بخشی از مقاله
چکیده:
در 12 نوامبر 2017 ساعت - UTC - 18:18 زمین لرزه ای به بزرگای - Mw - 7,3 موجب فروپاشی و شکست بسیاری از دامنه ها و ایجاد زمین لغزش ها در ناحیه کوهستانی شمالغرب زاگرس شد. یکی از شاخص ترین دامنه های متاثر از زمین لرزه، دامنه جنوبی کوه شاه نشین در شمال سرپل ذهاب، زمین لغزش مله کبود در نزدیکی روستاهای قوچی باشی و مله کبود است.
این زمین لغزش بزرگ، نه تنها از دیدگاه ژئومورفولوژیکی-زمین شناختی اهمیت قابل توجهی دارد، بلکه موجب خسارات قابل توجهی بهساخت های انسانی - تخریب ساختمان ها، راه و قبرستان - گردید.در این پژوهش با استفاده از داده های راداری سنتینل-1 و تکنیک اینسار - InSAR حدود و ثغور زمین لغزش مله کبود به طور دقیق مشخص و با ژئومورفومتری آن کمیت ها مورفولوژیک آن مشخص شده اند. با استفاده از تکنیک اینترفرومتری، نواحی متاثر از زمین لغزش، حتی نواحی صعب العبور به طور دقیق مشخص شده اند.
نتایج تخقیق بیانگر پتانسیل ایجاد زمین لرزه هایی با بزرگای 7,3 در شعاع 30 کیلومتری بر روی دامنه های نه چندان پرشیب در وسعتی حدود 6 کیلومتر مربع 580 - هکتار - با حجم تقریبی 450 میلیون مترمکعب است. علاوه براین، بررسی های میدانی منطقه بیانگر وقوع زمین لغزش های قدیمی در درون زمین لغزش مله کبود هستند. این پژوهش همچنین نقش و اهمیت و پتانسیل تکنیک اینسار در تعیین حدود دقیق مکانی- فضای زمین لغرش های لرزه ای را قبل از هرگونه فعالیت دیگر مشخص کرد کرد و نشان داد که با کمک این تکنیک تعیین نقشه می تواند در زمانی اندک جهت استخراج اطلاعات کمی دقیق از زمین لغزش ها با هزینه ای کم برای برنامه ریران محیط فراهم آورد.
.1 مقدمه:
زمین لغزش ها به بعنوان یکی از علل عمده تحمیل آسیبها و تلفات جانی و مالی پس از زمین لرزه های بزرگ هستند. آنها میتوانند در اثر نیرویهای جاذبه و عواملی دیگری همچون بارش، زمینلرزه و فعالیتهای انسانی ایجاد گردند. زمینلرزه هایی با بزرگای بالا در کوهستانهای پرشیبمعمولاً در ایجاد زمینلغزشهای بسیار بزرگ با حجم قابل توجه، نقشه مهمی دارند
زمینلغزشهای ناشی از زمین لرزه - زمین لغزش های لرزه ای - یکی از مهمترین مخاطرات زمین شناختی هستند که می توانند منجر به تلفات عظیم انسانی و خسارات قابل توجه مالی حتی بیش از خساراتی که به طور مستقیم از زلزله تحمیل میشوند، باشند. بی شک کمی کردن لغزشهای ناشی از زمینلرزه می تواند در تجزیهو تحلیل نوع، اندازه، ژئومورفولوژی و ویژگیهای دینامیکی حرکات تودهای ناشی از زمینلرزه کمک شایان بنماید
تعیین خصائص و ویژگیهای زمین لغرش های ناشی از زمینلرزه در درک بهتر مکانیزم ایجاد، پیش بینی، تعیین سیستمهای هشدار دهنده زلزله، کاهش خسارات ناشی از لغزش، شناسایی و نظارت بر تغییرشکل شیب دامنهها می تواند نقش مفید داشته باشد. شناسایی تغییرشکلهای دامنهها به کمک مشاهدات میدانی نیازمند انجام عملیاتی پرزحمت و صرف هزینههای زیادی است. در این راستا، تکنیک تداخل سنجی راداری - InSAR - می تواند بر بسیاری از محدودیتهای ذکر شده فوق غلبه نموده، و حتی در منطقهای وسیع، بدقت به مشاهده و نظارت دامنه های بپردازید.
