مقاله شناسایی دگرسانی های مرتبط با کانه زایی مس پورفیری با استفاده از تصاویر چند طیفی ASTER و QUICKBIRD مطالعه موردی : منطقه دربیدوئیه ( استان کرمان )

بخشی از مقاله

چکیده

هدف از این تحقیق شناسایی دگرسانیهاي مرتبط با کانهزایی مس پورفیري بوسیلهي دادههاي چند طیفی QuickBird و مقایسه آن با دادههاي چند طیفی ASTER است. همچنین به منظور صحت سنجی مطالعات، از دادهاي XRD، مقاطع میکروسکوپی و مشاهدات صحرایی استفاده شده است. کانهزای ی مس موجود در منطقه دربیدوئیهي مرتبط با نفوذيهاي گرانودیوریتی الیگومیوسن است که در سنگهاي آتش فشانی– رسوبی ائوسن نفوذ کردهاند.

با توجه به حفاري هاي انجام شده در منطقه کانهزایی مس پورفیري، در زونهاي هیپوژن و سوپرژن تشکیل شده است. دگرسانیهاي پتاسیک، فیلیک، پروپلیتیک، رسی به همراه کانیهاي اکسید و هیدروکسید آهن - گوسان - و تشکیل برشهاي گرمابی - فراگمنتایت - در این منطقه بخوبی رخنمون دارند. با توجه به مشاهدات صحرایی، مقاطع میکروسکوپی و آنالیز XRD در منظقهي باب بیدوئیهي کانیهاي اکسیدها و هیدروکسیدهاي آهن بر سطح بیشتر دگرسانیهاي فیلیک و به مقدار کمتر آرژلیک قرار گرفتهاند. با انجام روشهاي پردازشی نسبت باندي، ترکیب رنگی، MNF و PCA برروي تصاویر ماهواره اي مشخص شد که مناطقی که در تصویر QuickBird به عنوان دگرسانیهاي داراي کانیهاي آهندار بارز شدهاند در تصویر ASTER دگرسانیهاي گرمابی مرتبط با مس پورفیري را نشان میدهند.

-1 مقدمه

اکتشاف سنتی مواد معدنی معمولا هزینه و میزان وقت بیشتري را نسبت به روشهاي سنجش از دور به دنبال دارند. از این رو نقشه برداري از کانی شناسی سطحی بوسیله ي سنجنده هاي سنجش از دوري یک فرصت و گزینه ي خوب و اقتصادي براي مراحل اولیه ي اکتشاف می باشد - sabins, 1999; rowan et al., 2003; mars and rowan, 2006; di tommaso and rubinstein, 2007; zhang et al., 2007; moghtaderi et al., 2007; gabr et al., 2010 - . ماهواره QuickBird در تاریخ 18 اکتبر 2001 به وسیله موشک بویینگ دلتا II به فضا پرتاب شد و داراي پهناي روبش 16/5در 16/5 کیلومتر در حالت نادیر میباشد.

QuickBird ماهواره تصویر بردار شرکت Digital Globe است که با استفاده از سنجنده BGIS20001 تصاویري با دقت 61 سانتیمتر در باند پانکروماتیک و 2/44 متر در باندهاي آبی، سبز، قرمز و فروسرخ تهیه میکند. سنجنده ي آستر تفکیک طیفی مناسب در باند هاي تابشی محدوده ي مادون قرمز کوتاه موج به منظور نقشه برداري زون هاي دگرسانی هیدروترمال مرتبط با مس پورفیري و کانی زایی طلاي اپی ترمال دارد - Pieri and Abrams, 2004 - . منطقه در بیدوئیهي در قسمت شمالی برگه 1 :100000 زمین شناسی ساردوئیه در130 کیلومتري جنوب استان کرمان، در بخش میانی کمربند دهج – ساردوئیه و در بین طولهاي جغرافیایی 57 تا 57 درجه و 30 دقیقه شرقی و عرضهاي جغرافیایی 29 تا 29 درجه و 30 دقیقه شمالی قرار دارد.

