بخشی از مقاله
چکیده :
هدف اصلی این تحقیق، کمک به استفاده مجدد از آب خاکستری در ساختمانهای بلند مرتبه با توجه به راهکارهای فنی و اقتصادی و همچنین ارائه طرحهای انگیزشی برای تشویق سازندگان جهت اجرای و پیاده سازی این ایده در پروژههای خود میباشد. این ایده با توجه به این مسئله که بخش ساختمان بیشترین مصرف آب با کیفیت را نسبت به مابقی مصارف دارد به این امر میپردازد که با استفاده از طرح های تشویقی بتوان فرهنگ استفاده از آب خاکستری را در ساختمانها جهت کاهش مصرف آب و از طرفی کاهش حجم فاضلاب تولیدی در ساختمانها رواج داد و از منابع آبی برای نسلهای آینده بدرستی بهره برد.
کلمات کلیدی : آب خاکستری - ساختمان های بلند مرتبه - راه کارهای فنی و اقتصادی
مقدمه :
با توجه به افزایش جمعیت و افزایش سطح دانش، آگاهی و فرهنگ مردم همچنین توسعه شهرنشینی باعث افزایش روزافزون تقاضا برای آب قابل شرب و تصفیه شده و از طرفی در سالهای اخیر بهدلیل کاهش ذخایر و منابع آب شیرین، بسیاری از نقاط جهان مخصوصا در مناطق خشک و نیمه خشک ضرورت وجود و استفاده از منابع تجدید شونده اجتناب ناپذیر بوده است. پس میتوان استفاده مجدد از پساب فاضلاب تصفیه شده، جایگزین مناسبی برای مقابله با این کمبودها و بحرانهای احتمالی پیشرو باشد .[1]
از طرف دیگر بخش عظیمی از مناطق کشور، با محدودیت منابع آب روبروست و استفاده نادرست از منابع محدود آب و ایجاد آلودگی در این منابع منجر به بروز بحرانها و فاجعههای زیست محیطی در آینده نهچندان دور خواهد شد. روند روبه رشد توسعه کشور،گسترش مراکز صنعتی، استفاده بیش از حد از کود و سموم در کشاورزی، تخلیه پسابها به منابع آبی پذیرنده، زهآبهای کشاورزی و فاضلابهای بیمارستانی، خانگی و ... کمیت و کیفیت منابع آبی محدود و ارزشمند کشور را به شدت تهدید می کند.
گسترش روز افزون نیازها و تقاضاها در جامعه برای دسترسی به منابع آب با کیفیت مناسب، افزایش چشمگیر هزینههای تأمین آب جدید و ضرورت کنترل آلودگی منابع آب با در نظر گرفتن محدودیت منابع آبی کشور، مدیریت منابع آب را از جنبههای مختلف با چالشهای جدی روبرو ساخته است. لذا تأمین برنامههایلازم به منظور حصول توسعه پایدار و حفظ محیط زیست و کیفیت منابع آب کشور از ضروریات محسوب میگردد.
وضعیت منابع آبی در ایران :
منابع آبی تجدیدشونده کشور، با توجه به وضعیت بارندگی، پوشش گیاهی و سایر عوامل تاثیرگذار در حجم نزولات جوی، حدود 130 تا 139 میلیارد متر مکعب در سال است که حجم قابل استحصال با در نظر گیری آبهای برگشتی حدود 105 میلیارد مترمکعب را جریانهای سطحی و 25 میلیارد مترمکعب را جریانهای نفوذی به منابع زیرزمینی تشکیل میدهند .[2]
ایران بهدلیل قرار گرفتن در کمربند خشک و نیمهخشک جهان در زمره کشورهای با محدودیت منابع آب میباشد.
شکل -1-1 پهنهبندی خشکسالی هواشناسی در سطح کشور، مرداد 1394،[3]
سرانه آب تجدیدپذیر کشور در سال 1340 حدود 5500 مترمکعب بوده و در سال 1357 به 3400 مترمکعب و در سال 1367 به 2500 مترمکعب و در سال 1376 به زیر 2000 مترمکعب کاهش یافته است. این میزان با توجه به روند افزایش جمعیت کشور در سال 1385 به حدود 1750 تنزل یافته و در افق سال 1400 به زیر 800 مترمکعب خواهد رسید .[3]
ارقام متوسط سرانه آب کشور در سالهای آینده به مفهوم ورود ایران به مرحله تنش آبی و کم آبی خواهد بود. در کنار کاهش کمیت منابع آب، انتشار پسابهای صنعتی، کشاورزی و شهری نیز دیگر عوامل تهدید کننده منابع آب کشور محصوب میشود.
با افزایش شکاف میان تقاضا و عرضه آب، به تدریج توسعه شهرها با محدودیت روبرو شده و بخشی از رشد برنامه-ریزی شده بخشهای کشاورزی و صنعت به دلیل کمبود آب مطمئن با چالش جدی روبرو خواهد شد . کاهش سرانه منابع آب تجدید شونده و ورود کشور به مرحله تنش آبی، گسترش آلودگی منابع آب، اضافه برداشت آب از ذخایر زیر-زمینی و تشدید بحران کمبود آب در دشتها و تشدید بحرانهای اجتماعی و منازعات بر سر آب، نمادهایی از چالش-های جدی و خطیر فراروی مدیریت منابع آب در کشور میباشند.
