بخشی از مقاله
چکیده تاثیر رنگ بر زندگی امروز چنان است که گویی پس از چند هزار سال بار دیگر بشر رنگ را کشف کرده است. رنگ درکودکان شدیدتر و موثرتر عنوان می شود که دلیل آن تصویرذهنی است که نسبت به اتفاقات زندگی ، فضای پیرامونی خود را با انواع رنگها در قالب نقاشی رسم می کنند. در پژوهش فوق ترجیح و تاثیر رنگ بر فضای باز مدرسه در کودکان 8،9 ساله مدارس ابتدایی دو ناحیه یک و چهارآموزش و پرورش به دلیل قرار گیری در شرایط اقتصادی مختلف در دوجنسیت دختر و پسر شهر شیراز با روش نمونه گیری خوشه ای سه مرحله ای مورد بررسی قرار گرفته است.
علاوه بر مطالعات کتابخانه ای در زمینه روانشناسی رنگها و روانشناسی کودکان، عمده مطالعات به روش میدانی بر اساس پرسش نامه بصورت ترجیح وانتخاب کارت های رنگی ونقاشی با موضوع تعیین شده مورد بررسی قرارگرفته و فرضیه - ترجیح و تاثیر رنگ بر تصویر ذهنی کودکان با توجه به نوع جنسیت و اختلاف طبقاتی متفاوت است - مطرح شده است. پسران ناحیه یک وچهار در دو گروه سنی 8،9 ساله در اولویت اول به ترتیب رنگهای زرد،آبی و سیاه را در پرسشنامه انتخاب و رنگهای - قرمز،سبز - وآبی در نقاشی مورد استفاده قرارگرفته است.دراین میان دختران ناحیه یک وچهاردر دو گروه سنی رنگ صورتی را در اولویت اول پرسشنامه انتخاب و رنگ سبز را با توجه به عناصر طبیعی در نقاشی استفاده کرده اند. در پژوهش فوق شاهد همخوانی دختران در ترجیح رنگ در دو ناحیه می باشیم ولیکن در پسران اختلاف طبقاتی - اجتماعی-اقتصادی - تاثیر مثبت در نوع ترجیح رنگ گذاشته است.
-1 مقدمه
رنگها روح دارند و زنده اند، رنگها کلمه اند و همچون کلمات سخن می گویند : از نهان سبز جنگلها از راز آبی آسمان و دریاها ، از شفافیت و زلالی قطرات باران و از پاکی سفید برف ، اما نه از طبیعت ، بلکه رنگها از روح آدمی و دنیا پر راز و رمز انسان سخن می گویند.رنگ زندگی است ، زیرا جهان بدون رنگ برایمان مرده جلوه می کند . رنگ ها ایده آغازین و ثمره نور اصلی بدون رنگ هستند و مقابل آن ، تاریکی بدون رنگ است . همانگونه که از شعله آتش نور بیرون می تابد ، بدین سان هم نور رنگ ها را بوجود می آورد - ایتن، - 6:1367 رنگها دارای معانی روانشناختی هستند و بی دلیل نیست که یک رنگ می تواند واجد جاذبه یا دافعه باشد .هر رنگ دارای یک محتوای عاطفی و هیجانی استمعمولاً. بچه ها در نقاشی رنگهای خاصی را به کارمی برند و به کار بردن این رنگها می تواند معانی خاصی داشته باشد. از دیدگاه پیاژه نقاشی چیزی در حد فاصل بازی و تصویر ذهنی است که کودک به واسطه آن دنیای واقعی خود را بازنمایی می کند . - وسیلکر ، - 80 :1380
رنگها خواه به طور جداگانه و خواه در ترکیب با یکدیگر، تأثیرات متفاوتی بر روح و روان آدمی باقی می گذارند .در واقع تأثیرات رنگها و احساساتی که در اثر مشاهده آنها در انسان ظاهر می شود، آنچنان است که امروزه رنگ در روانکاوی اشخاص بویژه کودکان در حکم یکی از عوامل اساسی تلقی می شود .رنگ و تصویر بیش از هر چیز دیگر ذهن کودک رابه خود جلب می کند برای درک رنگ و تصویر کافی است که چشم او ببیند و برای خلق آن کافیست که کودک دست در رنگ کند و بر روی کاغذ بمالد رنگ وسیله ای است که کودک آرزوها و پیامهای خود را در قالب آن بیان می کند یکی از با نفوذترین جنبه ها در کیفیت زندگیمان رنگ است .ما از قدرت ادراکمان هر روز از رنگ استفاده می کنیم. در این نوشتار تاثیر و ترجیح رنگ در فضای باز مدرسه با تفکیک جنسیت مورد بررسی قرار گرفته است.
