بخشی از مقاله
چکیده
یکی از مهمترین هدفهای یک مدیر کاهش هزینه های مالی و بالا بردن سود میباشد . لازمه محاسبه هزینه های موجود، دسترسی به آمار دقیق هزین های ماشین میباشد . به طور کلی هزینههای ماشینهای کشاورزی به دو گروه هزینههای ثابت و هزینههای متغیر تقسیم میشوند . گروه دیگری از هزینههای ماشینهای کشاورزی، هزینه فرصت از دست رفته و یا هزینه به موقع انجام نشدن عملیات مزرعه میباشد
مطالعه ی حاضر با هدف برآورد رابطه بین ساعات کارکرد تجمعی و هزینههای نگهداری و تعمیر تجمعی - بر حسب درصدی از قیمت اولیه - تعداد 24 دستگاه ماشین برداشت نیشکر فعال در شرکت کشت و صنعت دعبل خزاعی خوزستان انجام پذیرفت . اطلاعات مورد نیاز شامل هزینههای نگهداری و تعمیر و ساعات کارکرد سالیانه در طی یک دوره ی ده ساله از سال 1380 تا 1389 جمعآوری گردید. دادهها توسط برنامه-های آماری SPSS16 برای تجزیه و تحلیلهای آماری و تعیین مدل مناسب ردازش گردیدند . برای تعیین مدل مناسب از آزمونهای آماری Z، F و ضریب تبیین R2استفاده گردید. در این مطالعه مناسبترین مدل ریاضی برای ماشینهای برداشت نیشکر به صورت مدل توانی محاسبه گردید.
مقدمه
بسیاری از تصمیمگیریهای مناسب در مدیریت مزرعه مانند برنامهریزی برای تولید محصول و همچنین مدیریت ماشینهای کشاورزی نیاز به اطلاعات دقیق از هزینههای ثابت و متغیر دارند. یکی از مهمترین هدفهای یک مدیر کاهش هزینههای مالی و بالا بردن سود میباشد. لازمه محاسبه هزینههای موجود، دسترسی به آمار دقیق هزینه - های ماشین میباشد. در بین هزینههای مالکیت ماشین، هزینههای متغیر ماشین که تابعی از ساعات کاری و مدیریت ماشین میباشند، حائز اهمیت هستند.
از بین هزینههای متغیر، هزینهی نگهداری و تعمیر به علت غیرقابل پیشبینی بودن، داشتن طبیعتی تصادفی و متأثر شدن از نحوه ی مدیریت ماشین از اهمیت بیشتری برخوردار است. هزینهی نگهداری و تعمیرات، بخش مهمی از هزینه های کل ماشین را تشکیل میدهد. پیشبینی هزینههای نگهداری و تعمیرات ماشینها در واحدهای مکانیزهی کشاورزی از چند جنبه حائز اهمیت است؛ اول این که ماشین یکی از مهمترین کالاهای سرمایهای در کشاورزی محسوب میشود و سنجش دقیق سودآوری آن با لحاظ کردن اقلام هزینه امکانپذیر است. دوم اینکه برای تعیین نقطهی سربهسر جهت جایگزینی ماشین کارکرده با ماشین نولازم است که عمر مفید - اقتصادی - ماشینها تعیین گردد و سوم اینکه با این پیشبینی می توان علل افزایش نامطلوب این هزینهها را در صورت ایجاد، مرتفع نمود
وجود یک حسابرسی مداوم و به تبع آن، به دست آوردن یک مدل ریاضی متناسب با شرایط کاری، اقلیمی و مدیریتی هر منطقه می تواند در پیش - بینی هزینههای ماشین در آینده مؤثر باشد و امر مدیریت را تا حد بسیار زیادی تسهیل نماید . مدل تعمیراتی به مواردی مانند فناوری بهکار رفته در طراحی و ساخت ماشین، سطح مدیریت اعمالی و حتی شرایط اقلیمی و منطقهای وابسته است
