مقاله رابطه بین معاملات بااشخاص وابسته وشفافیت اطلاعات حسابداری در شرکتهای پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران

بخشی از مقاله

*** این فایل شامل تعدادی فرمول می باشد و در سایت قابل نمایش نیست ***

رابطه بين معاملات بااشخاص وابسته وشفافيت اطلاعات حسابداري در شرکتهاي پذيرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران
چکيده
اين مطالعه به بررسي ارتباط بين معاملات با اشخاص وابسته و شفافيت اطلاعات حسابداري در شرکتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مي پردازد. گسترش معاملات با اشخاص وابسته و افزايش پيچيدگي معاملات با اشخاص وابسته سبب شد تاسيستم اطلاعاتي در تشخيص يا تلخيص معاملات و مانده حسابهاي بين واحد تجاري و اشخاص وابسته اثربخش نباشد، جهت کاهش جرائم مالي و بهبود عملکرد شرکتها در رابطه با معاملات با اشخاص وابسته ساز و کار نظارتي نيازاست .از جمله چنين ساز و کارهاي نظارتي، طراحي واجراي نظام حاکميت شرکتي مناسب در شرکتها و بنگاههاي اقتصادي است . وجود يک نظام حاکميت شرکتي مناسب در داخل شرکت موجب افشا و گزارشگري به موقع توسط شرکت شده که اين امر عدم تقارن اطلاعاتي را کاهش داده و باعث شفافيت بيشتر اطلاعات حسابداري مي گردد.
بر اين اساس در تحقيق حاضرداده هاي ٧٢ شرکت پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طي دوره زماني پنج ساله ٨٨ تا ٩٢ جمع آوري شده است و اثر رتبه افشا به عنوان متغير مستقل بر متغير وابسته يعني معاملات با اشخاص وابسته سنجش شده است . همچنين اثر تعديل کنندگي ساختارحاکميت شرکتي بررابطه فوق با بهره گيري از روش رگرسيون مبتني بر روش تحليل ترکيبي داده ها موردآزمون قرارگرفته است . بطورکلي نتايج پژوهش نشان داد رتبه افشا بر معاملات با اشخاص وابسته تاثيرمعني دار داشته اما حاکميت شرکتي از جنبه تعداد اعضا هيات مديره اثرمعني دار بررابطه فوق ندارد اگرچه استقلال هيات مديره بعنوان جز ديگر حاکميت شرکتي بر رابطه فوق اثر معني دار دارد.
کليد واژه ها: شفافيت اطلاعات حسابداري، معاملات با اشخاص وابسته .

١-مقدمه
بر اساس استاندارد حسابداري شماره ١٢ ايران معاملات با اشخاص وابسته به اين گونه تعريف مي شود:
′′انتقال منابع خدمات يا تعهدات بين اشخاص وابسته صرفنظر از مطالبه يا عدم مطالبه ي بهاي آن ′′. طبق استاندارد حسابداري ايران رابطه با شخص وابسته مي تواند بر وضعيت مالي، عملکرد مالي و انعطاف پذيري مالي واحد تجاري تأثير داشته باشد اشخاص وابسته ممکن است معاملاتي انجام دهند که اشخاص غير وابسته انجام نمي دهند. هم چنين مبالغ معاملات بين اشخاص وابسته ممکن است با مبالغ مشابه بين اشخاص وابسته يکسان نباشد به دلايل مذکور آگاهي از معاملات مانده حساب هاي طرفين و رابطه با اشخاص وابسته ممکن است بر ارزيابي استفاده کنندگان صورت هاي مالي از عمليات واحد تجاري شامل ارزيابي ريسک و فرصت هاي پيش روي واحد تجاري تأثير بگذارد (استانداردهاي حسابداري ايران ١٣٨٦).
