بخشی از مقاله
چکیده
در این تحقیق برای تعیین بردارهای جابجایی و سرعت حرکت پوسته از دادههای ایستگاه دائم مستقر در دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان که بین دیماه 1389 تا شهریور 1392 جمع آوری شدهاند، استفاده شد. پس از پردازش داده ها به روش تعیین موقعیت مطلق دقیق - پیپیپی - 2، سرعت حرکت ایستگاه در چارچوب مرجع ، در جهت شرق و شمال به ترتیب برابر با 2/8 27/6 و 19/7 1/4 میلی متر در سال بدست آمد.
آزیموت امتداد این جابجایی 2/49 54/48 درجه محاسبه شد. بردارسرعت نسبت به صفحهی اوراسیا در جهت شرق و شمال به ترتیب برابر با 0/15 و 11/46 میلیمتر در سال بهدست آمد. در مقایسه با بردارهای سرعت ارائه شده توس جمور و همکاران - 2011 - ، سازگاری خوبی دیده می-شود. این بردار و چهار بردار موجود در نزدیکی آن تقریبا هم-اندازه بوده و راستاهای رو به شمال نشان میدهند.
واژههای کلیدی: بردار جابجایی پوسته، ایستگاه دائم جیپیاس، تعیین موقعیت مطلق دقیق، چارچوب مرجع، اوراسیا، زنجان
مقدمه
روش متداول در اندازهگیری تغییر شکل پوستهی زمین با جیپیاس، شبکهبندی و تکرار اندازهگیریها در فواصل زمانی مناسب میباشد. در ایران با این روش تحقیقات متعددی صورت گرفته است. به عنوان مثال میتوان به ورنانت اشاره کرد. روش دیگر برای بدست آوردن بردار سرعت جابجایی پوسته، استفاده از ایستگاههای دائم جیپیاس و پردازش دادهها با روش تعیین موقعیت مطلق دقیق موسوم به پیپیپی است
مزیت روش پیپیپی نسبت به روش شبکهبندی این است که تنها با یک گیرندهی ژئودتیک قابل انجام است. در این روش، دقت مختصات با افزایش زمان مشاهدات، افزایش پیدا میکند به طوری که پس از 24 ساعت میتوان به دقت مسطحاتی بهتر از یک سانتیمتر در راستای طول و عرض جغرافیایی و دقت ارتفاعی دو سانتیمتر دست یافت بنابراین با اندازهگیریهای طولانی مدت جیپیاس، روش پیپیپی میتواند به عنوان یکی از روشهای تعیین سرعت حرکت پوسته مورد استفاده قرار گیرد.
روش تحقیق
یک ایستگاه دائم جیپیاس در دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایهی زنجان احداث گردید. گیرندهی استفاده شده در ایستگاه از نوع تریمبل 5700 با آنتن زفیر ژئودتیک است. توالی ثبت مشاهدات نیز 10 ثانیه میباشد. پس از گذشت حدود 2 سال و 8 ماه تا 25 شهریور ، سری زمانی مختصات ایستگاه با روش پی-پیپی محاسبه شد. برای این منظور، از نرمافزار برخ CSRS PPP استفاده شد. این نرمافزار در سایت اینترنتی سازمان منابع طبیعی کانادا4 قرار دارد و دادههایی با طول حداکثر شش روز را پردازش میکند.
لذا دادههای با طول شش روز و همپوشانی یک روز به نرمافزار معرفی شدند. دلیل استفاده از همپوشانی یک روز، این است که مختصات برآورد شده برای روز اول دقت کافی ندارند و برعکس آخرین اپک بازههای شش روزه بیشترین دقت را دارند. از این رو با انتخاب مختصات مربوط به آخرین اپک هر شش روز، یک سری زمانی برای مختصات، با فواصل شش روز بدست آمد. چون
پردازش برای یک بازهی زمانی 2 سال و 8 ماهه انجام شده است، مختصات بدست آمده بسته به محصولات دقیق مدارماهواره ها، در برخی اپک ها در چارچوب ITRF05 و برای برخی دیگر در چارچوب ITRF08 می باشند.
برای محاسبهی بردار سرعت نسبت به صفحهی اوراسیا ابتدا باید بردار سرعت این نقطه را با فرض اینکه روی صفحهی اوراسیا قرار دارد، با استفاده از مدلهای حرکت صفحهای محاسبه کرد، سپس آن را از بردار سرعت به دست آمده از جیپیاس در ITRF05 کسر کرد. مدلهای حرکت صفحهای به دو دسته تقسیم میشوند: مدلهای حاصل از اندازهگیریهای شبکههای جهانی تعیین موقعیت، عمدتاً ایستگاههای دائم جیپیاس،مدلهای حاصل از مشاهدات زمینشناسی و ژئوفیزیکی که از آن جمله میتوان به مدل NUVEL-1A اشاره کرد.
