بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر تغییر مقطع دانشآموزان از راهنمایی به دبیرستان برروی افت تحصیلی، مقایسهی دانش آموزان مدارس عادی ونمونه، خوابگاهی وغیرخوابگاهی شهرستان بیرجند در سال تحصیلی 91-90 انجام گرفته است. دراین تحقیق اهداف جزئی عبارتند از: مقایسه میانگین نمرات دروس عمومی و اختصاصی در پایه سوم راهنمایی و اول دبیرستان در مدارس عادی و خاص، مقایسه نمرات تحصیلی دانشآموزان خوابگاهی و غیر خوابگاهی مدرسه نمونه، توجه برنامهریزان و مدیران و معلمان به نتایج تحقیق و ارائه شیوه مطلوب جهت رفع نواقص و بهبود وضعیت موجود. جامعهی آماری مورد مطالعه شامل مجموع دانشآموزان شاخهی متوسطهی نظری درمدارس نمونه وعادی شهرستان بیرجند میباشد. باتوجه به محدود بودن تعداد افراد جامعه،کل افراد جامعه به عنوان نمونه درنظرگرفته شده است که تعداد افراد مورد بررسی درمدرسهی نمونه 89 نفر و در مدرسهی عادی زینب77 نفر می-باشند. دراین تحقیق از کارنامه و سوابق تحصیلی دانشآموزان به عنوان وسیلهی جمع آوری اطلاعات استفاده شده است. دادههای جمع آوری شده با استفاده ازروشهای آمارتوصیفی نظیرمقایسهی میانگین-های دوگروه وانحراف استاندارد وآمار استنباطی نظیرآزمونTموردبررسی قرارگرفت. نتایج حاصل نشان داد که: دانشآموزان چه در مدارس خاص و چه درمدارس عادی با تغییر مقطع دچار افت تحصیلی می-شوند اما افت تحصیلی دانشآموزان مدارس عادی در مقایسه با مدارس خاص بیشتراست. ازطرفی به علت پارهای ازمسائل، میزان افت تحصیلی دانش آموزان خوابگاهی نسبت به غیرخوابگاهی بیشتراست.
مقدمه
مفهوم کلی آموزش و پرورش فراهم کردن زمینهها و عوامل مناسب و مساعد برای به فعلیت رساندن و شکوفا کردن همه استعدادهای انسان و حرکت تکاملی او به سوی هدف مطلوب به وسیله برنامه سنجیده وحساب شده است - الماسی، . - 1374 کیفیت زندگی، ضرورت مشارکت مردم در سرنوشت اجتماعی و اقتصادی و سیاسی خود و عطش جوانان برای دانش اندوزی و پیش بردن مرزهای دانش، هر روز به در خواست منابع بیشتر به بخش آموزش افزوده است - عماد زاده، . - 1374 با توجه به اینکه از راه تعلیم و تربیت میتوان زمینهی رشد فردی و رفاه جمعی را فراهم نمود این جریان در زندگی انسان نقش مهمی دارد وبه طور کلی پرورش استعدادهای فردی محکم کنندهی پایه زندگی جمعی است - امیری، . - 1375 گروهی از روانشناسان عقیده دارند که تعلیم وتربیت عبارت از رشد طبیعی و تدریجی وهماهنگ تمام نیروها واستعدادهای بشری که در نهاد خود او موجود و مکتوب است میباشد - معیری، . - 1376 آ.