بخشی از مقاله
چکیده
تکنولوژی سنجش از دور، یکی از روشهای نوینی است که به کمک پیشرفتهای صورت گرفته در علوم هوا فضا به کمک امر اکتشاف آمده است. . این امر به کمک اطلاعات اخذ شده از سنجندههای مستقر بر روی ماهوارههایی است که به همین منظور به فضا پرتاب شدهاند. در این بررسی تصاویر سنجنده ASTER و HyMapکه از قویترین سنجندهها در امر اکتشاف میباشند، استفاده شده است. تصاویر مربوط پس از انتخاب محدوده مورد نظر بر روی آن، مورد تصحیحات اولیه قرار گرفته است.
تصحیحات هندسی به منظور کاهش خطاهای مکانی ناشی از جابجاییها و اعوجاجات مرتبط با سنجنده و تصحیحات رادیومتریک به منظور کاهش خطاهای طیفی ناشی از تاثیرات جوی، بر روی تصاویر محدوده مورد نظر انجام شده است. پس از انجام تصحیحات با استفاده از شاخص خلوص پیکسلی - - PPI طیفهای موجو در تصاویر استخراج گردید و جهت شناسایی با طیفهای کتابخانهای مرجع مقایسه گردید. ازمیان طیفهای استخراج شده طیف کانی موسکویت و ایلیت به راحتی شناسایی و با استفاده روشهای نقشه بردار زاویه طیفی - SAM - و فیلتر تطبیقی - MF - تفکیک گردید.
مقدمه
با توجه به پیشرفت روز افزون تکنولوژی، نیاز به منابع معدنی جدید بیشتر میشود. در مقابل، توسعه تکنولوژی نیز با ایجاد زمینه مناسب و فراهم نمودن روشهای جدید، دستیابی به منابع جدید را آسانتر مینماید.
تکنولوژی سنجش از دور، یکی از روشهای نوینی است که به کمک پیشرفتهای صورت گرفته در علوم هوا فضا به کمک امر اکتشاف مواد معدنی آمده است. سنجش از دور علم بدست آوردن اطلاعات از سطح زمین بدون لمس و مشاهده آن از نزدیک میباشد. این امر به کمک اطلاعات اخذ شده از سنجندههایی است که به این منظور تعبیه شده اند. این سنجنده ها بر اساس نوع و شرایط کار و هدف استفاده میتوانند بر روی ماهوارهها و یا حتی هواپیماها مستقر شده و به برداشت تصاویر و داده ها اقدام نمایند.
به طور کلی سنجنده ها و تصاویر مورد استفاده در سنجش از دور را میتوان به 3 دسته کلی تقسیم نمود:
سنجنده های تک طیفی - Monospectral -
سنجنده های چند طیفی - Multispectral -
سنجنده های فراطیفی - Hyperspectral -
سنجندههای تک طیفی تصاویری به صورت سیاه و سفید - Gray scale - تولید میکنند. عکسهای هوایی برداشت شده از مناطق مختلف کشور که به صورت تصاویر سیاه و سفید وجود دارند از این دسته تصاویر هستند.
سنجنده های چند باندی از حداقل سه باند مجزا در سه طول موج مجزا تشکیل شده اند. معمولا محدوده طول موجی هر باند وسیع است و باندها پیوستگی نزدیکی به یکدیگر ندارند. تصاویر سنجندههای ETM و ASTER جزو تصاویر چند باندی میباشند.
سنجندههای فراطیفی تصاویری با تعداد باند زیاد - معمولا بیش از - 50 و با پهنای باند بسیار نازک و طیف پیوسته تولید میکنند.سنجندههای AVIRIS و HyMap از این دسته تصاویر میباشند.
