بخشی از مقاله
چکیده
مطالعهای بهمنظور بررسی تاثیر عملآوری کاه گندم عملآوری شده با دو قارچ تریکودرما هارزیانوم و آسپرژیلوس نایجر برترکیب شیمیایی کاه گندم در قالب طرح کاملاً تصادفی اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل: - 1 کاه گندم بدون عملآوری - شاهد - ، - 2 کاه گندم + قارچ تریکودرما هارزیانوم 20 - روز - ، - 3 کاه گندم + آسپرژیلوس نایجر 20 - روز - ، - 4 کاه گندم + تریکودرما هارزیانوم 40 - روز - ، - 5 کاه گندم + آسپرژیلوس نایجر 40 - روز - ، بودند. پس از عملآوری، ماده خشک، ماده آلی، پروتئین خام، چربی خام و الیاف خام توسط روشهای استاندارد تعیین شدند. نتایج نشان داد بین تیمارهای عملآوری شده ازنظر از نظر خاکستر خام، ماده آلی، پروتئین خام، الیاف نامحلول در شوینده خنثی و الیاف نامحلول در شوینده اسیدی اختلاف معنیداری وجود نداشت . - P>0/05 - بهطور کلی، نتایج این مطالعه نشان داد که عملآوری با قارج تاثیر بر ارزش تغذیهای کاه گندم نداشت.
کلمات کلیدی: کاه گندم، عملآوری، تریکودرما هارزیانوم، آسپرژیلوس نایجر.
مقدمه
کاهها و بقایای زراعی بهعنوان محصولات فرعی زراعت غلات، حبوبات و ضایعات حاصل از صنایع چوب، منابعی از ترکیبات لیگنوسلولزی هستند که در جیره غذایی دامها استفاده میشوند. مواد لیگنوسلولزی از حدود 70 درصد ترکیبات پلیساکاریدی - بهطور عمده سلولز و همیسلولز - تشکیل میگردند . - Gray et al., 2006 - محصولات فرعی کشاورزی حاوی مقدار کمی پروتئین، ویتامین، مواد معدنی و کربوهیدراتهای قابل تخمیر میباشند. در مجموع، مصرف اختیاری آنها پایین بوده و قابلیت هضم و ارزش تغذیهای پایینی دارند . - Al-Masri., 2005 - نشخوارکنندگان با وجود سیستم هضمی بسیار کارآمد و بینظیر،قادر به استفاده از بقایا و محصولات فرعی زراعی با کیفیت پایین بهمنظور تأمین انرژی کافی، برای رشد و تولید نیستند. - Sarnklong et al., 2010 -
ارزش انرژیزایی کاهها را میتوان با انجام عملآوری مناسب بهبود بخشید . - Chaudhry., 2000 - در واقع هدف از عملآوری، افزایش کیفیت کاه از طریق لیگنینزدایی، سیلیسزدایی، سست کردن پیوند استری همیسلولز و هیدرولیز سلولز میباشد که در شرایط مقرون بهصرفه باید صورت گیرد و موجب بهبود قابلیت هضم شود. با توجه به آمار و ارزش غذایی و قابلیت هضم ضعیف کاه، یکی از راههای مقابله با مسئله کمبود مواد خوراکی جهت تغذیه دام، استفاده ازروشهای مختلف عملآوری از جمله عملآوری مواد فیبری با روشهای فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی استفاده میشود. - Scott et al., 1997 - عملآوری بیولوژیکی که در دهههای اخیر مورد توجه است، روشی است که از قارچها و یا آنزیمهای آنها استفاده میشود.
عملآوری شیمیایی شامل استفاده از قلیاها، عوامل اکسیداتیو و اسیدها میباشد. از بین این مواد، قلیاها بهطور گستردهتری بررسی شده و از نظر کاربردی نیز بیشتر مورد قبول واحدهای دامپروری قرار گرفتهاند. عملآوری فیزیکیشامل خرد نمودن، پلت کردن، آسیاب نمودن، خیساندن، بخاردهی تحت فشار و پرتوتابی میباشد . - Sarnklong et al., 2010 - لیگنین زدایی در مواد خشبی بهویژه کاه بهروشهای شیمیایی و بیولوژیکی توسط - Hans et al., 1992 - مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت و نشان داده شده که روشهای شیمیایی عمدتا باعث از بین رفتن لیگنین میشود اما در روشهای بیولوژیکی علاوه بر اینکه تخریب لیگنین به مراتب بیشتر است کیفیت و ارزش غذایی محصول نیز افزایش مییابد. لذا، هدف از انجام این مطالعه بررسی تاثیر عملآوری با قارچ تریکودرما و آسپرژیلوس بر ترکیب شیمیایی کاه گندم بود.