-1-1 اهداف پژوهش حاضرشامل موارد زیر است
.1بررسی تاثیر وترجیح رنگ بر تصویر ذهنی کودکان در فضای باز در تفاوت جنسیت 2 .بررسی تاثیروترجیح رنگ بر تصویر ذهنی کودکان در فضای باز در اختلاف طبقاتی نوع مدرسه و ناحیه آموزشی شهر شیراز
-2-1 فرضیه پژوهش
ترجیح وتاثیررنگ درتصویر ذهنی کودکان با توجه به - نوع جنسیت واختلاف طبقاتی - متفاوت است. -3-1 روش پژوهش بدیهی است هر پژوهش علمی نیاز به یک روش تحقیق متناسب با موضوع خود دارد . انتخاب روش تحقیق مناسب و تداوم آن در تمامی فرآیند و مسیر پژوهش از اصول راهبرد ی یک تحقیق علمی است.روش مواجهه با مسئله و پژوهش در ارتباط تنگاتنگ و دو سویه با ساختار و ماهیت تحقیق است .از همین رو برای ایجاد شالوده ای انسجام بخش به این تحقیق، روش کیفی وکمی انتخاب و در طول پروسه پژوهش مورد استفاده قرار گرفته است.
برای بدست آوردن نتایج مطلوب در این مقاله و ارائه پاسخ مناسب به سؤالهای فوق از تحقیق کتابخانه ای اعم از کتاب، رساله، مقالات و سایت ها استفاده شده و نهایتا روش میدانی این پژوهش بصورت خوشه ای 3 مرحله ای صورت گرفته است. شهر شیراز دارای 4ناحیه آموزش و پرورشی می باشد لذا دو منطقه از نظر نوع طبقات اقتصادی بطور تصادفی از بین این 4 ناحیه انتخاب شده اند. که ناحیه یک - خیابان قصرالدشت - و ناحیه چهار - بولوار نصر - آموزش و پرورشی می باشد. از بین شعاع عملکرد هر ناحیه یک مدرسه پسرانه و دخترانه بصورت اتفاقی با توجه به ظرفیت هر کلاس درس درمدرسه مورد تحقیق بین60 دانش آموز در هر ناحیه مورد مطالعه قرار گرفته اند. مطالعات بصورت پرسشنامه و آزمون نقاشی بر گذار گردید است.
پرسش نامه شامل ده کارت رنگی از قبل انتخاب شده نیز می باشد - قرمز ، آبی ، سبز ، زرد ، نارنجی ، صورتی ، بنفش ، قهوه ای ، خاکستری ، سیاه - و بصورت انفرادی و همچنین آزمون نقاشی بصورت دسته جمعی با موضوع طراحی و رنگ آمیزی حیاط مدرسه دلخواه خود از کل دانش آموزان - بر اساس رنگ های انتخاب شده و مورد علاقه کودکان - تکمیل گردیده است و نتایج به صورت جداولی مورد مقایسه و مطالعه قرار گرفته اند.
-2 چهارچوب نظری
-1-2 نیازهای کودک از فضای باز مدرسه
آنچه روان شناسی محیطی را از سایر شاخه های روان شناسی مجزا می سازد همانا بررسی ارتباط رفتارهای متکی بر روان کودکان و محیطی کالبدی است لذا توجه طراحان به بررسی روان شناختی فضاهای طراحی شده، پیوندی نا گسستنی ما بین روان شناسان محیطی و آنها ایجاد کرده است. روان شناسان محیطی نیز خود را ملزم به پژوهش در رفتار کودکان در محیط روز مره اش ساخته اند تا بتوانند تاثیرات محیط کالبدی را به گونه ای مستقیم و یا غیر مستقیم بر رفتار کودکان بررسی نمایند. نیاز های کودکان در این میان تنها به بر آورده کردن نیازهای فرهنگی وآموزشی آنان منتهی نمی شود بلکه نیاز بصری،روانی و بویژه نیاز کالبدی نیز از جمله نیاز های کودکان می باشد. در جهان واقعیت پیوند انسان با محیط پیرامون با بهره گیری از ادراک حسی ممکن میشود . اما عنصر بینایی - دیداری در هنر های تجسمی رکن اصلی درک فهم و خلاقیت است .گرافیک محیطی نیز به طور مستقیم و بسیار سریع و لحظهای با قوه بینایی مرتبط است .