پ در عین اینکه یکی از مهمترین بخشهای خدمات اجتماعی است نوعی سرمایه گذاری دراز مدت نیز به شمار میرود. عامل تعلیم و تربیت علاوه بر تقویت وتعالی فکر و اندیشه وسیلهای برای بالا بردن سطح زندگی و ازدیاد در آمد میباشد و جنبشی و ارتقاء اجتماعی را سبب میشود. کار تعلیم وتربیت جستجوی تعادل و توازنی میان جنبهها و جلوههای مختلف شخصیت آدمی یعنی عناصر اخلاقی، عقلی، عاطفی و بدنی اوست - همان - . دبیرستان پایان تحصیلات پیش از دانشگاه به شمار میرود وتقریباً آخرین فرصت رسمی وزارت آ.پ برای تأمین اهداف تربیتی است که برای دورههای ابتدایی، راهنمایی، دبیرستان پیشبینی شدهاند - شعارینژاد، . - 1366 دوره متوسطه از دوره های مهم، حساس و موثر در زندگی فردی و اجتماعی آدمی است. دوره ای است که به سبب وضع زیستی، اجتماعی و روانی دانش آموزان آن با سایر دوره های تخصصی مشترکات و ممیزاتی دارد و دارای طیف وسیعی است که دوران نوجوانی را دربرمی گیرد و در انتهای طیف به دنیای جوانی می رسد. در دوره متوسطه، قسمت اعظم استعدادهای اختصاصی نوجوان و جوان بروز می کند، قدرت یادگیری آنان به حد اعلای خود می رسد، کنجکاوی آنان جهت معینی مییابد و مسائل جدید زندگی نظیر انتخاب رشته، انتخاب حرفه و شغل، اداره خانواده و گرایش به مرام و مسلک، ذهن آنان را به خود مشغول می دارد و به مرحله ادراک ارزش های اجتماعی، اقتصادی و معنوی میرسند از این رو این دوره در نظام های تعلیم و تربیت کشورهای مختلف جهان اهمیت زیادی دارد این دوره به شاخه متوسطه نظری، فنی و حرفهای و کارودانش تقسیم میشود. در دوره متوسطه نظری علیرغم شباهت ظاهری، مدارس عادی و نمونه، شاهد و شبانه روزی و تیز هوشان فعالیت مینمایند که هر یک از این مدارس براساس تنوع جمعیت دانشآموزی متناسب با اهدافی فعالیت مینماید به طور مثال دانشآموزان مدارس شاهد با ویژگی های خاص، نمونه با درصد بالایی از جمعیت روستایی یا مدارس شبانه روزی ویژه دانشآموزان روستایی جذب این نوع از مدارس میشوند. مدارس نمونه به آموزشگاههایی اطلاق میشود که باگزینش دانش آموزان مستعد ودعوتازمعلمان کارآمد و تأمین امکانات مناسبتر موجبات ارتقای آموزشی وپرورشیدانشآموزان مناطق محروم را فراهم میآورد. - مصوبات شواری عالی، - 1387 سوالی که ایجاد میشود ایناست که آیا بین مدارس عادی و نمونه از نظر آموزشی و تربیتی تفاوتی وجود دارد؟ لذا این تحقیق به مقایسه میزان پیشرفت یا پسرفت دانشآموزان این مدارس و عوامل مؤثر برآن خواهد پرداخت. دوره متوسطه از نظر مبانی فلسفی، زیستی و روانی واجتماعی دوره بسیار مهمی است دورهای که آموزش عمومی را به آموزش عالی پیوند میدهد و گروه کثیری را برای ورود به جامعه و بازار کار مهیا میکند از اینرو هر نوع نارسایی در این دوره مستقیماً برعملکرد و کیفیت هر دو حلقه آموزشی، عمومی و عالی تأثیر بسزایی میگذارد.
