بخشی از مقاله
چکیده:
با توجه به قرارگیری سد جیرفت در منطقه لرزهخیز و اهمیت این سازه، سعی شده است تا در فاز مطالعات لرزهخیزی از بین روشهای مختلف، از روش تحلیل خطر زلزله به روش قطعی - DSHA - استفاده شود. با استفاده از نقشههای زمینشناسی، مشخص گردید که بر اساس آییننامه استاندارد 2800 وضعیت خاک ساختگاه نوع اول و دوم میباشد. در این راستا و با استفاده از عکسهای هوایی، وضعیت توپوگرافی و نقشه گسلها، گسلهای فعال منطقه تا شعاع 100 کیلومتری سایت شناسایی گردید.
با استفاده از طول گسلها، بزرگای سطحی محاسبه و با داشتن بزرگا و فاصله کانون زلزله گسل تا سازه و نیز استفاده از روابط موسوم به روابط کاهندگی، حداکثر شتاب افقی برای هر گسل محاسبه گردید. با درنظر گرفتن این موضوع که اغلب زلزلههای اتفاق افتاده در ایران از نوع سطحی بوده اند، میزان تغییرات حداکثر شتاب افقی - PHA - از روش بزرگای سطحی محاسبه گردید. نتایج نشان داد که محل موردمطالعه تحت تأثیر گسل سبزواران قرار داشته و بر اساس بزرگای سطحی، مقدار آن برابر با 0/23 g میباشد.
-1 مقدمه
با وجود تکاپوی وسیعی که بوسیله دانشمندان در سراسر جهان به جهت تعیین خطرات زلزله انجام گرفته است، امکان پیشبینی دقیق زمان، مکان و بزرگای زلزلههای آینده و تکانهای حاصل از آن در سطح زمین، میسر نگشته و رسیدن به نتیجهای دقیق در آینده ای نزدیک نیز پیشبینی نمیشود. تحلیل خطر یا ریسک زلزله گامی است بزرگ و توانمند در پیشرفت این علم که ممکن است در شناخت و برآورد خطر در برابر این نیروی طبیعی میسر گردد. هدف از این تحقیق، مطالعه و تجزیه و تحلیل پتانسیل رخداد زلزله با استفاده از روش قطعی برای یک ساختگاه مشخص است. ساختگاه مورد نظر، سد جیرفت و حومه آن انتخاب گردیده است. با توجه به شناسایی چهار گسل فعال درون یک منطقه دایرهای به شعاع 100 کیلومتر اطراف سایت موردمطالعه، جستجو برای اینکه کدام گسل بیشترین شتاب افقی را بهمراه خواهد داشت بررسی های لازم مورد انجام گرفته است.
-2 روش کار
تحلیل و طراحی سازهها علاوه بر روش استاتیکی باید به روش دینامیکی نیز صورت گیرد. یکی از روشهای تحلیل در مهندسی ژئوتکنیک لرزهای، تحلیل خطر لرزهای است که سازه تحت اثر بارهای دینامیکی قرار میگیرد. تحلیل خطر لرزهای به دو روش قطعی - DSHA - و احتمالاتی - PSHA - صورت میگیرد. این تحقیق به روش DSHA سازه موردنظر را تحلیل میکند. در این روش بر اساس طول گسل، فاصله کانونی زلزله تا ساختگاه، شرایط ساختگاه و نوع گسلش، حداکثر شتاب افقی زمین - PHA - را در بدترین شرایط ممکن برآورد میکند. بدترین شرایط یعنی فرض بر این است که گسیختگی در تمام طول گسل صورت گیرد و فاصله منبع زلزله تا ساختگاه کمترین فاصله ممکن را دارا باشد. در شکل - 1 - مراحل تحلیل قطعی خطر زلزله نشان دادهشده است.
شکل -1 مراحل تحلیل قطعی خطر زلزله
گام اول: شناسایی چشمههای لرزه زا
گام دوم: تعیین زمینلرزه کنترلی برای هر گسل
گام سوم: انتخاب روابط کاهندگی برای پارامترهای جنبش زمین
گام چهارم: محاسبه پارامترهای طراحی جنبش زمین
-1-2 شناسایی سرچشمهها
در این مرحله لازم بود تا تمامی سرچشمههای لرزه زا در پیرامون ساختگاه مورد نظر که میتواننداحتمالاً موجب یک زلزله مخرب گردند، موردبررسی قرار گیرند. در این راستا با استفاده از نقشههای زمینشناسی، وضعیت ساختگاه مورد مطالعه مشخص گردید و با استفاده از عکسهای هوایی، وضعیت توپوگرافی و نقشه گسلها، گسلهای فعال منطقه تا شعاع 100 کیلومتری سایت شناسایی شدند. شکل - 2 - این گسلها نشان داده است. موقعیت جغرافیایی سایت موردمطالعه در جدول - 1 - و مشخصات چهار گسلی که در شعاع 100 کیلومتری سایت قرار دارند در جدول - 2 - ارائه گردیده است.
شکل -2 نمایش گسلهای موردمطالعه تا شعاع 100 کیلومتری سد جیرفت
جدول :1مختصات جغرافیایی محل پروژه برحسب درجه
