوی دیگر همین موسیقی میتواند موجب هواس پرتی راننده نیز شود .[4] این هواس پرتی متاثر از گوش دادن به موسیقی در حین رانندگی میتواند زیان آور نیز باشد به طوری که ایمنی را کاهش دهد و این وضعیت زمانی بیشتر نمود پیدا میکند که در جادهها و با سرعت بیشتری در حرکت باشد .[5] ویسنترا و همکاران در سال 2000 که سطوح استرس را در مقایسه با موسیقیهای مورد علاقه در هنگام باسرعت بالا مقایسه کردهاند نشان دادند که یک موسیقی مورد علاقه میتواند استرس را در هنگام رانندگی با سرعت بالا کاهش دهد .[6] همچنین موسیقی میتواند موجب افزایش و یا کاهش میزان ضربان قلب در رانندگان شود. در مقالات مختلف از تأثیر موسیقیهای با ریتم تند نظیر هارد راک در بالارفتن میزان آدرنالین در بدن و در پی آن افزایش ضربان قلب انسان صحبت شده است [7] .علاوه براین موسیقیهای با ریتم وآرام و شمرده باعث میگردد تا راننده با حفظ آرامش خود در هنگام رانندگی، به نحوی عمل نماید تا هماهنگی سیستم عصب و عضله به نحو کامل وجود داشته باشد و اعمال رانندگی به نحوی کامل انجام پذیرد که این موضوع باعث میگردد تا میزان تصادفات به مقدار قابل توجهی کاهش یابد.
.1بیان مساله
تاثیر موسیقی روی رفتار رانندگان بسیار مهم و قابل بررسی است .[8] این تاثیر میتوان بر روی وضعیت رانندگی، تاثیرگذاری رو ضربان قلب، تاثیر بروی جنبه های روحی روانی راننده، تاثیر بروی مدت زمان و طول مسیر باشد. بنابراین برای بررسی این تاثیرات میبایست ادبیات نظری متغیرها موثر و حتی نوع موسیقی که رانندگان به ان گوش میدهند مورد کنکاش و بررسی قرار گیرند. وسایل نقلیه، نوع مسیر - درون شهری یا برون شهری - ، شکل و فرهنگ رانندگی افراد جامعه، شرایط محیطی، شرایط ترافیکی و غیره حال در این گستره ٔ عوامل تاثیر گذار در شکل رانندگی انسانها، اهمیت موضوع تاثیر موسیقی بسیار قابل تامل است [9] شاید بارها شنیده باشید که رانندهای با سرعت غیرمتعارف و حرکات ریسکی در حالی که به موسیقی گوش میداده موجبات یک تصادف مهیب را فراهم کرده است. آیا مقصر موسیقی است یا ما انسانها؟ علاقه ٔ انسان به موسیقی غیر قابل انکار است این که بگوییم بهتر است کلا در حین رانندگی به موسیقی گوش نکنیم تا از عواقب آن در امان باشیم اساسا منطقی نیست .[10] بهترین راه، تعیین میزان تاثیرات موسیقی بر روی شکل رانندگی افراد و در پی آن تفکیک موسیقیهای مخرب از موسیقیهای ایمن و نهایتاً تعیین شدت صوت استاندارد برای گوش دادن به موسیقی در حین رانندگی میباشد [11]
.2 اهمیت پژوهش
تأثیر موسیقی بر روی پارامترهای فیزیولوژیک رانندگان از سالها قبل مورد توجه بوده است و یکی از عوامل اصلی برهمزدن تمرکز راننده در شرایط رانندگی به شمار میرود. سالانه 800 هزار تصادف در ایران روی میدهد که از حیث آمار مرگبارترین حوادث جادهای، ایران رتبه اول را در جهان دارد. در بسیاری از این تصادفات عامل روانی و درونی در شخص راننده به عنوان عامل اساسی در بروز تصادف میباشد که با انجام تمهیداتی نظیر پخش موسیقی آرامبخش و هماهنگ با سیستم شنوایی و ادراک شخص راننده در محیط وسیله نقلیه، به میزان زیادی از آشفتگی فکری و حواس پرتیهای ایجاد شده در طول مدت رانندگی جلوگیری نموده و باعث تثبیت رفتار راننده میشود. با استفاده از نتایج حاصل از این تحقیق میتوان به مقدار زیادی رفتار رانندگان را مورد بهبود و بهسازی قرار داده و در جهت نیل به جامعه ٔ حملونقل بدون تصادف حرکت نمود. این امر باعث میگردد تا از بروز تلفات و خسارات بیشمار حال حاضر جلوگیری به عمل نموده و منافع ملی و جهانی بیشماری را در پی داشته باشد.
