بخشی از مقاله
چکیده
جاب جای های حا صل از زلز له های بزرگ ح تی در فوا صل دور از مر کز زلزله توس اطلاعات GPS مشاهده شده اند. می توان مدل گ سل م ستطیلی با ل غزش یکنوا خت بر ا ساس م شاهدات جابجایی های دور ازمرکز زلزله توس GPS درهنگام زلزله، با استفاده از ز مین کروی لا یه ب ندی شده، درنظرگر فت. عل یرغم و جود م قدار ز یاد مشاهدات لرزه ای و GPS در نزدیکی مرکز زمین لرزه، جمع آوری و تحلیل داده های GPS در فاصله دور از مرکز زلزله نیز بسیار اهمیت دارد زیرا این داده ها می توانند اطلاعات ارزشمندی درباره اندازه و ساختار پهنه متاثر از جاب جایی های هنگام زلزله و پس از زلزله ارائه کنند و نیز اندازه ز مین لرزه و م حدودیت های م کانی پارامتر های گ سیختگی را تع یینکنند. حساسیت داده های GPS ثبت شده در فاصله دور از مرکز زلزله بهپه نه ل غزش ا صلی نیز می توا ند درتو سعه سی ستم هشدار سریع سونامیمورد استفاده قرار گیرد.
واژههای کلیدی: GPS، جابجایی،پارامترهای گسیختگی، ایران.
1مقدمه
با توزیع مناسب ایستگاههای GPS می توان داده های GPS را هنگام زلز له و پس از زلز له برای فوا صل نزد یک و دور از رومر کز زلز له مورد مطالعه قرار داد. جمع آوری و تحلیل داده های GPS در فاصله دور از مر کز زلز له ن یز ب سیار اهم یت دارد ز یرا ا ین داده ها می توان ند اطلا عات ارز شمندی در باره ا ندازه و ساختار په نه م تاثر از جابجایی های هنگام زلزله و پس از زلزله ارائه کنند و نیز اندازه ز مین لرزه و پارامتر های گ سیختگی را تع یین کن ند. برای یک سی ستم هشدار سریع زمین لرزه، براورد اندازه و بزرگی یک زمین لرزه بسیار اهمیت دارد. حساسیت داده های GPS ثبت شده در فاصله دور از مرکز زلزله به پهنه لغزش اصلی نیز می تواند درتوسعه سیستم هشدارسریع سونامی مورد استفاده قرار گیرد. - Banerjee et al., 2005; Hashimoto et al., 2006; Pollitz et al., 2011 -
2 روش تحقیق
با درنظر گرفتن ز مان های ورود و خروج موج لرزه در ای ستگاههای شبکه GPS، موقعیت سینماتیکی ایستگاه 10 دقیقه قبل از بازه زمانیT1=To+2 - دقیقه - و نیز همین دوره 10 دقیقه ای بعد از بازه زمانی T2=To+10.5 - دقیقه - ،که در آن T0، زمان اصلی وقوع زلزله اصلی توس دو چند جمله ای مرتبه اول مدلسازی شد تا تخمین های سریعی از جابجاییهای همزمان زلزله - coseismic - بدست آید. مقادیر جابجایی به صورت اختلاف بین مکان های بازه های زمانی T1 و T2 بصورت برازش خطی تخمین زده شده، محاسبه می شود.درشکل1 به عنوان نمونه، سری زمانی روزانه میزان جابجای های افقی ثبت شده درسه ایستگاه GPS در فواصل مختلف از رومرکز زلزله توهوکو ژا پن در سال2011 از 10 روز ق بل از زلز له به ن مایش درآ مده ا ست.
برای ایستگاه DVGU که در فاصله 1082کیلومتری مرکز زلزله قرار دارد جابجایی حدود 40 میلیمتر درمولفه افقی غربی مشاهده شده است ولی برای مولفه شمالی این جابجایی حدود 20 میلیمتر است. درایستگاه DAEJ در فاصله 1385کیلومتری نیز جابجایی حدود 20 میلیم تر درمول فه غر بی م شاهده می شود و لی در مول فه دی گر جاب جایی مشاهده نمی شود. درایستگاه KHAJ در فاصله 1318کیلومتری نیز جاب جایی کم تر از 10میلیم تر در هر دو مول فه م شاهده می گردد و لی درایستگاه KUNA جابجایی حدود 4 میلیمتر درمولفه شمالی مشاهده شده ا ست. وجودجابجایی های مت فاوت و کاهش سریع تغی یر شکلهای همز مان زلزله متاثرازجهت گسترش گسیختگی وجهت ورودموج لرزه ای به ایستگاه می با شد.
مع مولا برای ای ستگاههای دور تغییر شکلهای ع مودی قا بل توجهی مشاهده نمی شود.باپردازش سریع اطلاعات ثبت شده دور از مرکز زلزله را برای زمان 10 دقیقه بعد از پایان جنبش زمین، همانگونه که در - Blewitt et al., 2006 - توصیه شده است، می توانیم تخمین های اولیه معقول از جابجای ها را در مدت 25 دقی قه پس از شروع ز مین لرزه بد ست آور یم. با تو سعه روشهای نوین پردازش داده های GPS این برآورد می تواند در زمان کم تری صورت گ یرد و در زمی نه ه شدار سریع سونامی در م ناطق ساحلی استفاده شود.
3نتیجهگیری
داده های GPS ثبت شده در فواصل دور از مرکز زلزله می توانند برای یافتن سریع برخی پارامترهای زلزله نظیر گشتاور لرزه ای، بزرگی گشتاوری و طول گسیختگی که برای سیستم های ه شدار سریع سونامی احت مالی، ب سیار م هم ا ست، مورد ا ستفاده قرار گیرد. تغییر مکانهای محاسبه شده و مشاهده شده توس اطلاعات GPS دربر خی ن قاط دن یا مقای سه شده ا ند که ا ین مقای سه ب یانگر هم خوانی خوب نتایج محاسبه شده و مشاهده شده می باشد.با ایجاد ایستگاههای GPS منظم و گسترده در مناطق فعال و در نواحی گسلها می توان تغییرات و جابجای های ناشی از زلزله را هم درمناطق نزدیک و هم درمناطق دور از کانون زلزله پایش کرد. باداشتن اطلاعات ایستگاههای دور از کانون زلزله قابلیت برآورد بزرگی زلزله نیز وجود دارد که دراین مطال عه به سبب دراخت یار ندا شتن اطلا عات کافی ا ین ا مر می سر ن شد. برای انجام این محاسبات می توان از داده های ثبت شده هنگام زلزله در کشورهای همسایه نیز استفاده نمود.
