بخشی از مقاله
چکیده
مقالات متعددی در دو دهه گذشته در زمینه برنامهریزی و کنترل هزینه وجود دارد؛ لیکن در اکثر مقالات با محاسبات براساس اعداد قطعی و در تحقیقات جدیدتر با تعداد محدودتری با استفاده از منطق فازی است. آنچه مسلم است در ابتدای فرآیند برنامهریزی و بودجهبندی اعداد و ارقام، قطعیت نداشته و همه اعداد و ارقام دارای عدم اطمینان هستند؛ بنابراین با توجه به ماهیت پروژه استفاده از اعداد دارای ماهیت عدم قطعیت برای فرآیند برنامهریزی و کنترل هزینه مناسبتر است.
لذا در این مقاله استفاده از زمان و هزینه خاکستری برای کنترل زمانبندی و جریان نقدینگی در دستور کار قرار دارد. همچنین جهت ارزیابی بهتر تبعات مرتبط با محاسبات عدم قطعیت خاکستری و بهمنظور حصول نتیجه مطلوبتر عدم قطعیت در محاسبات تا آخرین سطوح محاسبه حفظ گردیده است. توسعه مدلسازی شبکهای در قالب زمانهای خاکستری به فرم بازهای از مدل ساده قطعی، جنبه جدید بودن پژوهش حاضر است. در پایان حل گامهای مدل پیشنهادی پیادهسازی و مورد تحلیل قرار می گیرد.
.1 مقدمه و بیان مسئله
از اوایل دهه اول قرن نوزدهم میلادی با نوآوری آقای هنری گانت در طراحی و استفاده از گانت چارت جهت نمایش ساده زمانبندی فعالیتهای پروژه ها و نمایش شبکه ای فعالیتها با استفاده از گره و کمان در نمایش روابط و مسیر فعالیتها مرسوم گردیده است که در این مقاله نیز فعالیتها به صورت شبکه ای از گره ها و روابط به صورت کمانهایی بین این گره ها نمایانگر فعالیت و روابط فعالیتها نشان داده خواهند شد
زمانبندی فعالیتها به صورت اعداد خاکستری با حد پایین و حد بالا در محاسبات زودترین تاریخ شروع و زودترین تاریخ خاتمه و همچنین دیرترین زمان شروع و دیرترین زمان خاتمه هر فعالیت بعلاوه زمان شروع و پایان پروژه در نظر گرفته خواهند شد. مسئله اصلی شامل مدلسازی جریان نقدینگی با استفاده از سیستم شبکهای با بهکارگیری عدم قطعیت در زمان و هزینه خاکستری میباشد
از اهداف این پژوهش رسیدن به روشی مدون در زمانبندی و مدلسازی جریان نقدینگی بهمنظور بهتر زمانبندی به روشهای سیستمی فرآیند گرا بهمنظور بالا بردن کارایی و اثربخشی میباشد؛ به گونه ای که مدلسازی زمانبندی با در نظر گرفتن عدم قطعیتهای موجود بهجای قطعیتهای تخمینی موجب کنترل بهتر زمانبندی پروژهها و با ارائه مدلسازی جریان نقدینگی مرتبط با آن توأمان موجب جلوگیری از هدر رفتن منابع مالی چه در حالت جریانهای نقدی منفی و چه جریانهای نقدی مثبت که هر دو حالت مخرب هستند؛ خواهد گردید
اهمیت و ضرورت این پژوهش با توجه سالها تجربه محقق در زمینه مدیریت و برنامهریزی پروژههای نفت، گاز و پتروشیمی که ازجمله بزرگترین پروژههای کشور بودهاند و سهم به سزایی در افزایش درآمد سرانه ملی کشور عزیزمان ایران دارند. مشکلات بسیاری در مدیریت، برنامهریزی، زمانبندی و بهتبع آن جریان نقدینگی موردنیاز متأثر از این برنامهها و تأخیرات حاصله محقق را بر آن داشته است تا در مسیر اصلاح این مهم هرچند کوچک گام بردارد
از جنبه نظری این پژوهش موجب تولید مدلسازی شبکه فعالیتها بازمان و هزینه تحت شرایط عدم قطعیت و با منطق خاکستری و همچنین توسعه مدلسازی شبکه فعالیتها در حالت تک پروژه ای خواهد بود. از دستاوردهای این پژوهش میتوان به بهبود زمانبندی پروژههای ساخت در کشور با کنترل زمانبندی پروژهها، مدیریت بهتر جریان نقدینگی با استفاده از هزینه دارای عدم قطعیتهای اعداد خاکستری به فرم بازهای، تولید مدل جدید شبکه فعالیتها در غالب زمانهای خاکستری به فرم بازهای، افزایش راندمان و دستیابی به برنامهریزی دینامیک در صورت تحقق هدفهای اولیه و پایه تحقیق که مورداستفاده سازمانهای پروژه محور مشتمل بر کارفرمایان، پیمانکاران، شرکتهای مشاور، تیمهای کنترل پروژه، تیم مدیریت پروژه، سازندگان، تأمینکنندگان تجهیزات و سرمایهگذاران در صنعت ساخت میتواند قرار گیرد