مواد و روشها
کاه گندم از مزرعه پرورشی دانشگاه تهیه شد. نمونههای کاه تهیه شده در مجاورت هوا خشک و به ابعاد 5-10 سانتیمتر خردو در کیسههای 3 کیلویی برای اعمال تیمارهای مختلف نگهداری میشود. آزمایش با 3 تکرار برای هر تیمار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل: کاه گندم بدون عملآوری - شاهد - ، کاه گندم + قارچ آسپرژیلوس 20 روز، کاه گندم + قارچ تریکودرما 20 روز، کاه گندم + قارچ آسپرژیلوس 40 روز، کاه گندم+ قارچ تریکودرما 40 روز، سویههای قارچ Aspergilus niger و Trichoderma harzianum از گروه تولیدات گیاهی دانشگاه گنبد کاووس دریافت شد. نمونههای قارچ تهیه شده، درشرایط استریل روی پلیتهای حاوی محیط کشت سیبزمینی- دکستروز-آگار تکثیرگردید.
کشتهای تهیه شده به مدت ده روز در انکوباتور با دمای 25 درجه سانتیگراد نگهداری شدند. سپس از کشت ده روزه هر قارچ با استفاده از آب مقطر استریل، سوسپانسیون اسپوری با غلظت 5×105 تهیه گردید. برای تلقیح هر کیسه سه کیلویی محتوای کاه خرد شده گندم، 150 میلیلیتر سوسپانسیون اسپوری قارچ با غلظت ذکر شده اسپری شد. کیسههای تلقیح شده بهمدت 21 روز نگهداری شد و پس از آن کیسهها باز شد و نمونهها در معرض هوا خشک شدند . - Sharari et al., 2011 - ترکیب شیمیایی نمونههای مورد مطالعه شامل ماده خشک، خاکستر خام، چربی خام و پروتئین خام مطابق روش استاندارد AOAC تعیین شد - Ben-Ghedalia and . - Miron., 2001 ماده خشک بهوسیله قرار دادن نمونهها در آون با دمای 65 درجه سانتیگراد تعیین شد. خاکستر خام
نمونهها
با استفاده از کوره الکتریکی تعیین شد. مقدار چربی خام با استفاده از دستگاه سوکسله اندازهگیری گردید. مقدار پروتئین خام نمونهها با استفاده از دستگاه اتوکلدال تعیین شد - نیتروژن . - 6/25 × الیاف نامحلول در شوینده خنثی و الیاف نامحلول در شوینده اسیدی با روش - Van Soest., 1994 - تعیین شد. تجزیه واریانس دادههای مربوط به ترکیب شیمیایی در قالب طرح
کامل تصادفی انجام خواهد شد. مدل آماری طرح بهصورت زیر میباشد:مقدار هر مشاهده Yij=، میانگین کل ʽ=، اثر تیمار Ti=، خطای آزمایشی eij=، پردازش دادهها با استفاده از نرمافزار آماری - 2003 - SAS و رویه GLM انجام گردید. برای مقایسه میانگینها از آزمون حداقل تفاوت معنیدار استفاده شد.
نتایج و بحث
نتایج مربوط بهتاثیر عملآوری با دو گونه قارچ آسپررژیلوس و تریکودرما بر ترکیب شیمیایی کاه گندم در جدول 1 نشان داده شده است. نتایج نشان داد که بین تیمارهای عملآوری شده با دو گونه قارچ بهمدت20 و 40 روز با تیمار شاهد از نظرخاکستر خام، ماده آلی، پروتئین خام، الیاف نامحلول در شوینده خنثی و الیاف نامحلول در شوینده اسیدی اختلاف معنیداری وجود نداشت . - P>0/05 - بالاترین مقدار ماده خشک مربوط به تیمار شاهد بود . - P<0/05 - کاهش در مقدار ماده خشک در تیمارهای عملآوری شده همسو با نتایج - Akinfemi et al., 2009; Belewu et al., 2006 - بود. هر چند در مطالعه Salehi et - al., 2016 ماده خشک در تیمارهای عملآوری شده با قارچ پلوروتوس ساجور کاجو افزایش یافت.
معمولا قارچها برای تامین مواد مغذی و انرژی مورد نیاز خود و با توجه به ساپروفیت بودن آنها از مواد مغذی بستر استفاده میکنند و از این نظر وابسته به مواد آلی هستند. با توجه به عدم تاثیر معنیدار استفاده از قارچهای آسپرژیلوس و تریکودرما بر ترکیب شیمیایی کاه گندم در این مطالعه بهنظر میرسد که این امر به خاطر کمبود مواد مغذی موجود در کاه یا نیاز به استفاده از مواد مغذی کمکی جهت تحریک در رشد قارچها در مراحل اولیه رشد باشد.