آیا میان مدارس عادی و خاص در قبولی پایه اول متوسطه تفاوتی وجود دارد؟
آیا از نظر افت تحصیلی با تغییر مقطع تفاوتی بین دانشآموزان مدارس عادی و خاص به وجود می آید؟
به لحاظ اهمیت ایندوره از تحصیل وتربیت آدمی، صاحبنظران تعلیم و تربیت برای این دوره اهداف متعددی ذکر کردهاند؛ از جمله: هدف های تربیتی که عبارتست از کسب عادات و مهارتهای لازم برای مطالعه و کار، آشنائی با روشهای مؤثر فکر کردن و بیان کردن، رعایت اصول بهداشت و سازگاری شخصی و اجتماعی، دارا شدن نظر مساعد و قدرشناسی در فرصتهای مختلف و تدوین یک فلسفه جامع از زندگی - صافی، . - 1380 مطالعه روند تبین اهداف دوره متوسطه در ایران و تحول آن نشان میدهد مهمترین هدف آموزش متوسطه ابتدا تربیت افراد برای جذب و استخدام در ادارات دولتی بوده است. دارا بودن مدرک تحصیلی دوره اول متوسطه دیپلم کامل از شرایط استخدام در سازمانهای دولتی به شمار میرود. تاریخچه افت تحصیلی افت تحصیلی عبارتست از تکرار یک پایه و عدم توفیق در امتحانات که لازمه ارتقاء به کلاس بالاتر است. همچنین افت تحصیلی ممکن است به صورت ترک تحصیل و یا نداشتن بار علمی که افت نامرئی است به وجود آید. افت تحصیلی از دیر باز مورد نظر سیاست گذاران، برنامه ریزان آموزشی، مسئوولان آموزشی و خانواده ها بوده و همگی از خسارات ناشی از افت تحصیلی دانش آموزان در جنبه های مادی و انسانی آن آگاهی داشته اند. به نظر می رسد افت تحصیلی به مفهوم عام آن از گذشته ی دور، حتی دوران باستان و از صدر اسلام در ایران و جهان وجود داشته است اما افت تحصیلی به معنای خاص آن یعنی ناکامی در تحقق انتظارات آموزشی و شکست در موفقیت های تحصیلی - آموزشی - در صد ساله اخیر در ایران و درچند قرن اخیر در کشورهای دیگر جهان به وجود آمده است. بررسی علل افت تحصیلی عوامل مهم در افت تحصیلی دانش آموزان عبارتند از - 1 عوامل فردی: بدون شک یکی از عوامل مهم در افت تحصیلی کمبود هوش و توانائی های ذهنی است، مطالعات نشان داده است که درصد بسیار اندکی - - 10 % از موارد افت تحصیلی به علت ناتوانی ذهنی فرد است. برای یادگیری و به خاطر سپردن هر مطلبی اولین شرط، توجه به آن مطلب است. بدیهی است که اگر دانش آموز از هوش بالایی برخوردار باشد، ولی به مطلب یا موضوعی توجه نکند، نمی تواند آن را فراگیرد. علت افت و شکست تحصیلی بعضی از دانش آموزان ناشی از عدم توجه به معلم و مواد تدریس شده و نیز عدم تمرکز حواس هنگام مطالعه و انجام تکالیف درسی است. عامل فردی دیگر انگیزه است که موجب هدایت رفتار فرد به سوی نوعی هدف مطلوب می شود. انگیزه در واقع موتور حرکت هر فردی است . محققان یکی از دلایل افت تحصیلی را نداشتن انگیزه پیشرفت می دانند. برای ایجاد انگیزه در دانش آموزان باید تلاش نمود تا فرد احساس نیاز کند . وقتی دانش آموز در اثر شکست در درسی تازه نسبت به آن نگرشی منفی پیدا می کند، باید به او کمک کرد تا در درس تازه موفقیت کسب کند. در نتیجه به تصویری مثبت تر به توانایی خود در مورد یادگیری مطلب درسی دست یابد، زیرا یادگیری همراه با موفقیت به ایجاد انگیزه منجر می شود و باید شرایطی را فراهم کرد که دانش آموز موفقیت خود را احساس کند. افرادی که دارای انگیزه پیشرفت بالا هستند به تکالیفی روی می آورند که درجه دشواری آن در حد متوسط باشد و از تکالیف خیلی آسان یا خیلی دشوار پرهیز می کنند و برعکس افرادی با انگیزه پایین به سوی تکالیف نیمه دشوار روی می آورند که بتوانند از دشواری آنها به عنوان بهانه ای برای عدم موفقیت استفاده کنند. نارسایی های جسمی یکی دیگر از عوامل افت تحصیلی فردی است. دانش آموزانی که دارای بنیه ای ضعیف هستند و از سلامت عمومی کامل برخوردار نیستند، نمی توانند به اندازه کافی کوشش و فعالیت داشته باشند. این دسته به خاطر دارا بودن استعداد ابتلاء به انواع بیماری ها از پیشرفت درسی باز می مانند. وجود ضعف در بینایی، ناراحتی های مربوط به ضعف عصبی و مشکلات ارتباطی از جمله این موارد می باشد. - 2علل خانوادگی: شاید بتوان گفت مهمترین عامل مؤثر در شکل گیری نگرش دانش آموز نسبت به تحصیل، خانواده است، که با مساعد کردن محیط خانواده می توانند باعث پیشرفت فرزندان خود گردند.