.3 موسیقی و رانندگی
با توجه به اینکه بیشترین زمان گوش دادن به موسیقی هنگام رانندگی است، پژوهشگران بر آن شدند تا تأثیرات مختلف موسیقی بر فعالیت راننده را مورد بررسی و مطالعه قرار دهند. نود درصد افراد همراه با رانندگی به موسیقی هم گوش می دهند زیرا گرایش طبیعی بعد از وارد شدن به خودرو، روشن کردن رادیو یا سیستم صوتی است .[12] رانندگان به این دلیل در خودروی خود به موسیقی گوش می دهند که لذت ببرند، آرامش یابند و سرگرم باشند یا به این دلیل که اعتقاد دارند موسیقی از خستگی جلوگیری می کند، به آن گوش می دهند .[6] در حالی که پژوهش های مختلفی به بررسی اثرات موسیقی بر عملکرد فرد در تکالیف مختلف صورت گرفته است .[13] پژوهش های بسیار محدودی در رابطه با اثرات موسیقی بر عملکرد رانندگی صورت گرفته است. موسیقی بر توانایی افراد در رانندگی تأثیرگذار است. رانندگی معمولا با گوش دادن به موسیقی یا آواز خواندن با موسیقی همراه است. وقتی رانندگی با تکلیف دوم مانند صحبت کردن با سرنشینان خودرو، روشن کردن رادیو، توجه کردن به محرک های نامناسب موجود در جاده مانند تبلیغات یا صحبت کردن با تلفن، همراه میشود به احتمال خیلی زیادی تکلیف دوم بر تکلیف اول یا همان رانندگی تأثیر می گذارد.
در میان محرک های شنیداری موجود در جاده، راننده ها بیشتر به صدای موسیقی یا رادیو گوش می دهند. در حقیقت گوش دادن به موسیقی، به یک رفتار عادی در رانندگی تبدیل شده است و به راننده ها کمک می کند تا آسان تر زمان را سپری کنند .[14] گوش دادن به موسیقی حین رانندگی تبدیل به یک عادت شده است و راننده ها به ندرت از موسیقی به عنوان عاملی که باعث حواس پرتی آن ها مانند صحبت کردن با تلفن همراه، صحبت کردن با مسافران می شود، یاد می کنند. در نهایت میتوان گفت که موسیقی هم بر طول مدت زمانی که راننده رانندگی می کند و هم بر تمرکز راننده بر تکلیف رانندگی تأثیر گذار است و راننده را آرام - ریلکس - می سازد و به او انگیزه برای رانندگی می دهد .[13] تأثیر موسیقی روی پارامترهای فیزیولوژیک رانندگان از سالها قبل موردتوجه بوده است و یکی از عوامل اصلی بهم زدن تمرکز راننده در شرایط رانندگی به شمار می رود .[10] گوش دادن به موسیقی و رادیو در واقع شایع ترین محرک های شنوایی است که رانندگان در جاده ها از آن بهره میگیرند. یک نظرسنجی در مقیاس وسیع در بریتانیا نشان داد که حدود 75٪ از رانندگان به موسیقی یا رادیو گوش میدهند .[11]
.4 ارتباط بین موسیقی وسرعت بالا
پخش موزیک مورد علاقه راننده با صدای بالا اغلب توسط بسیاری از رانندگان به جهت لذت بیشتر از رانندگی خود صورت میگیرد؛ اما این عمل سبب تأثیر فزایندهای بر روی قابلیت تمرکز راننده بر رانندگی خود دارد. توسط تحقیق صورت گرفته در دانشگاه مموریال کانادا، مشخص شده است که رابطه ٔ مستقیمی بین حجم صدای ضبط و زمان عکسالعمل راننده وجود دارد. به طور شگفتآوری، زمانی که موزیک در خودرو با حدود صدای 95 دسیبل پخش میشود، زمان عکسالعمل 20 درصد به ازای هر سرنشین افزایش مییابد. علاوه بر این، صدای بالای موزیک سبب پوشش صدای موتور خودرو میگردد که این مورد امکان تشخیص سرعت خودرو را برای راننده دشوارتر میکند. پژوهشگران به این نتیجه رسیدندکه یک ارتباط متقابل بین سرعت رانندگی و وولوم موسیقی وجود دارد. هنگامی که راننده آهنگی را دوست داشته باشد، ولووم - صدا - آهنگ را در خودرو بالا می برد و همین افزایش صدا باعث می شود تا راننده با سرعت بالاتری رانندگی کند. اخیرا پژوهشگران به این نتیجه دست یافته اند که گوش دادن به موسیقی در پنج موقعیتی که افراد با آن درگیرمی شوند، با هم تفاوت دارد. مثلا برای گوش دادن راحت 70 - دسیبل - ، برای کنسرتهای هم نوایی 76-100 - دسی بل - ، هدفون 90 - دسی بل - ، باشگاه 100 - دسی بل - و کنسرت راک 112 - دسی بل و بیشتر - به این میزان ولووم از موسیقی نیاز است .[13]
