بخشی از مقاله
چکیده
فضای سبز مناسب در شهرها افزون بر سلامت جسمانی، موجب آرامش روان، بازده کاری بیشتر و کیفیت زندگی بهتر می شود و این در حالی است که در طراحی شهرها به این جنبه ها توجه چندانی نمی شود. هدف اصلی این مقاله، بررسی رابطه بین فضای سبز با رفتار کودکان و تأثیرات فضای سبز بر رفتار کودکان در مدرسه را شامل می شود. فضای سبز تاثیر بسزایی در بهبود کیفیت آموزشی دارد. دوره ابتدایی به لحاظ رشد، تربیت و تکوین شخصیت کودکان، دوره بسیار مهمی محسوب می شود. پر واضح است که ایجاد محیطی متناسب با نیازهای کودک یکی از مهم ترین مواردی است که طراحان باید به آن توجه نمایند. مشاهده شامل ارزیابی فضای سبز موجود، کیفیت فضایی در فضاهای باز، در دسترس بودن فضاهای سبز و قابل استفاده بودن فضاهای سبز بوده است. براساس مصاحبه انجام شده بین والدین و معلمین در مدرسه احسان به این نتیجه رسیده ایم که فضاهای سبز موجود در این مدرسه تأثیر بسزایی در رشد و یادگیری کودکان دارد.
نتیجه گیری: محیط پیرامون بر افراد تأثیر به سزایی دارد .در نتیجه فضاهایی متناسب با روحیات کودک بر شکل گیری رفتار آنان تأثیر بسزایی دارد و کودکان را به انجام کارهای مورد علاقه شان ترغیب کنیم.
کلمات کلیدی: فضای سبز، رفتار کودکان، مدارس ابتدایی، خلاقیت، استرس، شادی
.1 مقدمه
رشد جمعیت در سال های اخیر و گرایش به شهرنشینی موجب کمبود فضا در شهرها و در نتیجه افزایش آپارتمان نشینی گردیده است. از سوی دیگر با رشد ساخت و ساز در شهرها، شاهد کمبود فضا و در نتیجه کاهش فضای سبز در شهرها می باشیم .[1] افزایش شتاب زندگی مدرن شهری و رواج فرهنگ آن - بی تفاوتی شهرنشینان مدرن به افراد دیگر و محیط پیرامونشان - منجر به کاهش تعامل اجتماعی شهروندان با یکدیگر و غفلت از اهمیت فضاهای عمومی، که بستر ساز برای این تعامل های اجتماعی می باشد گردیده است .[2] گرایش ذاتی انسان ها به طبیعت امری فطری است. گرایش انسان ها از ابتدای خلقت به طبیعت، نیاز زیستی و حیاتی بوده است که این امر یک نیاز فیزیولوژیکی بوده است .[3] نتایج مطالعات مختلف نشان می دهند که فضای سبز از لحاظ روانی و فیزیولوژیکی می تواند تاثیرات مثبتی بر روی ساکنین این مناطق داشته باشد. فضای سبز مناسب در شهرها افزون بر سلامت جسمانی، موجب آرامش روان، بازده کاری بیشتر و کیفیت زندگی بهتر می شود و این در حالی است که در طراحی شهرها به این جنبه ها توجه چندانی نمی شود و در نتیجه در شهرها بیشتر از روستاها سلامت روانی و سلامت اجتماعی در معرض آسیب است .[1]
اشتیاق کودکان به زندگی و علاقه آنها به طبیعت بصورت فطری از بدو تولد در آنها نهفته است، که این امر را به خوبی از حس کنجکاوی آنها در مواجهه با طبیعت و درگیری بی باکانه شان میتوان مشاهده کرد. تحقیقات مختلفی پیرامون تأثیرات فضاهای سبز بر شاخصه های مختلف رفتاری کودکان وجود دارد. محیط ها و فضاهای باز - مانند فضاهای سبز - در ادراکات و رفتارهای کودکان و تأمین رشد و خلاقیت آنها نقش به سزایی دارند .[4] فضاهای باز - فضاهای سبز - بخش عمده ای از زمان و محیط زندگی روزانه کودکان و نوجوانان را به خود اختصاص می دهند و به همین دلیل ارتقاء کیفیت این فضاها می تواند در رشد فردی، تعاملات اجتماعی، تقویت حس تعاون و حتی آموزش آنان مؤثر باشد. در سال های اخیر، بخش قابل توجهی از اوقات فراغت کودکان به تماشای تلویزیون سپری می شود که نتیجه آن کاهش تحرک فیزیکی، فقدان آگاهی های محیطی و عدم تعامل آنان با محیط پیرامون می شود. در حالی که فقر کیفیت و کمیت مسکن آن را برای کودکان و نوجوانان عاری از جذابیت و مطلوبیت کرده است، اما بیرون از خانه و در فضاهای عمومی محله نیز جایی برای رفتن، جستجو و جست و خیز کردن، یافتن، تماشا کردن و بروز هیجان و خلاقیت وجود ندارد. این در حالی است که تعامل محیطی در دوره های سنی خردسالی، کودکی و نوجوانی لازمه رشد و شکوفایی توانایی های فیزیکی، شناختی و خلاقه افراد است و محیط زندگی فرد در این دوران بر شکل گیری شاکله وجودی و رشد جسمی و روانی تاثیر قطعی دارد - دیاگرام .[5] - 1 از جمله تاثیرات زندگی در فضای سبز کاهش تأثیرات منفی ناشی از استرسی است که امروزه به میزان زیادی افزایش یافته است .[1]
عرصه زندگی عمومی: فضاهای باز محله ای و همسایگی
هماهنگ و هم جهت با سایر ابعاد رشد انسان صورت می گیرد. همان گونه که بهبود شرایط بهداشتی و تغذیه می تواند بر رشد جسمانی فرد مؤثر باشد، بهبود شرایط محیطی که کودک در آن زندگی می کند نیز امکان رشد ذهنی و هوشی کودک را فراهم می کند. متاسفانه در بسیاری از موارد مشاهده می شود که محیط های خاص کودکان بدون توجه به نیازهای واقعی آنان و صرفا براساس تجربیات، سلایق و استنباط شخصی طراحان و حداکثر با توجه به خصوصیات روانشناختی مانند ایجاد تنوع رنگ و شکل و نظایر آن صورت می گیرد. این امر باعث می شود فضا منطبق با واقعیت نیازهای کودکان شکل نمی گیرد .