داده های چند طیفی - - Multispectral اطلاعات بسیار مفیدی در مورد سنگ شناسی و ترکیبات سنگها به دست میدهند در حالی که به دلیل تفکیک طیفی بهتر تصاویر فراطیفی - Hyperspectral - ، این تصاویر می توانند بین پدیدههای مختلف و بر اساس پاسخ طیفی آنها، تمایز ظریفی ایجاد کنند. سنجنده های فراطیفی تعداد زیادی باند طیفی بسیار باریک و نزدیک به هم را در محدوده نورمرئی، فروسرخ نزدیک، فروسرخ میانی و فروسرخ حرارتی برداشت می کنند. در این سنجنده ها تعداد باندهای برداشت شده که امکان بازسازی، هر طیف بازتابی برای هر پیکسل را فراهم می کنند
در این بررسی از تصاویر سنجنده ASTER و HyMap که هرکدام از آنها جزو قویترین سنجندهها - در رده خود - در امر اکتشاف میباشند، استفاده شده است. تصاویر مربوط پس از انتخاب محدوده مورد نظر بر روی آن، مورد تصحیحات اولیه قرار گرفته است. تصحیحات هندسی به منظور کاهش خطاهای مکانی ناشی از جابجاییها و اعوجاجات مرتبط با سنجنده و تصحیحات رادیومتریک به منظور کاهش خطاهای طیفی ناشی از تاثیرات جوی، بر روی تصاویر محدوده مورد نظر انجام شده است.
سنجنده ASTER
که به آن پرتوسنج حرارتی تابشی و بازتابشی فضابرد پیشرفته1دوربین دیجیتالی بزرگ است که در سال 1999 با همکاری ناسا و ژاپن، در مدار زمین قرار گرفت و توسط ماهوارهای بنام Terra حمل میشود. فاصله آن از زمین 507 کیلومتر، گردش آن بصورت قطبی- قطبی است وتقریباً هر 100 دقیقه از عرض استوا عبور میکند. این دوربین توانایی گرفتن 600 عکس با قدرت تفکیک بالا در یک روز را دارد. هر عکس، منطقهای به وسعت 60×60 کیلومتر را پوشش میدهد که اندازه هر پیکسل آن برای باندهای 1-3، 15 متر و برای باند ها 9-4، 30متر میباشد.
استر 14 باند دارد که دامنهی طول موجی 0/25 تا 11/56 میکرون را در سه محدودهی طیفی ،SWIR VNIR،TIR پوشش میدهد. 3 باند در محدوده مرئی و مادون قرمز نزدیک - - VNIR، 6 باند در محدوده مادون قرمز طول موج کوتاه - - SWIR و 5 باند در محدوده مادون قرمز حرارتی
سنجنده HyMap
سنجنده HyMap یک سنجنده فراطیفی هوابرد با 126 باند مجزا در محدودههای طیفی مرئی، مادون قرمز نزدیک و مادون قرمز طول موج کوتاه - محدوده 0/4-2/5میکرومتر - با پهنای باندی تقریبی 16نانومتر و قدرت تفکیک مکانی 5متر میباشد. این سنجنده در سال 1996 در استرالیا آماده به کار شد. - - - Kruse, 1999 تصاویر مورد استفاده در این مطالعه توسط شرکت Infoterra استرالیا و طی پروژه برداشت تصاویر فراطیفی شرق کشور با مدیریت سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور برداشت شده است.
شکل -1 مقایسه منحنی بازتاب طیفی سنجنده HyMap و سنجنده های چند طیفی
منطقه مورد مطالعه
این منطقه در فاصله حدود 100 کیلومتری جنوب غرب بیرجند و در برگه زمین شناسی 1:100000 سرچاه شور واقع شده است. این محدوده که تقریبا در مرکز نقشه زمینشناسی سرچاه شور واقع شده است، شامل واحدهای آمیزه رنگین و پیروکسنیت و سرپانتینیت و همچنین رخساره های دگرگونی شیست، گنایس و فیلیت با سن کرتاسه و همچنین چند بیرون زدگی گرانیت و آپلیت در شمال غرب و جنوب شرق این محدوده به سن ترشیری میباشد. بر اساس نقشه زمین شناسی مذکور یک اندیس معدنی مس در جنوب شرق این محدوده وجود دارد.