معامله با اشخاص وابسته را مي توان از دو رويکرد بررسي کرد باتوجه به فرضيه تضاد منابع ، گاهي انگيزه براي معاملات با اشخاص وابسته اين است که دارايي هاي شرکت به نفع اشخاص وابسته از تملک شرکت خارج شود و مدير براي سرپوش گذاشتن بر آن به مديريت سود اقدام کند اما فرضيه معامله کارآمد حاکي از آنست که گاهي براي دسترسي به تجربه ، تخصص و مهارت منحصر بفرد اشخاص وابسته يا جبران خدمات ، معامله با آن ها انجام مي گيرد. (سرلک و اکبري١٣٩٢٬).
اگرچه تصاحب منابع شرکت از طريق معاملات با اشخاص وابسته در کشورهاي توسعه يافته تاحدودي وجود دارد اما به دليل ناقص بودن بازارها و ضعف حاکميت شرکتي اين موضوع در اقتصادهاي نوظهور بيشتر مشاهده مي شود. در بسياري از موارد معاملات با اشخاص وابسته گريز ناپذير و سودمند است و در چرخه عمليات شرکت تکرار مي شود ولي در شرايط خاص به سهامداران عمده يا مديران شرکت ها اجازه مي دهد با هزينه سهامداران خرد منافع شخصي خود را تأمين کنند.
(حميدي و شعري، ١٣٩١).
توسعه بازارهاِي ماِلي در دستِياِبي به رشد پرشتاب و مستمر اقتصادِي نقش اساسِيِ ايفا مِيکنند. بازارهاِي ماِلي توسعهِ يافته به معنِي ثبات بلندمدت نظام ماِلي و اتکا و اعتماد مردم به اجزِاي تشکِيل دهندهِ اين نظام است .ِ يکِي از عوامل تأِثيرگذار بر توسعه درِ اين بازارها شفاِفيت است . هر قدر نشر اطلاعات در جوامعِ بيشتر باشد، امکان اتخاذ تصمِيمات آگاهانه و پاسخگوِِيي بخش خصوصِي و دولِتي در مورد چگونگِي تحصِيل و مصرف منابعِ بيشتر مِيشود و امکان رشد فساد کاهش مِييابد. بنابرِاينِ يکِي از الزامات رقابت سالم دسترسِي همه مشارکت کنندگان بازار به اطلاعات شفاف است (حساس يگانه و خيرالهي٬ ١٣٨٧).يکي از مواردي که ميتواند بر شفافيت اطلاعات تاثيرگذار باشد معاملات با اشخاص وابسته است افزايش اينگونه معاملات در سالهاي اخير و هم چنين امکان تقلب و سواستفاده از طريق معاملات با اشخاص وابسته در واحدهاي اقتصادي سبب گرديد تا يک سازوکار نظارتي ايجاد گردد از جمله چنين ساز و کارنظارتي اجراي نظام حاکميت شرکتي مناسب در شرکتها و بنگاههاي اقتصادي مي باشد يکي از جنبه هاي با اهميت حاکميت شرکتي بحث شفافيت اطلاعات مي باشد.اطلاعات شفاف را مي توان بعنوان يکي از ابزار ايفاي مسئوليت پاسخگويي مديران دانست .حاکميت شرکتي با قرار دادن شرکت در محوطه اي شيشه اي و شفاف ٬شرايطي را فراهم مي نمايد که تمامي ذينفعان بتوانند از طريق سازوکار حاکميت شرکتي شامل کيفيت اطلاعات مالي٬ ساختار هيات مديره ٬ ساختار مالکيت و...شرکت را بصورت شفاف مورد مشاهده قرار دهند(حساس يگانه و خيرالهي٬ ١٣٨٧).
٢-ادبيات و پيشينه پژوهش
تعارِيف بسِيارِي از شفاِفيت ارائه شده است . در فرهنگ وبستر(١٩٧٢) شفاِفيت بدِين صورت تعرِيف شده است : "باز بودنِ يا گشودگِي مؤسسات (دسترسِي آسان به عمِليات داخل شرکت )، آشکار بودن مؤسسات ، صداقت و قابِليت درک آسان ." درِ اين تعرِيف منظور از باز بودنِ يا گشودگِي مؤسسات ، دسترسِي آسان به عمِليات داخل شرکت ، و منظور از آشکار بودن مؤسسات ، وضوح اطلاعات است .
