بخشی از مقاله
چکیده
پیشبینی ورشکستگی شرکتها ، یکی از موضوعات مورد توجه محققان و نهادهاي مالی میباشد. سرمایه گذاران و مؤسسات دولتی علاقه مند به ارزیابی وضیعت مالی شرکتها میباشند زیرا علاوه بر جلوگیري از تحمیل هزینههاي ناشی از ورشکستگی، پیشبینی به موقع میتواند تصمیمگیرندگان را در یافتن راه حل و پیشگیري از درماندگی مالی یاري نماید. هدف از این پژوهش بررسی توانایی پیشبینی ورشکستگی شرکتهاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران - تولیدي و خدماتی - می باشد.
این پژوهش از نظر هدف، کاربردي و از نظر روش، توصیفی - نیمه تجربی - از نوع همبستگی میباشد. مدلهاي پر ارجاع براي پیش بینی مدلی منتخب عبارتنند از مدلهاي آلتمن ، رگرسیون ریج ، اسپرینگیت ، فالمر و شیراتا میباشد. پس از اولویتبندي مدلهاي فوق مدلی پیش بینی ریج با توجه به میانگین درصد اطمینان و خطاي کل نمونه در یک تا سه سال قبل از ورشکستگی - عدم ورشکستگی - متناسب با شرایط محیطی و اقتصادي بورس اوراق بهادار تهران انتخاب گردید.
-1 مقدمه
با پیشرفت علم وفن آوري، روابط انسانها به ویژه روابط اقتصادي آنها به مراتب پیچیدهتر ازگذشته شد و اقتصاد و تجارت وارد مرحله جدیدي گردید. سرمایه گذاران نیاز به ابزارهایی دارند تا از طریق آن، به خرید سهام اقدام کنند که انتظار دریافت سود و کسب بازده از سهام را براي سنوات آتی داشته باشند.[1] سرمایه گذاران براي جلوگیري ازخطر ریسک اتلاف سرمایه بدنبال روشهایی هستند تا بتوانند به وسیله آن احتمال ورشکستگی شرکتها را تخمین بزنند. اهمیت بازار سرمایه و رونق آن که بخشی از اقتصاد به شمار می رود آثار غیر قابل انکاري بر اقتصاد دارد. [2]
پژوهشهاي انجام شده قبلی نشان داده که شرکتها ورشکستگی خود را پنهان کرده و زمانی رسما اعلام ورشکستگی می کنند که در آن زمان تلاش براي جلوگیري از ورشکستگی بیهوده بوده و بسیار دیر است. [3] در حوزه مالی، یک شرکت زمانی درمانده مالی تلقی میگردد که در ایفاي تعهدات به اعتبار دهندگان، دچار مشکل شود . بدهیهاي یک شرکت ممکن است براي تامین مالی عملیات آن استفاده شود ولی با این کار بیشتر در معرض خطر تجربه درماندگی مالی قرار میگیرد.
بنابراین اگر درماندگی مالی شرکت بهبود نیابد، به ورشکستگی منجر می شود. [4] از نقطه نظر اقتصادي، ورشکستگی شرکت، پدیده اي طبیعی است که نباید نادیده گرفته شود، زیرا یک ضربه اجتماعی مبتنی بر بیکاري و برابري قدرت خرید محسوب می شود. [5] در بورس اوراق بهادار تهران، شرکتهایی وجود دارند که بنا به تعاریف این تحقیق، دچار ورشکستگی هستند. به عنوان مثال برخی از این شرکتها در بازپرداخت بدهی هاي خود دچار مشکل هستند و بازدهی لازم را براي پوشش هزینه هاي خود ندارند. لذا مشمول ماده 141 قانون تجارت هستند. این مسائل نشانه درگیرشدن آنها با پدیده ورشکستگی و در نهایت انحلال آنها میباشد.
به دلایل زیر پیشبینی درماندگی مالی یا ورشکستگی از اهمیت بالایی برخوردار است. اول اینکه، با ارائه هشدارهاي لازم میتوان شرکتها را نسبت به وقوع درماندگی مالی هوشیار کرد تا آنها با توجه به این هشدارها دست به اقدامهاي مقتضی بزنند و دوم اینکه، سرمایهگذاران و اعتباردهندگان فرصتهاي مطلوب سرمایهگذاري را از فرصتهاي نامطلوب تشخیص دهند و منابع خود را در فرصتهاي مناسب سرمایهگذاري کنند.
سرمایهگذاران و اعتباردهندگان تمایل زیادي براي پیشبینی ورشکستگی بنگاهها دارند زیرا در صورت ورشکستگی هزینههاي زیادي به آنها تحمیل میشود. این پژوهش بررسی مدلهاي ورشکستگی را نشان می دهد با توجه به وجود همبستگی داخلی بین متغییرها که در مدل هاي ذکر شده نادیده گرفته شد ضرورت دیده شد که از مدل رگرسیون ریج که این نقص را پوشش میدهد استفاده گردد. مدلها هر کدام نقاط قوت و ضعف خاص خود را دارند. [6] پرسشهایی که در راستاي مسئله اصلی تحقیق مطرح میباشد و هدف پژوهش پاسخگویی مناسب به آنها است به شرح ذیل هستند:
.1 آیا مدلهاي رگرسیون ریج،آلتمن، اسپرینگیت، فالمر و شیراتا ابزاري مناسبی جهت پیشبینی ورشکستگی شرکتهاي تولیدي وخدماتی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشند؟
.2 کدامیک از مدلهاي رگرسیون ریج، آلتمن، اسپرینگیت، فالمر، شیراتا و با شرایط محیطی و اقتصادي بورس اوراق بهادار تهران توانایی پیشبینی بالاتري دارند؟ در این پژوهش توانایی مدل رگرسیون ریج در پیشبینی ورشکستگی شرکتهاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران - تولیدي و خدماتی - در مقایسه با مدلهاي آلتمن، اسپرینگیت، فالمر و شیراتا سنجیده خواهد شد. در نهایت بهترین مدل با توانایی بالاتر انتخاب و مورد تائید قرار میگیرد.