برای داشتن یک مدل استاندارد، پارامترهای مدل باید مستقل از تغییر قیمتها در اثر تورم و طراحی ماشین باشد. مطالعاتی که در این زمینه انجام شده نشان میدهد که بهترین واحد در این زمینه، روند و شیب تغییرات هزینه های نگهداری و تعمیرات بر حسب ساعات استفاده از ماشین می باشد
به دلیل طبیعت تصادفی و غیر قابل انتظار بودن تعمیرات، مقدار و چگونگی هزینههای نگهداری و تعمیر بهشدت وابسته به کیفیت مدیریت، مهارت کاربران و شرایط آب و هوایی است
این عوامل، لزوم پیشبینی هزینههای نگهداری و تعمیر ماشین های کشاورزی را روشن میسازد. اولین تلاشها جهت نهادینه کردن مدل های ریاضی و محاسبه ضرایب تعمیراتی ماشینهای کشاورزی، به دههی 1940 در ایالات متحده آمریکا باز می گردد . اطلاعات قابل دسترس در مورد استفاده از ماشینها بهوسیله ریچی گردآوری شد و به صورت دادههای ASAE در اولین چاپ سالانه مهندسان کشاورزی ASAE در سال 1954 منتشر شد
کاملترین و معتبرترین ساختار ریاضی و ضرایب موجود در این زمینه، معادله و ضرایب بیان شده توسط ASAE میباشد. کل هزینههای تعمیرات در طول عمر یک ماشین، بهصورت درصدی از قیمت ماشین نو گزارش شده است . در این سالنامه، عمر مفید ماشین نیز بر حسب "تعداد سالهای کارکرد ماشین" و کل ساعات کارکرد ماشین بیان گردیده است
باورز و هانت - 1970 - ، با بررسی 1980 مزرعه مدلی بهصورت ارائه دادند که : TAR هزینه تعمیر کل تجمعی بر حسب دلار، :L ساعات تجمعی، درصدی از ساعات طول عمر،:ILP قیمت خرید اولیه ماشین، برحسب دلار،RC3RC2 ، : RC 1 ضرایب مدل که تابعی از نوع ماشین میباشند
موریس - 1988 - مطالعهای را برروی تعداد 50 تراکتور در انگلستان انجام داد و بهترین روش را برای برآورد هزینههای تعمیر سالیانه به صورت درصدی از قیمت اولیه ماشین با در نظر گرفتن نوع و ساعات کارکرد ماشین، بیان کرد
لارسن و گورمان - 1989 - با جمع آوری دادههایی از تعداد 2500 دستگاه تراکتور چرخزنجیری مزارع تعاونی ایلات آریزونا، کالیفرنیا و فلوریدا، 18400 ساعت کار را به عنوان عمر مفید تراکتورهای چرخزنجیری بیان کردند که در طی آن هزینهی تعمیرات معادل %78 قیمت اولیه تراکتور ها می - شد.
زیدی و همکاران - 1992 - در مرکز ملی حفاظت انرژی پاکستان برای برآورد هزینه نگهداری و تعمیر 93 دس تگاه تراکتور از طریق رگرسیون یک مدل ریاضی ارائه نمودند که در آن :y هزینهی تعمیرات تجمعی برحسب درصدی از قیمت اولیه تراکتورو :x ساعات کارکرد تجمعی میباشد و نتیجه گرفتند که مدل مذکور هزینه ها را در مراحل اولیه ی عمر تراکتور خیلی کم و در مراحل بعدی عمر با افزایش مناسب، تخمین میزند.
در سال های اخیر، تحقیقات گستردهای در مناطق مختلف ایران در این زمینه انجام شده است که از آن جمله می توان به مطالعات صورت گرفته توسط شریفی مالواجردی - 1373 - ، یوسفزاده طاهری - 1376 - ، الماسی و یگانه - 1381 - ، آشتیانی عراقی و همکاران - 1384 - و روحانی وهمکاران - 1384 - اشاره کرد. این مطالعه با هدف بررسی و تعیین بهترین مدل ریاضی هزینههای نهداری و تعمیر ماشینهای برداشت نیشکر اجرا گردید.