توسعه بازارهاي مالي در دستيابي به رشد پرشتاب و مستمر اقتصادِي نقش اساسِيِ ايفا مِيکنند. بازارهاِي ماِلي توسعهِ يافته به معنِي ثبات بلندمدت نظام ماِلي و اتکا و اعتماد مردم به اجزِاي تشکِيل دهندهِ اين نظام است .ِ يکِي از عوامل تأِثيرگذار بر توسعه درِ اين بازارها شفاِفيت است . هر قدر نشر اطلاعات در جوامعِ بيشتر باشد، امکان اتخاذ تصمِيمات آگاهانه و پاسخگوِِيي بخش خصوصِي و دولِتي در مورد چگونگِي تحصِيل و مصرف منابعِ بيشتر مِيشود و امکان رشد فساد کاهش 3 مِييابد. بنابرِاينِ يکِي از الزامات رقابت سالم دسترسِي همه مشارکت کنندگان بازار به اطلاعات شفاف است . وِيش واناث و کافمن ٤ (١٩٩٩ )شفاِفيت را " افزِايش جرِيان بموقع و قابل اتکا اطلاعات اقتصادِي، اجتماعِي و سِياسِي که در دسترس همه ذِينفعان مربوط باشد" تعرِيف کرده اند. گروه تخصصِي شفاِفيت در دانشگاه بروکِينگز شفاِفيت را به عنوان "درجهِ ي گشودگِي و بازبودن موسساتِ بيان کرده استِ يعنِي مِيزان نظارت و ارزِياِبي اعمال افراد داخل شرکت (مانند مدِيران ) توسط افراد خارج شرکت (مانند سهامداران )". در تعرِيف فلورِينِي ٥ (١٩٩٩) از شفاِفيت ، پاسخگوِِيي بر جسته تر شده است . وِي شفاِفيت را به عنوان " افشاِي اطلاعاِتي توسط شرکت ها که برِاي ارزِياِبي آن ها مربوط باشد" تعرِيف کرده است .
درتئوري موجود دو نگرش نسبت به معاملات با اشخاص وابسته وجود دارد که عبارتند از نگرش رفتار فرصت طلبانه (تئوري تضادمنافع )ونگرش رفتارکارا(فرضيه معاملات کارا)که وجود وعدم وجود هريک ازرفتارها تابعي از راهبري شرکتي ٬ قوانين حفاظت از سرمايه گذاران وبطورکلي فضاي کسب وکار کشورها مي باشد.در اقتصادهاي نوظهور که انتصاب وابقاي مديران ٬ با نفوذسهامداران عمده انجام مي گيرد٬تصاحب منابع شرکتها رواج دارد وبين سهامداران عمده وخرد٬عدم تقارن اطلاعاتي وتضاد منافع بوجود مي آيد.فرصت طلبانه بودن معاملات با اشخاص وابسته ٬يکي از چالشهاي راهبري شرکتي٬بخصوص در کشورهاي آسيايي است .بنابراين نظارت موثر بر اين معاملات و محدود سازي آنها٬ طلايه دار اصلاحات راهبري شرکتي در اسيا است .
شفاِفيت و افشاِي اطلاعات بخش هاِي لاِينفک از نظارت بر شرکت ها مِي باشند. بنابرِاين ، کِيفِيت خوب افشاِي اطلاعات عدم تقارن اطلاعات راِ بين مدِيران ، سهامداران و وام دهندگان کاهش داده و همچنِين مشکلات نمايندگي را محدود مِي کند .(Yu٢٠٠٥). افشاِي اطلاعات راهِي برِاي ارتباط برقرار کردن دربارهِ ي عملکرد و نظارت ، و ابزارِي برِاي سرماِيه گذاران خارجِي مِي باشد(٢٠٠١,Healey and Palepu).
