بخشی از مقاله
چکیده
انجام آزمونهای مکانیکی و شناخت خواص مکانیکی محصولات در مطالعه و بررسی خواص کمی و کیفی آنها طی انبارداری نقش به سزایی دارد. در این تحقیق در این تحقیق نیروی گسیختگی و تغییر شکل در نقطه گسیختگی زیتون رقمهای - گرد، ماری، زرد و شنگه - که در محلولهای مختلف سود - 10،13،16،19 و - 22 خوابانده شده بودند در طول دوره انبارداری - 20، 40، 60 و 80 روز - تعیین شد.
نتایج نشان داد که تمامی اثرات اصلی و اثرات دوگانه برای نیروی گسیختگی و تغییر شکل در نقطه گسیختگی زیتون در سطح 1 درصد معنادار شده است و همچنین اثر سه گانه دوره انبارداری، سرعت بارگذاری و رقم برای نیروی گسیختگی و تغییر شکل در نقطه گسیختگی زیتون در سطح 1 درصد معنادار شده است، همچنین مشخص است که سایر اثرات سه گانه و اثر چهارگانه دوره انبارداری، سرعت بارگذاری، درصد محلول و رقم برای نیروی گسیختگی و تغییر شکل در نقطه گسیختگی زیتون معنادار نشدهاند.
بیشترین نیروی گسیختگی در دوره چهارم، سرعت 120 میلیمتر بر دقیقه و برای رقم گرده برابر با 225 نیوتن بدست آمده است همچنین کمترین نیروی گسیختگی در دوره چهارم، سرعت 40 میلیمتر بر دقیقه و برای رقم شنگه برابر با 112 نیوتن بدست آمده است. . بیشترین تغییر شکل در نقطه گسیختگی در دوره چهارم، سرعت 80 میلیمتر بر دقیقه و برای رقم زرده برابر با 9/2 میلیمتر بدست آمده است همچنین کمترین تغییر شکل در نقطه گسیختگی در دوره اول، سرعت 40 میلیمتر بر دقیقه و برای رقم گرده برابر با 5/2 نیوتن بدست آمده است.
مقدمه
زیتون با نام علمی اولئا یوروپیا - - Olea europaea، یکی از میوههای مناطق نیمه گرمسیری است که مصارف متنوع و زیادی در تغذیه انسان دارد
زیتون به دلیل داشتن مواد شبه قلیایی،کاملاً تلخ و بد طعم میباشد به همین منظور جهت تلخیزدایی، میوهها را در سود - سدیم هیدروکسید - به مدت دو تا شش ساعت قرار داده و سپس با آب شستشو می-دهند.
این میوه قابلیت انبارداری زیادی دارد. انجام آزمونهای مکانیکی و شناخت خواص مکانیکی محصولات در مطالعه و بررسی خواص کمی و کیفی آنها طی انبارداری نقش به سزایی دارد. علاوه بر این بررسی خواص مکانیکی محصولات از جمله زیتون، جهت استفاده در طراحی ماشینهای فرآوری و بهبود خطوط فرآوری در راستای کاهش ضایعات و نیز مشتریپسندی محصول ضروری میباشد
پژوهشهای گستردهای در خصوص تعیین خواص مکانیکی محصولات طی انبارداری انجام گرفته است. در تحقیقی خواص فیزیکی و مکانیکی زیتون رقم گملیک با استفاده از دستگاه تست مواد بیولوژیک تحت بارگذاری فشاری مطالعه شد.
نتایج این تحقیق نشان داد که نیروی شکست، انرژی شکست و تغییر شکل زیتون و هستهاش با افزایش سرعت بارگذاری و اندازه محصول در راستای بارگذاری طولی و عرضی افزایش مییابد
در تحقیقی شرایط انبارداری پیش از فرآوری زیتونهای ارقام کانسرولیا و چوندرولیا بررسی شد و گزارش شد که با افزایش زمان پس از برداشت در انبار میزان سفتی میوهها افزایش مییابد
در تحقیق مقاومت فشاری چهار رقم زیتون - فیشمی، کالاماتا، روغنی و مانزانیلا - مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که مقاومت له شدن و خرد شدن نهایی هسته در ارقام مختلف میوه زیتون رسیده تفاوت معنیداری با هم نداشت
در تحقیق دیگر خواص مکانیکی دو رقم زیتون گرم، روغنی و ماری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که با افزایش مدت زمان پس از برداشت، میزان چقرمگی و نیروی لازم برای شکست بافت زیتون برای هر سه رقم مورد تحقیق افزایش یافت
هدف از این تحقیق تعیین میزان نیروی گسیختگی و تغییر شکل در نقطه گسیختگی چهار رقم زیتون ایرانی در دوره انبارداری با استفاده از آزمون فشاری تک محوری میباشد.