[5] امروزه آموزش و پرورش در کشورهای پیشرفته دنیا بر پایه روانشناسی کودک استوار است، در نتیجه عناصر طبیعی مانند درخت، گیاهان وحشی، سبزیجات و آب تاثیر مطلوبی بر روان انسان ها می گذارند. ارتباط با طبیعت، موجب کاهش فشارهای عصبی و بهبود سلامت افراد می شود .[6] درختان همچنین دارای تاثیر نرم و آرامش بخش بر روی محیط آموزشی و استفاده کنندگان از آن هستند. برنامه ریزی برای منظر سازی مدرسه، روش خوبی برای درگیر ساختن ذهن بچه ها در درک مدرسه دوستدار کودک است - دیاگرام.[7] - 2 در خصوص بیان اهمیت و ضرورت این تحقیق به بیان تأثیرات شرایط محیطی بر کودکان می توان اشاره کرد. این مقاله علاوه بر تعریف فضای سبز در سدد راهکارهایی برای ایجاد فضاهای سبز در محیط های یادگیری است که حس سر زندگی و نشاط را به داخل فضاهای آموزشی اضافه نماید. کودکان نیازمند این هستند تا زندگی اجتماعی را در مقیاس خود تجربه کنند. این امر مستلزم ایجاد فضاهایی کودکانه و صمیمانه است. فضاهایی به دور از هیاهو و طنش های دنیای بزرگترها، دنیایی پر از شادی با رنگ های زیبا که در آن کودک فرصت بیان افکار تازه و رشد و پرورش استعدادهایش را داشته باشد. فضایی که زمینه مناسب را برای خلاقیت کودکان فراهم آورد.
- دیاگرام - 2
در این تحقیق با نمونه موردی دبستان احسان شیراز، تحلیلی بر رابطهی بین فضاهای سبز و رفتار کودکان در مدارس ابتدایی مورد بررسی قرار می گیرد. به عبارتی دو هدف اصلی این مقاله، بررسی رابطه بین فضای سبز با رفتار کودکان - از جمله استرس، شادی، پرخاشگری، رشد و خلاقیت ذهنی - و تأثیرات فضای سبز بر رفتار کودکان - ایجاد حس آرامش و حس مکان به مدرسه در کودکان - در مدرسه را شامل می شود. زیرا کودک در عین حال که دنیای خارج را تجربه می کند، حوزه عملکرد و دید خود را توسعه می دهد. بهینه سازی حیاط باید ارتباط بین فضای داخلی و فضای خارجی را به خوبی برقرار کند و همچنین در محوطه های بازی و تفریح آنها عناصری جای داد که آنها را به راحتی بشناسد و برایش بیگانه نباشد و با کاشت درست گیاهان - درخت و درختچهها - مانع از یکنواختی محیط شد. بدین منوال تحقیق حاضر در سدد پاسخگویی به سوال و فرضیه زیر میباشد.
چگونگی تاثیر گذاری فضای سبز مدرسه بر رشد و شکوفایی خلاقیت و رفتار کودکان میباشد؟
برای بیان فرضیه طرح به نظر می رسد با زیباتر و دلنوازتر کردن محیط پیرامون دانش آموزان و ایجاد هماهنگی و نظمی خاص در فضای سبز احداث شده به یادگیری بهتر دانش آموزان و همچنین رشد شخصیت و بلوغ عاطفی کودکان و کاهش اضطراب کمک شایان توجهی خواهیم داشت، زیرا از لحاظ روحی رنگ سبز به آنها آرامش خاصی میدهد.
.2 پیشینه تحقیق
نتیجه
مشارکت مستقیم کودکان در خلق فضاهای آنان، علاوه بر ایجاد تمایل بیشتر به حضور و تعامل در محیط، امکان رشد جسمی، اجتماعی، استعدادها وخلاقیت های محیطی آنان را نیز فراهم می سازد.
فضای سبز در تلفیق با فضاهای بازی، قلمروهای جداگانه برای بچه ها و بزرگسالان، فضاهایی برای خاطره خوانی، مجسمه ها، از جمله خواست های کودکان، در پروژه شهر دوستدار کودک بم بود.
با بررسی سرانه و کمبود فضای سبز در سطح شهر شیراز نتیجه گرفته شد که توزیع فضای سبز آن به صورت عادلانه صورت نگرفته است.
سکونت در فضای سبز به مدت طولانی باعث افزایش سلامت روان می شود.
