بخشی از مقاله
چکیده
دگرسانیهای گرمابی از دیرباز مورد توجه زمین شناسان اقتصادی بوده است، در این پژوهش از کانیهای گوهری در پهنه های دگرسانی بررسی اجمالی شده اند برای نخستین بار زونی ایت Zunyite ، شاخص دگرسانی آرژیلیک پیشرفته در گنبدهای نمکی زاگرس چین خورده معرفی می شود.جایگاه اسپینل - لعل - دگرسانی اسکارن منیزیم دار می باشد. در این ارتباط اسپینل های سبز کمیاب از دیدگاه روابط پاراژنتیکی با سایر کانها - کلینتونیت، گارنت، پیروکسن، فلوگوپیت، وزوویانیت - مورد بررسی قرار گرفته اند.
گارنتهای سبز زمردی دمانتویید ویژه محیطهای سرپانتینی و در ارتباط با سامانه دگرسانی رودنژیتی هستند. آلونیت، شاخص دگرسانی اسید سولفات یا آرژیلیک پیشرفته در پهنه های اپی ترمال می باشد.برای نخستین بار ناترو آلونیتهای سبز با ارزش گوهری معرفی شده اند. این آلونیتها از خاستگاه سوپرژن و در ارتباط با واکنشهای اکسیداسیون و آبشویی می باشد . فیروزه - Turqoise - کانی فسفاته با پیدایش پهنه های دگرسان فیلیت، آرژیلیک به نوعی دگرسانی آرژیلیک را تداعی می کند.
زونی ایت Zunyite
گنبدهای نمکی همواره از دیدگاه دگرسانی های گرمابی و کانی سازی مورد توجه قرار گرفته اند - Ghazban & Al- - Morazavi et al., 2017 - - Aasm, 2010 - بیابانگرد و همکاران، . - 1397 زونی ایت با فرمول Zunyite با فرمول شیمیایی Al13Si5O20Cl - OHF - 18 ، متبلور در سیستم مکعبی، با بلورهای زیبای تتراهدرال و سختی 7یک کانی بسیار کمیاب است که پیدایش آن در سنگهای آتشفشانی دگرسان و بویژه دگرسانی آرژیلیک پیشرفته - Winant, 2010 - گزارش شده است. نخستین بار زونی ایت در توالی آتشفشانی- رسوبی هرمز - گنبد نمکی - در شمال بندرعباس گزارش شده است - شکل. - 1 مطالعات میکروسکوپی پلاریزان و آنالیز میکرو شیمیایی نیز وجود این کانی را تایید کرده است - شکل. - 2 همیافتی زونی ایت در مجموعه کانیایی زیر مشخص شده است.
اسپینل
خانواده اسپینل - لعل - - MgAl2O4 - از سنگهای قیمتی هستند که پیدایش آنها در اسکارنهای ایران مرکزی - اسکارنهای منیزین فشارک، خونی، شیرکوه، جنوب کاشان - معرفی شده است - مکی زاده، - 1387 وجه مشترک همه آنها رخداد اسپینل های نیمه شکلدار - اکتائدر - کمیاب سبز رنگ است. در اینجا پیدایش اسپینل در کوهستان شیرکوه بررسی شده است. سنگ آهکهای دولومیتی کرتاسه زیرین در شرق شیرکوه توسط توده دیوریتی کوه در - Dor - در غرب روستای منشاد قطع شده اند - شکل . - a3 برداشتهای پتروگرافی و روابط بافتی کانیها نشان می دهد که اسپینل در ارتباط با خاستگاه پلی ژنیک اسکارن می باشد - شکل - b3، و برای سازوکار تشکیل آن یک سری واکنشهای کانیایی دست اندرکار هستند.
این اسکارن با مجموعه کانیایی: پیروکسن، اسپینل، کلینتونیت، فلوگوپیت، گارنت، وزوویانیت و کلسیت مشخص هست. اسکارن کوه در با میکای کمیاب کلینتونیت نمایان است. این کانی ویژه گامه انتقال از اسکارن منیزین به کلسیک است که در هجوم سیالات با XH2O بالا، XCO2 پایین و سرشار از SiO2 شکل گرفته است. بر پایه مشاهدات روابط بافتی کانیها کلینتونیت رابطه ای ناپایدار با کانیهای پیش از خود بویژه اسپینل دارد و اسپینل به ضرورت منبع تامین آلومینیوم برای زایش این کانی بوده است.
گارنت و بدنبال آن وزوویانیت آخرین گامه های کانی زایی را در اسکارن شکل داده اند. بر پایه تعادلات کانی شناسی دمای پیشینه شکل گیری اسکارن 800 & بوده است و در ادامه فروکش دما تا حداقل 400 & در شرایط XCO2<XH2O برای شکل گیری وزوویانیت بوده است. روشن است که اسپینل در ارتباط با لیچینگ آلومینیوم از کالک سیلیکاتهای دما بالای گامه های اول اسکارن شکل گرفته است شکلa-3 جایگاه اسکارنهای گارنت دار - اندیس معدنی - در کوه در..b منطقه بندی کانیایی اسکارنهای اسپینل- کلینتونیت در کوه در شکل.a - 4 بلور اسپینل تمام شکلدار با شبحی از ساخت منطقه ای - .b. - PPL دیوپسیدها با رخ های واضح در حال جانشینی توسط اسپینل - .c. - PPL همیافتی اسپینل با کلینتونیت به نظر می رسد اسپینل ها رخ های عرضی دیوپسید را بعد از جانشینی حفظ کرده اند.
فیروزه
فیروزه - Turquoise - فسفات آلومینیوم مس آبدار CuAl6 - PO4 - 4 - OH - 8 4H2O است. رخداد فیروزه علاوه بر معادن شناخته شده نیشابور ،شهر بابک و کانسار طلا- مس کوه زر در کانسارهای مس پورفیری علیآباد، کهنگ، دگرگونههای جندق - عروسان - و ... نیز گزارش شده است - شکل 5 و . - 6 مطالعات همیافتی کانیایی نشان داده است.