نظر به اینکه کنترل زمانبندی و مدیریت بهتر جریان نقدینگی موردنظر میباشد، لذا روشهای مدلسازی و سیر تکاملی بهعنوان تعاریف ابتدایی مفاهیم مورداستفاده در این پژوهش بررسی و مطالعه گردیدهاند. با توجه به اینکه مدلسازی زمان و هزینه خاکستری مدنظر میباشد، لذا رویکردهای مختلف مدلسازی و مفاهیم اولیه مرتبط بایستی موردبررسی و مطالعه گردد. در این خصوص رویکردهای زمانبندی، کنترل زمانبندی، محدودیتهای زمانبندی، عوامل مؤثر بر تأخیرات زمانبندی و ملاحظات مدیریت پروژه شامل محدوده، هزینه، زمان، تدارکات، منابع، ریسک و رویکردهای مواجهه با عدم قطعیت ازنظر قطعی، احتمالی، فازی و خاکستری و جریانهای نقدینگی طبقهبندی گردند
در این فصل به مفاهیم اولیه پایه موردنیاز برای زمانبندی و جریان نقدینگی ارائهشده و به نسبت اهمیت اولویتبندی گردیدهاند. سپس راهکارهای جلوگیری از بروز تأخیرات و مدیریت بهتر جریان نقدینگی پرداختهشده است - بارازا و همکاران، - 2004، - هان، . - 2014 با توجه به رویکرد مدلسازی خاکستری پیشنهادی در این پژوهش، در این قسمت ابتدا مدل پایه ارائه میگردد و پس از بیان مدل ارائهشده مورد بررسی قرارگرفته و سرانجام خروجی محاسبات مسئله پایه مطرحشده شناسایی و ارائه میگردند.
.2 مبانی نظری و پیشینه پژوهش
عدم قطعیت و عدم دقت داخلی در زمانبندی پروژه طرح توسعه تکنیکهای زمانبندی شبکه فعالیت را امکانپذیر کرده است. بر اساس این، روش محاسبه جریان نقدی برای پروژههای شامل فعالیتهایی با طول مدت فازی و یا هزینه فازی همانگونه که در شکل 1 نشان داده شده موردمحاسبه قرارگرفتهاند. در این حالت مقادیر بهصورت خوشبینانه و بدبینانه مدنظر قرارگرفتهاند
روش مسیر بحرانی که بر پایه فعالیت استوار است و اولین بار توسط جی .ای.کلی و ام.آر.واکر در ارتباط با طرح تحقیقاتی شرکت دپونت برای برنامهریزی ساختمان تهیه شد. روش مسیر بحرانی همان پرت به انضمام دو مطلب مهم استوار است. اول اینکه کاهش و افزایش هزینه را تنها در تقلیل و تطویل زمان برنامهها ندانسته و به محاسبه مستقیم هزینه میپردازد و دوم اینکه چون بهندرت به اجرای برنامههای بیسابقه میپردازد ، از لحاظ برآورد زمان مشکلات بسیار کمتری داشته تلاش خود را صرف محاسبات بودجه میکند. درروش مسیر بحرانی برای اجرای هر فعالیت دو زمان منظور میگردد، اول: زمان طبیعی که طی آن فعالیت با هزینهای طبیعی انجام میپذیرد و دوم: زمان فشرده که برای انجام فعالیت با مدت کوتاهتر وطبیعتاً با صرف هزینه بیشتری بکار میرود
شکل1 منحنی S خوشبینانه و بدبینانه فازی
.3 روش شناسی
بررسیهای - ماراواس و پانتوواکیس بیانگر این واقعیت است که باوجوداینکه تأییدشده است که مدیریت عدم قطعیت شرط ضروری برای مدیریت مؤثر پروژه میباشد، میتوان چنین استدلال کرد که قبل از اینکه نتایج عملی جمعآوری و گلچین شود باید تخصصیتر و کاملتر شود. بهویژه، با توجه به گسترش زمانبندی پروژهها با استفاده از روش مسیر بحرانی بر اساس نظریه مجموعه فازی که تحت عنوان زمانبندی پروژه فازی به دستور کار مدیر پروژه در طی سالیان گذشته افزودهشده است. همچنین بررسیها بیان داشتهاند که کاربرد روش زمانبندی پروژه فازی پتانسیل بالایی برای تغییرات و اضافهکاریها دارد.
درعین حال، روشهایی با دامنه گستردهتر نظیر روشهایی که شامل سیستمهای پشتیبانی تصمیم چند معیاره، روشهای تصمیمگیری با اهداف چندگانه، روش زمانبندی فازی با قید محدودیت منابع و تحلیل حساسیت فعالیتهای شبکه با عدم قطعیت در مدتزمان فعالیتها و روش زمانبندی تکرار فازی هیچکدام تاکنون تأثیر ثبتشدهای روی مسائل مربوط به زمانبندی پروژه ایجاد نکردهاند. بدین منظور این پژوهش در نظر دارد تا با در نظر گرفتن زمان و هزینههای فعالیتها بهصورت خاکستری باهدف ایجاد تغییر و توسعه رویههای مرسوم مدلسازی زمانبندی در جهت کنترل بهتر زمانبندی و جریان نقدینگی پروژهها اقدام نماید.
