بخشی از مقاله
چکیده
میگماتیت های منطقه سیمین در همدان، دارای بافت های همرشدی اسپینل همراه با کردیریت و پلاژیوکلاز هستند که در اطراف بلورهای آندالوزیت رشد نموده اند. پزدوسکشن ترسیم شده بر مبنای ترکیب کل سنگ نشان می دهد که میگماتیت ها در دمای 745 درجه سانتیگراد در فشار حدود 4/5 کیلوبار تشکیل شده اند اما این پزدوسکشن نمی تواند پیدایش بافت های همرشدی را توجیه کند. بنابراین پزدوسکشن بافت های واکنشی بر مبنای ترکیب کل موثر محاسبه گردید که نشان می دهد این بافتها در دما و فشاری برابر با سنگ کل، در مناطق ترکیبی خاصی در اطراف آندالوزیت تشکیل می شوند.
-1 مقدمه
همرشدی های اسپینل - کردیریت، همراه یا بدون پلاژیوکلاز در اطراف سیلیکات های آلومین، به فراوانی از مناطق دگرگونی مختلف گزارش شده اند . این همرشدی ها می توانند در دگرگونی های فشار بالا، فشار متوسط و فشار پایین تشکیل شوند. محاسبه تعادلات فازی در این همرشدی ها، معمولا در تفسیر چگونگی تشکیل آنها به نتیجه مطلوبی نمی رسد، زیرا اعتقاد بر این است که در تشکیل آنها، ترکیب شیمیایی موثر، ترکیب شیمیایی سنگ کل نیست. به عبارت دیگر، اگر پتانسیل شیمیایی موضعی در سنگ ها ایجاد نشود، این بافت ها تشکیل نمی شوند .
به همین دلیل، روش های معمول ژئوترموبارومتری در این نوع بافت ها، نتایجی را به دست می دهد که با نتایج بدست آمده از ترکیب شیمیایی سنگ کل متفاوت بوده و همین امر باعث شده است که در موارد متعددی، تشکیل این بافت ها به افت سریع فشار نسبت داده شود. اما مطالعات جدید نشان می دهد که این بافت ها بدون افت سریع فشار یا دکمپرسیون نیز می توانند تشکیل شوند. مهمترین مساله در این میان، انتخاب ترکیب کل موثر است که بتواند تشکیل این بافت ها را توجیه کند.
در این مطالعه، بافت های واکنشی مذکور در منطقه همدان مد نظر قرار گرفته و سعی می شود با محاسبه پزدوسکشن ها هم بر مبنای شیمی سنگ کل و هم با در نظر گرفتن ترکیب شیمیایی موثر، نحوه تشکیل آنها بررسی گردد.
-2 زمین شناسی عمومی
منطقه همدان بخشی از زون دگرگونی سنندج - سیرجان است - شکل . - A-1 در این منطقه باتولیت الوند که سنی در حدود 165 میلیون سال دارد ، به داخل سنگ های دگرگونی قبلی تزریق شده است - شکل . - B-1 سنگ های دگرگونی منطقه همدان شامل سنگ های دگرگونی ناحیه ای، سنگ های دگرگونی مجاورتی و میگماتیت ها هستند
بافت های واکنشی اسپینل دار معمولا در میگماتیت ها مشاهده می شوند. گسترش اصلی میگماتیت ها، در شرق و جنوب شرقی الوند در نواحی سیمین و سرابی است - شکل . - C-1 در این ناحیه، میگماتیت ها در حدفاصل سنگ های دگرگونی مجاورتی و توده الوند و گاه در داخل توده الوند گسترش دارند. توده هایی از گارنت - گرانیت در داخل میگماتیت ها دیده می شود.
میگماتیت های منطقه همدان در مجاورت سنگ های دگرگونی مجاورتی معمولا از نوع متاتکسیت بوده، و با افزایش شدت نیروهای برشی، به ترتیب انواع میگماتیت های لخته ای، اتساعی، شبکه ای و لایه ای - استروماتیک - در متاتکسیت ها دیده می شود. با نزدیک شدن به توده های نفوذی، میگماتیت های دیاتکسیت تشکیل می شوند. ساختارهای نبولیتی، شولن و شلیرن، با افزایش شدت تنش برشی، در دیاتکسیت های دیده می شود.
اسپینل با فابریک کرمی شکل معمولا در اطراف آندالوزیت و گاه سیلیمانیت در منطقه همدان تشکیل می شود، به نحوی که گاه تنها حاشیه بلورهای آندالوزیت - شکل - A-2 و گاه تمام بلور آندالوزیت قبلی - شکل - B-2، توسط همرشدی های اسپینل دار، جانشین شده است . در این همرشدیها، اسپینل معمولا با کردیریت، پلاژیوکلاز، ژدریت و یا ترکیبی از کانیهای فوق همراه است که بر این مبنا، می توان آنها را به انواع زیر تقسیم کرد:
- همرشدی نوع : 1 اسپینل + کردیریت ± - ژدریت -
- همرشدی نوع :2 اسپینل + کردیریت + پلاژیوکلاز
- همرشدی نوع :3 اسپینل + پلاژیوکلاز
شکل - A-1 موقعیت منطقه مطالعه شده در زون سنندج - سیرجان؛ -B نقشه زمین شناسی ساده شده توده الوند و مجاور آن؛ -C نقشه زمین شناسی منطقه مطالعه شده.
-3 روش مطالعه
آنالیز نقطه ای کانی ها با ریزپردازنده الکترونیکی JEOL W-EPMA JXA8900-R با ولتاژ برابر 15 Kv، جریان 25 nA و قطر بیم 2 میکرون انجام شد. تعادلات فازی در سیستم - MnNCKFMASHT - با استفاده از نرم افزار THERIAK-DOMINO - کاپیتانی و پتراکاکسیس، - 2010 با استفاده از داده های ترمودینامیکی هولند و پاول - 1998 - محاسبه شد. مدل های اکتیویته کانی ها برای فلدسپار بر مبنای بالدوین و همکاران - 2015 - ، برای گارنت، بیوتیت، اسپینل و مذاب بر مبنای وایت و همکاران - 2007 - و برای کردیریت بر مبنای هولند و پاول - 1998 - می باشد. کلیه علائم اختصاری بکار رفته برای کانیها در مقاله بر مبنای ویتنی و اوانز - 2010 - می باشد.
آنالیز شیمیایی سنگ های غیر میگماتیتی هاله دگرگونی الوند در منطقه سیمین، نشان داد که آنها دارای ترکیب شیمیایی یکنواختی هستند. بنابراین ترکیب شیمیایی میانگین این سنگ ها برای محاسبات بر مبنای سنگ کل انتخاب شد، زیرا میگماتیت ها دارای ساختار ناهمگن بوده و احتمال دارد ترکیب شیمیایی آنها در حین یا بعد از ذوب بخشی، توسط فرایندهایی مانند متاسوماتیسم، تزریق مذاب، از دست دادن مذاب، واکنش با مذاب های خارجی و غیره، تغییر نماید. اکثر سگ ها در هاله مجاورتی و میگماتیت ها دارای ایلمنیت بوده و فاقد مگنتیت هستند
