بخشی از مقاله
چکیده
نقدشوندگی سهام را میتوان یکی از عوامل دخیل در تعیین بازده مورد انتظار سرمایه گذاران دانست. تعیین معیاری بر اساس خصوصیات خود شرکت که بتواند به تعیین میزان نقدشوندگی سهام کمک کند، میتواند به تصمیم گیری مناسب سرمایه گذاران منتهی شود. بررسی تأثیر نقدینگی، هزینههای تحقیق و توسعه و رشد شرکت بر پیش بینی رتبه نقدشوندگی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران هدف تحقیق حاضر میباشد جامعه آماری این پژوهش شامل 120 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 1389 تا 1394 است. از تحلیل آماری رگرسیون خطی چندگانه برای آزمون فرضیههای پژوهش استفاده شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهند که بین نقدینگی شرکت، هزینههای تحقیق و توسعه و رشد شرکت سال جاری با رتبه نقدشوندگی سال آتی شرکت رابطه معنی-داری وجود دارد.
. 1 مقدمه
در هر بازار مالی با توجه به گستردگی و عمق بازار، ابزارهای متنوعی جهت سرمایهگذاری وجود دارند و سرمایهگذاران با توجه به بازده و ریسک سرمایهگذاری، داراییهای مورد نظر خود را برمیگزینند. یکی از موضوعات اساسی در سرمایه-گذاری میزان نقدشوندگی داراییهاست. نقدشوندگی یکی از ویژگیهای مطلوب بازارهای رقابتی است و به صورت امکان انجام معامله باسرعت، هزینهی اندک و بدون تحت تأثیر قرار دادن شدید قیمت تعریف شده و تعیین کننده اصلی امکان ادامه حیات بازارها بیان شده است - ویس، . - 2004 نقش عامل نقدشوندگی در ارزشگذاری داراییها بسیار مهم است؛ زیرا سرمایهگذاران به این موضوع توجه دارند که اگر بخواهند دارایی خود را به فروش برسانند، آیا بازار مناسبی برای آنها وجود دارد یا خیر؟ - کیل و همکاران، - 2000 هر چه نقدشوندگی یک دارایی افزایش یابد سرمایهگذار انتظار دریافت بازده بیشتری خواهد داشت.
همچنین رشد شرکت یکی از عوامل مؤثر بر ارزش شرکت است با آنکه این عامل در تصمیم گیریها نقش مهمی را ایفا میکند، ولی با وجود این، تأثیر و نقش آن بر ارزش نتایج متفاوتی ا داشته است از طرفی برخی از تحقیقهای گذشته نشان داده است که هزینههای تحقیق و توسعه که منجر به افزایش فروش شرکت که باعث افزایش سودآوری و در نهایت افزایش رتبه نقدشوندگی سهام شرکت را در پی خواهد داشت نیز از موضوعاتی است در این تحقیق به آن پرداخته خواهد شد.
موضوع نقدشوندگی، هزینه تحقیق و توسعه به عنوان یک عامل تعیینکننده رتبه نقدشوندگی سهام شرکت از اواسط دهه 1980 مطرح شده است. سهامی که در بورس اوراق بهادار با استقبال انجام معامله روبهرو می-شوند میتواند بیانگر سرعت نقدشوندگی آنها باشد. در تحلیلهای نظری بیان میشود که نقدشوندگی به سهامداران خرد اجازه میدهد تا به سهامداران عمده تبدیل شوند، حقوق و مزایای مدیریت را بهبود بخشند و سرمایهگذاران آگاه را ترغیب به معامله کنند. بنابراین یک ارتباط مثبت میان نقدشوندگی، هزینه تحقیق و توسعه و رشد شرکت با رتبه نقدشوندگی سهام شرکت دور از ذهن نخواهد بود.
. 2 بیان مساله
با فروپاشی شرکتهایی نظیر آدلفیا، انرون و ورلدکام در ایالات متحده و مارکنی در بریتانیا و رویال آهولد در هلند، جامعه ی مالی توجه بیشتری به توان شرکتی* پیدا کردند. این رسواییها نیاز برای بهبود شیوههای عملی پیشبینی ارزش شرکت و شفافیت حسابداری را آشکار نمود. با افزایش رقابت جهانی، واحدهای تجاری برای اینکه در عرصه رقابت باقی بمانند تلاش هایشان را به خلق ارزش برای سهامدار معطوف کردهاند.