افشاِي اطلاعات پاسخِي است برِاي اطلاعات نامتقارن که در بازار ماِلي وجود دارد. در انجامِ اين کار، شرکت ممکن است به پنج دِليل تلاش کند تا اطلاعات خود را افشا کند برِاي تسهِيل جمع آورِي پول ، برِاي بالا بردنِ قيمت سهام ، برِاي بهبود نقدِينگِي، برِاي کاهش خطر اقدام قانوِني و در آخر برِاي دادنِ يک تصوِير شاِيسته از خود. هدف مشترک برِاي سه هدف اول کاهش دادن هزِينهِ ي سرماِيهِ ي شرکت مِي باشد (دِياموند و ورچِيا (Diamond and Verrecchia١٩٩١). در همِين زمان ،ِ اين افشاگرِي هزِينه در بردارد، اطلاعات باِيد عملاً ساخته شوند و عمومِي گردند.
طبق نظرِيهِ ي کارگزارِي ، افشاِي اطلاعات مِي تواند هزِينه هاِي نظارت بر مدِيران توسط سرماِيه گذاران و بستانکاران را کاهش دهد. بنابرِاين ، اثر مثبت کاهشِ پيشنهادِي هزِينه هاِي نماِيندگِي روِي سود مدِيران را تشوِيق مِي کند تا اطلاعات ِبيشترِي را افشا نماِيند (Bensaanoun٢٠١٣ ). علاوه برِ اين ، افشاِي اطلاعات بازار گرِايش به کاهش سطح عدم انطباق اطلاعاتِ بين سرماِيه گذاران و مدِيران دارد.
هزِينهِ ي بدست آوردن اطلاعات برِاي سرماِيه گذاران کاهشِ پيدا مِي کند و انتظارات آنها همگن تر مِي شود و همچنِين هزِينهِ ي سرماِيهِ يِ نيز کاهش مِيِ يابد (La porta et al١٩٩٩). گلب ٦ (٢٠٠٠) نشان مِي دهد که سطح افشا مِي تواند عدم تقارن اطلاعاتِ بين مدِيران و سهامداران را کاهش دهد. در نتِيجه ، در کاهش مشکلات نماِيندگِي سهم دارد.
علاوه برِ اين ، گزارش بوتون (٢٠٠٢). با نام به سمت نظارت بهتر بر شرکت هاِي فهرست شدهِ نياز به توِليد اطلاعات بزرگ و شفاف را مورد تاکِيد قرار مِي دهد. افشاِي داوطلبانهِ ي اطلاعات درِ اين بستر اهدافي چون ، توانمند کردن سهامداران از طرِيق تحِليل گرهاِي ماِلي و رتبه بندِي کردن نماِيندگِي ها (آژانس ها)، تضمِين وفادارِي سِياست هاِي اجرا شده توسط رهبران را دربردارد(Lang and Lundholm١٩٩٣ ). بنابرِاين امکان دارد کهِ يک رابطهِ ي منفِيِ بين مصادرهِ ي سهامداران اقِليت توسط سهامداران عمده و افشاِي داوطلبانهِ ي اطلاعات مورد انتظار باشد.
ايمن بن سانون ٧(٢٠١٣) به مطالعه ارتباط شفافيت اطلاعات و معاملات با اشخاص وابسته پرداخته و بيان مي دارد که افشاي اطلاعات باعث کاهش عدم تقارن اطلاعات بين مديران و سرمايه گذاران شده و فرصت طلبي احتمالي توسط سهامداران عمده براي افزايش منافع خصوصي از طريق معاملات با اشخاص وابسته را کاهش مي دهد.
