بخشی از مقاله
چکیده
بیشتر مساحت کشورمان ایران، شامل مناطق خشک و نیمه خشک است. و برای تأمین آب مورد نیاز آشامیدنی، کشاورژی و صنعت به آبهای زیرزمینی وابسته است. به همین جهت تعیین مشخصات کیفی منابع آب زیرزمینی در کشور، با استفاده از روشی سریع و ارزان، به منظور مدیریت و حفاظت از این ذخایر ارزشمند، اهمیت بسیار زیادی برای ما دارد. در این تحقیق برای تعیین برخی مشخصات کیفی آبخوان دشت آمانآباد، توموگرافی دو بعدی دادههای مقاومتویژه الکتریکی حاصل از سونداژزنی الکتریکی قائم - VES - بکار گرفته شده است.
در ادامه نیز با استفاده از نتایج به دست آمده، امتداد گسلهای موجود در منطقه مشخص شده و اهمیت آنها در زهکشی و تأمین آب مورد نیاز منطقه مورد مطالعه توضیح داده شده. در نهایت پس از ارائه مدل یک بعدی و دو بعدی ژئوفیزیکی آبخوان، جهت حرکت جریان آبهای زیرزمینی و نیز محل های مناسب برای بهره برداری پیشنهاد گردیده است.
-1 مقدمه
آب یکی از عوامل اصلی رشد یک کشور است. با افزایش جمعیت جهان، توسعه شهرسازی و بالا رفتن سطح زندگی، افزایش نیاز صنعتی و کشاورزی، گرم شدن تدریجی زمین و افزایش خشکسالیها، نیاز به آب شیرین همواره بیشتر میشود.
ایران در محدودهای از کره زمین واقع شده است که اغلب مناطق خشک و نیمه خشک جهان در آن قرار دارند. قابل ذکر است که استان مرکزی به عنوان یکی از استان های صنعتی کشور از نظر تخلیه منابع آب در سطح کشور در جایگاه هفتم و از نظر تعداد منابع آب در جایگاه سیزدهم قرار دارد. همچنین شهرستان اراک به عنوان چهارمین قطب صنعتی کشور وابستگی خاصی به منابع آب زیرزمینی منطقه امان آباد، که در جنوب شرقی شهرستان اراک واقع شده است دارد، به طوری که یک سوم از آب شرب این شهرستان و علاوه بر آن آب مورد نیاز مردم منطقه امان آباد جهت شرب و مصارف کشاورزی از این آبخوان تأمین میگردد. لذا تعیین مدل ژئوفیزیکی وخصوصیات کیفی آبخوان برای دسترسی به اطلاعات دقیقتر جهت رفتارسنجی و مدیریت منابع آب زیرزمینی امری ضروری است.
-2 روش، بحث و بررسی
حوضه آبریز امان آباد در جنوب حوضه آبریز کویر میقان واقع شده و بین طولهای جغرافیایی 47 49 و 59 49 شرقی و عرضهای جغرافیایی 33 50 و 34 10 شمالی واقع شده است - شکل . - 1
شکل 1 :منطقه مورد مطالعه بر روی نقشه ماهوارهای لندست و پروفیلهای برداشت دادهها
از نظر زمین شناسی قسمت اعظم این منطقه در زون سنندج سیرجان قرار میگیرد و قسمت کوچکی در شمال شرقی انجدان در ساب زون هفتاد قله واقع می شود. در نقشه زمین شناسی مرز جدا کننده زون سنندج سیرجان و زون هفتاد قله، گسل تبرته در نظر گرفته شده که با راستای N45E از میان کویر میقان در دشت اراک میگذرد.
رخدادهای شکل دهنده منطقه مورد مطالعه مربوط به دوران دوم و سوم زمین شناسی هستند. بیشترین رسوبات منطقه امان آباد مربوط به کرتاسه هستند. گرچه در محدوده مورد مطالعه رخنمونی از رسوبات ژوراسیک وجود ندارد اما در شمال غرب شهر اراک رسوبات اسلیتی و ماسه آهکی مربوط به ژوراسیک در قاعده رسوبات کرتاسه رخنمون دارند. گذر از ژوراسیک به کرتاسه با ناپیوستگی همراه است. در دره انجدان در زیر آهکهای ماسهای کرتاسه زیرین یک سری از ماسهسنگهای تیره رنگ متراکم ژوراسیک مشاهده میشوند.
شکل 2 :نقشه زمینشناسی منطقه
-3 روش تحقیق
در منطقه مورد نظر مطالعات ژئوالکتریک با استفاده از آرایه شلومبرژه در قالب 76 سونداژ قائم الکتریکی و با طول فرستنده جریان AB=1000m روی 9 پروفیل انجام گردیده است - شکل . - 2 فاصله سونداژها از 600 متر تا 1000 متر و فواصل پروفیلها به طور متوسط بین 500 تا 1000 متر بر اساس وضعیت منطقه و دقت مورد نیاز و به گونه ای که پوشش مناسب در کلیه اراضی روستای امان آباد داشته باشند طراحی و اجرا گردیده است.