تکنولوژی تداخلسنجی دیافراگم مصنوعی - InSAR - دارای مزایای زیادی برای مشاهده و بررسی مخاطرات زمینشناختی به علت پوشش قابل توجه آنها در کنار تفکیک مکانی بالا در تمام شرایط آب و هوایی دارد. این تکنیک برای مانیتورینگ و نظارت زمینلغزشهای فعال و ایجاد شده توسط زمینلرزه ها - بویژه زمین لرزه های بزرگ - کارآیی بالایی دارد.
شکل :1 نمایی از زمین لغزش مله کبود از جنوب روستای قوچی باشی - راست - و مسیر جاده سرپل ذهاب به ازگله - چپ -
زمینلرزه ویرانگر 7,3 ازگله که بزرگترین رخداد لرزه ای غرب کشور در طی 50 سال گذشته است - پژوهشکده بین المللی زمین لرزه ایران - ، موجب تلفات انسانی قابل توجه در ناحیه شمال غرب زاگرس شد - شکل . - 1 وقوع این زمین لرزه موجب ایجاد زمینلغزشهای قابل توجه در دامنه های پرشیب شمالغرب زاگرس گردید. همزمان با وقوع این زمین لرزه، بزرگترین زمینلغزش ناشی از زمینلرزه در چند صد سال اخیر، که ما آنرا زمین لغزش ملهکبود می نامیم، بین روستاهای قورچی باشی و ملهکبود به وقوع پیوست.در این بررسی، ما حدود و تغور این زمین لغزش لرزه ای را با تکنیک اینسار و با استفاده از تصاویر سنتینل قبل و پس از زمین لرزه مشخص کرده ایم.
.2 مواد و روش ها
منطقه مورد مطالعه در شمال سر پل ذهاب و بر دامنه های جنوبی کوه شاه نشین در شمال روستاهای مله کبود و قوچی باشی است - شکل . - 2 گسل های سرپل ذهاب، زاگرس مرتفع و گسل مروراید-کرمانشاه-دینور از گسل های عمده منطقه محسوب می گردند. بررسی های بیانگر فعالیت این گسل ها در طی اواخر کواترنری و فعالیت زمینساختی قابل توجه منطقه سرپل ذهاب هستند
شکل :2 موقع منطقه مورد مطالعه
کانون سطحی زمین لرزه در 30 کیلومتری شمال زمین لغزش مله کبود قرار دارد. این زمین لغزش تقریبا 9-8 کیلومتری گسل پیشانی یا جبهه کوهستان زاگرس است
وقوع زمین لرزه 7,3 موجب ایجاد شتابی حدود 680 سانتی متر/ثانیه در مدتی حدود 11 ثانیه در نزدیکی مرکز زلزله و در حدود 700 سانتی متر/ثانیه در نزدیکی وقوع منطقه زمین لرزه - سرپل ذهاب - شد. شتاب فوق عامل تحریک و ایجاد زمینلغزش ها و ریزشهای کوچک و بزرگ در ناحیه گردید، که بزرگترین ان زمین لغزش مله کبود است.
به منظور تعیین دقیق حدود و تغور زمینلغزش لرزه ای ملهکبود، این پژوهش از 2 تصویر راداری سنجنده سنتینل 1- مربوط به قبل و پس از زمینلرزه درمحدوده باندی C - با طول موج راداری میانگین 5,6 سانتی متر - از مسیرهای مداری 79 در امتداد مدار نزولی در فاصله قبل 12 - ساعت - و بعد از زمان وقوع زمینلرزه 12 - روز - استفاده شده است. از پلاریزاسیون VV تصاویر که دارای دقتی مکانی 4,3 متر - در جهت آزیموت - و 1,7 متر - در جهت رنج - استفاده شده است
شکل :3 موقع نسبی زمین لغزش مله کبود و کانون سطحی زمین لرزه بر روی تصویر سنتینل 2- ، تصویر کلوزآپ موقع زمین لغزش مله کبود بر روی دامنه کوه ×شانشین را نشان می دهد
جدول :1 مشخصات تصاویر سنتینل-1 مورد استفاده