چانگ ٨ و همکاران (٢٠١٠) به بررسِي وجود شفاِفيت در شرکتهاِي پذِيرفته شده در بورس چِين پرداختند .آنها با بررسِي ١٠٠ شرکت طِي سال هاِي ٢٠٠٤ تا ٢٠٠٧ و با استفاده از شاخص هاِي طراحِي شده توسط سازمان همکارِي و توسعه اقتصادِي نشان دادند که ارتباط معناداري بين معِيار شفاِفيت به کار گرفته شده و ارزش سهام شرکت ها وجود دارد که نشانگر وجود شفاِفيت در بورس چِين است .
آندراده ٩ وهمکاران ( ٢٠٠٩) به بررسِي رابطه بين شفاِفيت صورت هاِي ماِلي و هزِينه بدهِي پرداختند .آنها شواهدِي ارِايه مِي کنند که نشان مِي دهد با افزِايش شفاِفيت گزارشگري ماِلي، هزِينه بدهِي شرکت کاهش مي يابد. آنها دريافتند بهبود کيفيت گزارشگرِي مالي درک شده توسط سرماِيه گذاران ، باعث صرفه جويي مبلغ قابل توجهِي در هزينه هاي ماِلي شرکت مي شود و دريافتند که مِيزان شفاِفيت صورتهاِي مالي بر قيمت گذارِي قراردادهاِي بدهِي تاِثيرگذار است .
هسيو١٠(٢٠٠٦) در تحقِيقِي با عنوان اثر شفاف سازِي اطلاعات ماِلي بر رفتار سهامداران در بورس اوراق بهادار تاِيوان به بررسِي نقش ابعاد شفاف سازِي اطلاعات ماِلي در افزِايش مِيزان سرماِيه گذارِي در بازار بورس پرداخت .نتاِيج تحقِيق وي نشان داد که رابطه مثبت و معني دارِي در ادراک سرماِيه گذاران بورس از ابعاد شفاف سازي اطلاعات ماِلي و رفتار آنها وجود دارد و از ميان ابعاد شفاف سازي، شفافيت ساختار مالکِيت بيشترين تاثير را دارد .همچنِين ادراک سرمايه گذاران از ابعاد شفافيت با توجه به متغيرهاي جمعيت شناختِي آنها متفاوت است و رابطه بين تجربه سرمايه گذاري در بورس و رفتار آنان رابطه اي مثبت و معني دار است
يو١١ (٢٠٠٥) رابطهِ بين شفاِفيت حسابداري و وضعيت اعتباري شرکت را بررسِي کرده اند .از نظرِِ يو مِي توان پيش بيني کرد که شفاِفيت اطلاعات حسابداري منتشر شده ، ريسک اعتباري را کاهش مِي دهد .وِي با بررسِي شرکت هاِي پذِيرفته شده دربورس نيويورک نشان داد که بين شفافيت اطلاعات حسابدارِي و رِيسک اعتبارِي ارتباط معکوس و معني داري وجود دارد، افشاِي اطلاعات ناقص و مبهم ،ريسک اعتبارِي شرکت را افزِايش مِي دهد.
قائمي و علوي(١٣٩١) در مطالعه اي تحت عنوان " رابطه بين شفافيت اطلاعات حسابداري و موجودي نقد "طي سا لهاي (١٣٨٩-١٣٨٣) در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند آنها براي اندازه گيري شفافيت از معيار شفافيت سود استفاده نموده اند که برابراست با ضريب تعيين رگرسيون ناشي از بازده سهام برسود وتغيير در سودآوري. آنها نشان داد که بين شفافيت اطلاعات و ميزان نگهداري وجه نقد رابطه منفي و معناداري وجود دارد.
