بخشی از مقاله
مقدمه
محتوی کربن آلی خاک قوی ترین شاخص حاصلخیزی خاک تحت تاثیر کاربریهای گوناگون است Ayoubi - ، . - 2011 مطالعات زیادی در مورد تاثیر کاربری بر محتوی مواد آلی خاک انجام شده است . - 2004 - Presley ، در بررسی تاثیرات بوجود آمده در اراضی که به مدت 30 سال زیر آبیاری فشرده بودند، تاثیر معنی داری را بر محتوای کربن خاک نشان نداد، در حالیکه تحقیقات مشابه نتایج معکوسی را گزارش داده اند .
Lueking و همکاران - - 1985، افزایش این فاکتور را در اثر آبیاری گسترده در تپه های شنی نبراسکا در مقایسه با اراضی بکر ارایه دادند . - 2000 - Bagher nejad ، افزایش فاکتور مذکور را در افقهای سطحی خاک ناشی از آبیاری بیان نمود . برخی دیگر از این تحقیقات بطور اختصاصی تاثیرات کشت نیشکر را بر روی کربن آلی خاک مورد بررسی قرار داده اند . Antwerpen و Meyer در سال 1996 کاهش مواد آلی خاک را در افقهای سطحی اراضی زیر کشت نیشکر و روند کاهشی آن را با افزایش عمق خاک گزارش د ادند. برزگر در سال 2005 افزایش محتوی کربن آلی را در افق سطحی خاکهای زیر کشت نیشکر هفت تپه نسبت به اراضی بایر گزارش کرد، در حالیکه این افزایش را برای سایر افق ها بی معنی عنوان کرد . این مطالعه با هدف بررسی تاثیر نوع کاربری کشت نیشکر در اراضی جنوب خوزستان انجام شد.
مواد و روشها
مطالعه حاضر در اراضی زیرکشت نیشکر جنوب خوزستان با قدمت 17 سال و شمال خوزستان با قدمت 50 سال انجام شد . 6 پروفیل در مزارع زیرکشت و 2 پروفیل در اراضی بایر مجاور مزارع به عنوان شاهد انتخاب و حفاری و نمونه برداری شدند - جدول. - 1 برای اندازه گیری مواد آلی خاک از روش - Jackson, 1975 - Walkly and Black استفاده شد. نمونه برداری برای تهیه مقاطع نازک، به منظور مطالعه زیر میکروسکوپ پلاریزان، با استفاده از جعبه کوبینا انجام و مقاطع تهیه شده با میکروسکوپ مدل - Motic BA300 POL - مشاهده شدند. تفسیر مقاطع بر اساس متد - 2003، - Stoops و عکسبرداری از مقاطع با استفاده از دوربین مدل Motic cam pro 252A انجام گرفت.
نتایج و بحث
مقدار کربن آلی در پدونهای مطالعه شده در شکل 1 نشان داده شده است. در اراضی جنوب خوزستان غیراز مزرعه 8-12 ، محتوی کربن آلی خاک در افقهای سطحی - Ap - این مزارع بیش از افقهای زیرسطحی و در محدوده 0/23 - 0/62 درصد است و در اکثر موارد با افزایش عمق روند کاهشی نشان داد. همچنین در افقهای سطحی مزارع زیرکشت افزایش قابل توجه فاکتور مذکور در مقایسه با پدون شاهد به چشم می خورد و تنها مزرعه 8-12 ناقض این اختلاف می باشد .
در پروفیلهای مزارع 3-1 ، 2-2 و پروفیل شاهد 2-18 ، در افق زیرین در عمق بین 140 -160 سانتی متری افزایش دوباره کربن آلی دیده شد . بالاترین درصد کربن آلی خاک در افق انتهایی پروفیل شاهد به میزان 0/49 درصد اندازه گیری شد. افزایش محسوس محتوی کربن آلی خاک در اراضی زیر کشت نیشکر نسبت به زمین بایر دیده دش. چرم در 2009 نتیجه مشابه را در مورد تغییرات محتوی مواد آلی در اراضی زیر کشت نیشکر این منطقه اعلام کرد . افق Ap این اراضی، بخصوص مزرعه 401 ، درصد کربن آلی بیشتری از افق های مشابه در مقابل اراضی جنوب خوزستان را نشان دادند. بالاترین مقدار SOC را در افق Ap مزرعه 401 که 50 سال قدمت بهره برداری دارد به میزان 0/88 درصد مشاهده می شود .
این مقدار با توجه به قدمت پروفیلهای زیر کشت دور از انتظار نیست و هم انگونه که دیده می شود افق سطحی مزرعه 801 با قدمت 35 سال کشت و کار نیشکر در رتبه دوم قرار دارد . برخی از افقهای سطحی در نیمرخهای مطالعه شده مزارع جنوب - کشت و صنعت امیرکبیر - محتوی کربن آلی مشابه مزرعه 801 داشتند که این نرخ تغییرات را نسبت به مزرعه شاهد این اراضی در مقایسه با نرخ تغییرات اراضی هفت تپه نسبت به شاهدشان می توان سریعتر یافت. بنابراین از این مقایسه امید آن می رود که بهره برداری اراضی شور و بایر جنوب خوزستان در مدت کوتاهتری به افزایش محتوی مواد آلی آنها منجر شود.