با توجه به کوهستانی بودن منطقه لزوم انجام کارهاي سنجش از دور در اولویت مراحل اکتشاف اولیه مواد معدنی میباشد. شکل 1 موقعیت مکانی منطقه و راههاي دسترسی به آن را نشان میدهد. مطالعات زیادي در ارتباط با اکتشاف مس پورفیري بوسیلهي روشهاي سنجش از دور با سنجندههاي مختلف بویژه ASTER ، TM ، ETM+ و Hyperion انجام شده است اما با توجه به انجام مطالعات صورت گرفته، براي بارزسازي دگرسانی هاي مس پورفیري کمتر از ماهوارهي QuickBird استفاده شده است. در ادامه به تعدادي از مطالعات صورت گرفته در جهان و منطقه مطالعاتی اشاره شده است.

گیرود و همکاران - - 2004، براي تهیهي نقشهي زمینشناسی از الگوریتم کمترین زاویهي طیفی تصحیح شده استفاده کردند. که این مطالعه جنبهي مقایسه بین دادههاي QuickBird و TM بود و توانستند واحدهاي سنگشناسی را در سلسله کوههاي جیبلت در کشور مراکش مشخص کنند. البته نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که استفاده از تصویر QuickBird براي انجام روش پردازشی کمترین زاویه ي طیفی مناسب نیست. و تصویر TM بهتر میتواند واحدهاي سنگشناسی را بارز کند.

روان و همکاران - - 2006، زونهاي دگرسانی هیدروترمال فیلیک، پتاسیک، پروپلیتیک و آرژلیک منطقهي کانیزایی مس-طلاي رکودیک پاکستان را بر اساس آنالیزهاي طیفی باندهاي آستر بارز کردند. حسینجانی زاده و تنگستانی - 2011 - با استفاده از روشهاي ناامیختگی طیفی و استفاده از دادههاي سنجنده آستر مناطق دگرسان موجود در ورقه 1:100000 ساردوئیه را شناسایی و نقشه برداري نمودند. بر اساس نقشهي زمین شناسی منطقه دربیدوئیهي - - Dimitrijevic, M.D,1973 سنگ شناسی معمول در منطقه از نوع آذرین میباشد که اکثرا، سنگهاي آذرین حد واسط میباشد. دگرسانی هایی که در این منطقه بیشتر به چشم میآیند شامل دگرسانیهاي پروپلیتیک، رسی، فیلیک بهمراه دگرسانی اکسیدها و هیدروکسیدهاي آهن میباشد.

بر اساس مشاهدات صحرایی در سطح بخش عمدهاي از دگرسانیهاي رسی و فیلیک، کانیهاي اکسید و هیدروکسید آهن به وفور دیده میشود - شکل -2 الف - . بنا به این مهم هدف اصلی نیز در این مقاله ارتباط دادن اکسیدها و هیدروکسیدهاي آهن به دگرسانیهاي ذکر شده می باشد. از دیگر عوارض مشخص کانی زایی در این منطقه وجود گوسانهاي فراوان و همچنین برشهاي گرمابی - شکل-2ب - میباشد که اولین بار شهاب پور - 1992 - وجود فراگمنتایت - برش گرمابی - را به عنوان شاخص اکتشاف کانسارهاي مس پورفیري معرفی نمود.

هدف این مطالعه بارزسازي اکسیدها و هیدروکسیدهاي آهن در منطقه در بیدوئیه با تصویر QuickBird و مقایسه و ربط دادن آن به دگرسانیهاي هید روترمال بارز شده در تصویر ASTER است. همچنین به منظور اعتبار سنجی از دادههاي زمینی نیز استفاده شده است. از این رو با اجراي روشهاي نسبت باندي، ترکیب رنگی، PCA و MNF بر روي تصاویر QuickBird و ASTER و استفاده از مطالعات زمینی سعی شده است تا مناطق مرتبط با دگرسانی مس پورفیري مشخص شود.