بررسی کمی میزان فاضلاب تولیدیدر ایران و اهمیت استفاده از آب خاکستری :
در حال حاضر حدود 93 درصد از کل آب مصرفی ایران صرف آبیاری حدود 8.5 میلیون هکتار از اراضی زراعی شده وسهم بخش شرب و صنعت به ترتیب 5.8 و 1.2 درصد میباشد. پتانسیل تولیدی فاضلاب خانگی در سطح کشور بر اساس آخرین سرشماری در سال 1385 به تفکیک شهری، روستایی و کل به ترتیب معادل 3670 و 727 و 4397 میلیون مترمکعب در سال میباشد. سناریوی معمول حجم پساب برگشتی در جوامع شهری و روستایی کشور در سال 1400 به ترتیب 4369 و 823 میلیون متر مکعب و در مجموع 5192 مترمکعب حجم پساب برگشتی خواهد بود .[4]
همانطور که ملاحظه میشود جوامع شهری و روستایی کانون اصلی مصارف آب برای مقاصد شرب، زراعی، صنعت تولید فاضلاب انسانی میباشند. افزایش مصارف آب به تبع آن تولید فاضلاب و روند روبه رشد این تولید و همچنین کاهش قابل ملاحظه منابع آبی ایجاد مینماید برای جلوگیری از گسترش مشکلات زیست محیطی و همچنین تامین بخشی از آب مورد نیاز مصارف مختلف از طریق بازچرخانی و استفاده مجدد از پساب و آبهای برگشتی برنامهریزی شود. با توجه به محدودیتهای منابع آب، بکارگیری روش مدیریت تقاضا به منظور پاسخگویی به افزایش تقاضا ضروری است.
یکی از راههای تامین آب مورد نیاز، استفاده از آب خاکستری به عنوان آب جایگزین در برخی از مصارف میباشد. میزان آب مورد نیاز برای بخشهای شرب، پختوپز، استحمام و .... مقدار ناچیزی از مصرف کل، مصرفکنندگان خانگی شهری را شامل میشود. این در حالی است که سایر مصارف غیرشرب که بخش عمده از مصارف خانگی را در بر می-گیرد، میتواند از آب با کیفیت پایینتری برای مشترکین تامین گردد.
از آنجایی که آب خاکستری1، فاضلاب تولید شده از مصارفی همچون شستوشو، استحمام و .... تولید میشود و نسبت به آب سیاه 2 که شامل فاضلابهای مدفوعی و .... میباشد دارای کیفیتی به مراتب بالاتر میباشد، میتوان با یک دیدگاه مدیریتی به راحتی آن را به چرخه مصرف بازگرداند و از آن به عنوان جایگزین مناسبی به جای آب تصفیه شده قابل شرب - آب با کیفیت بسیار بالا - قرار داد. لذا استفاده از آب خاکستری از همان ابتدا باعث کاهش مصرف آب همچنین کاهش هزینه های بالای تصفیه آب و از طرفی باعث کاهش فاضلابهای خروجی از منازل و کاهش هزینه-های انتقال و تصفیه فاضلاب را به دنبال خواهد داشت .[5]
هدف اصلی جمعآوری انتقال و تصفیه فاضلاب حفاظت محیط زیست از گسترش آلودگیها و استفاده مجدد از آب بازیافتی میباشد این موضوع زمانی اهمیت بیشتری پیدا میکند که بدانیم حدود 80 درصد آب مصرفی منازل و درصدهای بالاتری در صنایع، به فاضلاب تبدیل میشوند و استفاده مجدد از آنها به عنوان منابع آبی تجدید شونده محسوب میگردد .[4] در جوامع شهری که دارای کمبود منابع آب میباشد، پساب حاصل از تصفیه فاضلاب میتواند به عنوان منبعی قابل اطمینان و جایگزین محسوب شود. این منابع آب میتواند در قسمتهای مختلف مانند فلاش تانک سرویسها بهداشتی، آبیاری مزارع و ... استفاده شود. همچنین این آب میتواند در صنایع مختلفی مانند نساجی، شیمی، پلاستیک و ساختمان استفاده شود. در این میان مصارف شرب و پختوپز که میزان ناچیزی از مصرف کل را شامل میشود، نیاز به کیفیت مناسب مطابق با استانداردهای آب شرب دارند و سایر مصارف میتوانند توسط منابع آب غیر شرب تامین گردند.
میزان آب مورد نیاز باکیفیت بالا و قابل شرب در حدود 10 درصد مصرف کل خانگی را شامل میشود .[6] که این مقدار در مقایسه با سایر مصارف میزان کم و ناچیزی است. جدول 1-1 میزان تقریبی مصارف مختلف مسکونی را در هر بخش نشان میدهد.
جدول 1-1 مصرف سرانه خانگی بدون در نظرگیری فضای سبز [7]