مواد و روشها
اطلاعات مورد نیاز در انجام این مطالعه شامل هز ینه لوازم یدکی، دستمزد تعمیراتی، هزینه روغن و هزینه سوخت مصرفی برای ماشینهای برداشت نیشکر فعال در شرکت کشت و صنعت دعبل خزاعی خوزستان طی یک دوره زمانی ده ساله 1380 - تا - 1389 جمعآوری شده است . این کشت و صنعت دارای تعداد 24 دستگاه ماشین برداشت نیشکر میباشد که هر یک از این ماشین ها دارای یک کد اختصاصی میباشند که بر طبق آن، پرونده ای جهت ثبت هزینههای نگهداری و تعمیرات وجود دارد که به شیوهی جالبی در دفتر واحد فنی تجهیزات مکانیکی شرکت ثبت شده و قابل دسترسی و مطالعه می باشند .
این گزارش ها، در دو گروه گزارش سروی س و گزارش تعمیرات تنظیم شده که دارای اطلاعات کاملی نظیر تاریخ انجام سرویسهای تعویض روغن موتور، تعویض روغن گیربکس، تعویض روغن هیدرولیک، گریسکاریها و همچنین تاریخ انجام تعمیرات، نوع تعمیر انجام شده، روغن و قطعات مصرفی و زمان ورود و خروج ماشین برداشت نیشکر از تعمیرگاه می باشد .برای محاسبه ساعات کارکرد سالیانه ماشین هرچند ساعات کارکرد ماشین های برداشت نیشکر در بعضی دوره ها ثبت شده است اما از آنجا که در این سالها استمراری در ثبت دادهها وجود نداشته است از اینرو بهترین روش جهت محاسبه ساعات کارکرد ماشین برداشت نیشکر از طریق داده های موجود برای روغن موتور مصرفی است.
در واحد تجهیزات مکانیکی کشت و صنعت تعویض روغن برای ماشین های برداشت نیشکر در فواصل 80 ساعته صورت می گیرد . بنابراین هر بار تعویض روغن موتور معادل 80 ساعت کار ماشین برداشت نیشکر در نظر گرفته شد . و از آنجا که حجم مخزن روغن 42 لیتر میباشد، مقدار روغن مصرفی در یک سال را بر حجم مخزن روغن موتور تقسیم نموده و آنگاه با ضرب کردن عدد بهدست آمده در 80 ، تعداد ساعات کارکرد سالیانه هر ماشین با دقت قابل قبولی تخمین زده شد .
برای تعیین بهترین مدل ریاضی جهت پیش بینی هزینههای نگهداری و تعمیر ماشین برداشت نیشکر، ساعات کارکرد تجمعی برای هر سال با جمع کردن ساعات کارکرد هر سال با سال قبل به دست آمد و به عنوان متغیر مستقل - x - در نظر گرفته شد. هزینهی نگهداری و تعمیرات که برابر با مجموع هزینه های تعمیرات داخل مزرعه و خارج از مزرعه و همچنین هزینهی روغن و سوخت میباشد، برای هریک از ماشینهای برداشت نیشکر و برای هر سال محاسبه گردید، سپس هزینهی نگهداری و تعمیر تجمعی به صورت درصدی از قیمت اولیه با جمع کردن هزینهی نگهداری و تعمیر هر سال با سال قبل و تقسیم آن به قیمت اولیه محاسبه و به عنوان متغیر وابسته - y - در نظر گرفته شد. برای حذف اثر تورم، تمام هزینهها بر حسب سال پایه یعنی 1389تبدیل گردید.
تجزیه رگرسیون به روش کمترین مربعات روی دادههای نهایی x - و - y برای شش مدل ریاضی توسط نرم افزار SPSS16 انجام گرفت. جداول تجزیه واریانس تمامی مدلهای آماری تشکیل و معنی دار بودن مدل ها و ضرایب آنها توسط آماره-های t استیودنت و F مورد آزمون قرار گرفت و بهترین مدل ریاضی با توجه به معنیدار بودن پارامترهای هر مدل، بزرگی ضریب تبیین - R2 - و تطبیق آن با روند واقعی این هزینهها انتخاب گردید.
نتایج و بحث
جدول 1 میانگین ساعات کارکرد تجمعی و هزینه های نگهداری و تعمیرات تجمعی 24 دستگاه ماشین برداشت نیشکر در طول سال های مورد مطالعه را جهت برازش مدل های مختلف و تعیین مناسب ترین مدل ریاضی با استفاده از روش رگرسیون نشان می دهد.