پناهِيان و صادقي(١٣٨٩) به بررسِي تطبِيقِي تاِثير استنباط از شفاِفيت اطلاعات ماِلي در تبِيِين رفتار سرماِيه گذار در بورس اوراق بهادار تهران و بورس سهام تاِيوان پرداختندآنها براي اندازه گيري شفافيت از ساختار مالکيت شرکت ٬شفافيت وافشاي مالي وساختارهيات مديره شرکت استفاده نمودند. نتاِيج حاصل از بررسِي آنها نشان مِي دهد که بهبود شفاِفيت اطلاعات ماِلي در بورس تهران مِي تواند موجب افزِايش اعتماد عمومِي و افزِايش فعاِليت سرماِيه گذاران گردد.
قائمِي و وطن پرست (١٣٨٤) نقش اطلاعات حسابدارِي در کاهش عدم تقارن اطلاعاِتي در بورس اوراق بهادار تهران را بررسِي نمودند آنها براي اندازه گيري عدم تقارن اطلاعاتي از مدل چيانگ و وينکاتش که براي تعيين دامنه قيمت خريدو وفروش سهام بوده است استفاده کردند. نتاِيج پژوهش نشان داد که در بورس اوراق بهادار تهران امکان افشاِي اطلاعات وجود دارد وِ اينکه در دوره قبل از اعلان سود احتمال صرف تلاشِ بيشتر برِاي کسب اطلاعات محرمانه وجود دارد.
نوبخت (١٣٨٣) در تحقِيق خود با عنوان «ارزِياِبي شفاِفيت اطلاعات شرکتها در بورس اوراق بهادار » به اثبات فرضِيه هاِي زِير پرداخته است :
١- گزارشدهِي اطلاعات از سوِي شرکت ها مطلوب است ؛٢-امکان دسترسِيِِ يکسان همگان به اطلاعات شرکتها برِاي همه فراهم است ؛ ٣- توزِيع اطلاعات شرکت ها مطلوب است ؛ و ٤- اجزِاي تشکِيل دهنده شفاِفيت اطلاعات شرکت ها (گزارشگري مطلوب ، دسترسِيِِ يکسان ، توزيع مطلوب ) از مطلوِبيت يکساِني برخوردار است .
محقق با بررسِي مباِني نظرِي بازار کارايي سرمايه و نقش اطلاعات ، انواع اطلاعات موجود در بازار سهام ، انواع تخلفات رِايج در بازار سهام و با استفاده از روش تحقِيق توصِيفِي و ابزار پرسشنامه و با استفاده از آزمون تي - ست برِاي فرضِيات ياد شده ، موجب رد تمام فرضِيات شده است .
٣-فرضيه هاي پژوهش
فرضيه پژوهش بصورت زير تدوين مي شود:
فرضيه اول :بين رتبه افشا ومعاملات با اشخاص وابسته ارتباط معناداري وجوددارد.
فرضيه دوم :استقلال هيات مديره اثرتعديل کننده بر رتبه افشا ومعاملات با اشخاص وابسته دارد.
فرضيه سوم :اندازه هيات مديره اثرتعديل کننده بر رتبه افشا ومعاملات با اشخاص وابسته دارد.
٤-روش شناسي پژوهش
ايـن پـژوهش از لحـاظ هـدف کـاربردي بـوده و همچنـين از نظـر داده هـا و زمـان گـردآوري اطلاعـات ، از نـوع داده هـاي تلفيقـي و تـاريخي اسـت ؛ زيـرا نمونـه هـاي موجـود، در طـول دوره هـاي زمـاني مختلـف مــورد تجزيــه وتحليــل قــرار ميگيرنــد .روش پــژوهش بــر اســاس خصوصــيت موضــوع از نــوع توصــيفي همبسـتگي اسـت .اطلاعـات و داده هـاي مـورد نيـاز پــژوهش از صـورت هـاي مـالي، يادداشـت هـاي همـراه صـورت هـاي مـالي، پايگـاه هـاي اطلاعـاتي سـازمان بـورس و اوراق بهـادار تهـران ، آمارهـاي مسـتند سازمان بورس و اوراق بهادار استخراج شده است .