مواد و روشها
در این تحقیق ابتدا زیتون رقمهای - گرد، ماری، زرد و شنگه - که در محلولهای مختلف سود - 10،13،16،19 و - 22 خوابانده شده بودند در طول دوره انبارداری - 20، 40، 60 و 80 روز - تهیه و به آزمایشگاه خواص بیوفیزیک گروه مکانیک بیوسیستم دانشگاه محق اردبیلی منتقل شد. برای تعیین نیروی گسیختگی و تغییر شکل در نقطه گسیختگی آزمون فشاری با دستگاه آزمایش کشش-فشار مدل 20STM- ساخت شرکت طراحی مهندسی سنتام انجام شد.
این دستگاه مجهز به بارسنج BONGUSHIN مدل 100DBBP-با ظرفیت kgf 100 است.برای انجام آزمون فشاری، هر میوه زیتون به صورت طولی بین دو فک قرار داده میشود. سپس دستور شروع آزمون توسط نرم افزار مربوطه و از طریق رایانه متصل به دستگاه داده میشد. همچنین با کاهش نیرو در نمودار نیرو-تغییرشکل در صفحه نمایش کامپیوتر دستور توقف آزمایش توسط رایانه به دستگاه داده میشد.
پس از انجام هر آزمایش نمودار نیرو-تغییر شکل و داده های متناظر نیرو و تغییر شکل در نرم افزار اکسل ذخیره شدند. تجزیه واریانس نتایج با آزمایش فاکتوریل در طرح پایه کاملا" تصادفی با 3 تکرار انجام شد. مقایسه میانگین ها با آزمون مقایسه میانگین توکی و با استفاده از نرم افزار Minitab انجام شد. متغییرهای مستقل شامل رقمهای - گرد، ماری، زرد و شنگه - ، محلولهای مختلف سود - 10،13،16،19 و - 22، دوره انبارداری - 20، 40، 60 و 80 روز - و سه سرعت بارگذاری 80 - ،40 و 120میلی متر بر دقیقه - است.
نتایج و بحث
نتایج تجزیه واریانس نیروی گسیختگی و تغییر شکل در نقطه گسیختگی زیتون در اثر تیمارهای اعمالی در جدول شماره 1 نشان داده شده است. همانطور که در جدول - - 1 نشان داده شده است. تمامی اثرات اصلی و اثرات دوگانه برای نیروی گسیختگی و تغییر شکل در نقطه گسیختگی زیتون در سطح 1 درصد معنادار شده است و همچنین اثر سه گانه دوره انبارداری، سرعت بارگذاری و رقم برای نیروی گسیختگی و تغییر شکل در نقطه گسیختگی زیتون در سطح 1 درصد معنادار شده است، همچنین مشخص است که سایر اثرات سه گانه و اثر چهارگانه دوره انبارداری، سرعت بارگذاری، درصد محلول و رقم برای نیروی گسیختگی و تغییر شکل در نقطه گسیختگی زیتون معنادار نشدهاند.
در شکل - - 1 نتایج مقایسه میانگین اثر اصلی درصد محلول سود بر نیروی گسیختگی زیتون نشان داده شده است. با توجه به شکل - - 1 مشخص است که با افزایش درصد محلول سود نیروی گسیختگی به شکل معناداری افزایش یافته است بصورتی که بیشترین نیروی گسیختگی در محلول 22 درصد برابر با 194 نیوتن و کمترین نیروی گسیختگی در محلول 10 درصد برابر با 137 نیوتن بدست آمد.
در جدول - 2 - نتایج مقایسه میانگین اثر متقابل سهگانه دوره انبارداری، سرعت بارگذاری و رقم برای نیروی گسیختگی زیتون ارائه شده است. با توجه به نتایج این جدول مشخص است که با افزایش دوره نیروی گسیختگی زیتونها در تمامی ارقام افزایش یافته است.
با توجه به جدول - - 2 میتوان دریافت که با افزایش سرعت نیروی گسیختگی زیتون در تمامی ارقام و در تمامی دورهها افزایش پیدا کرده است. همچنین با توجه به جدول - - 2 مشخص است که در دوره اول رقم زرده دارای بیشترین نیرو گسیختگی است و رقم ماری دارای کمترین نیروی گسیختگی میباشد در دوره دوم و سوم نیز این روند تکرار شده است اما در دوره چهارم رقم گرد دارای بیشترین نیروی گسیختگی بوده است و رقم شنگه دارای کمترین نیروی گسیختگی بود.
با توجه به این جدول - - 2 میتوان نتیجه گرفت که رقم گرده بیشتر از سایر رقمها به دوره حساس بوده و با گذر زمان تغییرات بیشتری در آن رخ میدهد. نکته قبل توجه این میباشد که در رقم شنگه تا دوره سوم با گذر زمان شاهد افزایش نیروی گسیختگی هستیم اما در دوره چهارم نیروی گسیختگی افت کرده و سطحی پایین تر از دوره اول رسیده است. بیشترین نیروی گسیختگی در دوره چهارم، سرعت 120 میلیمتر بر دقیقه و برای رقم گرده برابر با 225 نیوتن بدست آمده است همچنین کمترین نیروی گسیختگی در دوره چهارم، سرعت 40 میلیمتر بر دقیقه و برای رقم شنگه برابر با 112 نیوتن بدست آمده است.