جامعـۀ آمـاري متشـکل از کليـۀ شـرکتهاي پذيرفتـه شـده در بـورس اوراق بهـادار تهـران اسـت . در ايـن پـژوهش بـراي انتخـاب نمونـه از روش غربـال گـري اسـتفاده شـده اسـت .بـدين ترتيـب کـه نخسـت تمـام شـرکت هـا در دورة زمـاني ١٣٨٨تـا ١٣٩٢ انتخـاب شـدند، سـپس از بـين شـرکت هـاي موجـود، شـرکت
هاي فاقد هر يک از شرايط زير، از نمونه خارج شدند:
 جهت همگن شدن نمونه آماري طي سال هاي مورد بررسي، شرکت ها قبل از سال ١٣٨٥ در بورس اوراق بهادار تهران پذيرفته شده باشند.
 به منظور افزايش قابليت مقايسه ، دوره مالي آن ها منتهي به اسفند ماه باشد.
 هيچ گونه تغيير فعاليت يا تغيير سال مالي در طي سال هاي مورد نظر رخ نداده باشد.
 داده هاي مورد نظر در دسترس باشد.
 شرکت هاي منتخب از نوع شرکت هاي سرمايه گذاري و بانک ها نباشند.
با در نظر گرفتن محدوديت هاي فوق ، از شرکت هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ، تعداد ٧٢شرکت متعلق به بورس اوراق بهادار انتخاب شده است .
تجزيه وتحليل داده هاي اين پژوهش و آزمون فرضيه هاي آن ، به کمک نرم افزار Eviews انجام شده است .
براي تجزيه وتحليل رابطه بين رابطه بين معاملات بااشخاص وابسته وشفافيت اطلاعات حسابداري از مدل رگرسيون زير استفاده شده است ( دوئيدج ١٢ (٢٠٠٤) و دايا ١٣(٢٠٠٨))
مدل اين تحقيق :
که باتوجه به فرضيات و شرايط ايران تعديل شده است به صورت زير مي باشد :

که درآن :
:معاملات با اشخاص وابسته RPT DR : رتبه افشا
DEBT : نسبت بدهي کل به دارايي کل
ROA :بازده داراييها
TANG :دارايي مشهود
Q: فرصت هاي رشد
SBOA: اعضا هيات مديره
IBOA: استقلال هيات مديره
متغيرهاي پژوهش شامل متغير وابسته ، مستقل و کنترل هستند که در ادامه به شرح آنها پرداخته مي شود.
٦- RPT معاملات با اشخاص وابسته :
تعريف اين متغير طبق استاندارد حسابداري شماره ١٢ عبارتست از انتقال داراييها يا بدهيها يا انجام خدمات بين اشخاص وابسته ٬صرفنظر از مطالبه يا عدم مطالبه قيمت .در اين تحقيق معاملات با اشخاص وابسته بصورت جمع مبلغ معاملات با اشخاص وابسته (خريد٬فروش کالاوخدمات ٬واجاره ها) در دوره جاري اندازه گيري ميشود؛براي مقاصد استانداردسازي نيز اين متغيربرمجموع داراييهاي شرکت (که نشانگر اندازه شرکتهاست )تقسيم مي گردد.

٧-متغير مستقل و روش محاسبه آنها
متغير مستقل يا متغير محرک يا درونداد، متغيري است که به وسيله آن متغير وابسته تبيين يا پيش بيني مي شود و مي تواند به صورت مثبت يا منفي بر متغير وابسته اثر بگذارد. در واقع دليل تغيير در متغير وابسته را بايد در متغير مستقل جست و جو کرد.
متغير مستقل در اين تحقيق بشرح ذيل مي باشند:
DR رتبه افشا: از آنجا که رتبه بندي شرکت هاي پذيرفته شده در بورس براساس شاخص به موقع بودن اطلاعات انجام مي شود لذا در اين پژوهش فاصله زماني بين تاريخ سال مالي وتاريخ حسابرسي شرکت هاي رتبه بندي شده دربورس بعنوان عاملي براي