بر این اساس برای واحدهای تجاری مهم است تا ارزشی را که برای سهامدارانشان ایجاد می کنند، اندازه گیری نمایند. حفظ توالی ارزش ایجاد شده سال به سال، واحدهای تجاری را قادر میکند تا تصمیمات گذشته را ارزیابی و تصمیماتی رااتخاذ کنند که خلق ارزش برای سهامدار را بهبود بخشید. نقدینگی شرکت و هزینههای تحقیق و توسعه و رشد شرکت به عنوان محرکهای عملکرد واحد تجاری و معیار حیاتی برای ارزشیابی واحد تجاری و تضمینی برای اعتبار گزارشهای مالی و حسابداری تعبیر شده است.
بنابر این نقدینگی، هزینههای تحقیق و توسعه و رشد شرکت میتواند هم اطلاعات حسابداری و هم ارزش بازار سهام شرکت را تحت تأثیر قرار دهد - حساس یگانه، مولودی. - 1390 بیشتر سرمایهگذاران - با افق سرمایهگذاری کوتاهمدت - سهام بسیار نقدشونده را بر سهام کم نقدشونده ترجیح میدهند. منظور از نقدشوندگیصرفاً سهولت در خرید و فروش دارایی مورد نظر است. برخی از عوامل مربوط به نقدشوندگی سهام شامل تعداد سهام معامله شده در هر روز، تعداد شرکتهای معامله شده در هر روز، ارزش سهام معامله شده روزانه، تعداد روزهای معاملاتی، درصد حجم کل معامله به کل ارزش بازار، تعداد خریداران و دفعات خرید است. نقدشوندگی شرکت در ادبیات مالی به دو مفهوم است؛
نقدشوندگی داراییهای واقعی آن و نقدشوندگی سهام آن. یک دارایی، هنگامی نقد محسوب میشود که بتواند با سرعت کم به وجه نقد تبدیل شود. این تعریف هم شامل داراییهای واقعی و هم شامل داراییهای مالی میشود .مفهوم اول نقدشوندگی، نقدشوندگی داراییهای واقعی شرکت است که طبق آن، یک شرکت نقدشونده محسوب میشود که اگر نسبت بالایی از داراییهای نقدی همچون وجوه نقد در ترازنامه خود داشته باشد . مفهوم دوم، نقدشوندگی سهام شرکت مورد معامله است. طبق این مفهوم یک شرکت در صورتی نقدشونده محسوب میشود که سهام آن از نقدشوندگی بالایی برخودار باشد.
نقدشوندگی داراییهای شرکت از طریق داراییهای واقعی آن در بازار تعیین میشود، در حالی که نقدشوندگی سهام آن، در بازارهای مالی تعیین-پذیر است - مهرانی، رسائیان،. - 1388 نقدشوندگی سهام در بازارهای مالی را میتوان قابلیت جذب روان سفارشهای خرید و فروش تعریف کرد. توانایی معامله سریع حجم بالایی از اوراق بهادار با هزینه پایین و تأثیر قیمتی کم را نیز میتوان به عنوان تعریف نقدشوندگی در بازارهای مالی در نظر گرفت. تأثیر قیمتی کم به این معنی است که قیمت دارایی در فاصله میان سفارش تا خرید، تغییر چندانی نداشته باشد - اسلامی بیدگلی، سارنج،.
با این تعریف نقدشوندگی در کنار بازدهی و ریسک از مهمترین عوامل تعیینکننده قیمت سهام یک شرکت - یا هر ابزار مالی دیگر - میباشد. سهام شرکتها بر اساس نسبت نقد شوندگی رتبه بندی میگردند و هر چه نسبت نقد شوندگی شرکتی بزرگتر گردد، رتبه نقدشوندگی شرکت بالاتر خواهد بود و شرکت با بیشترین نسبت نقدشوندگی رتبه نقدشوندگی یک را بهخود اختصاص خواهد داد.
بقیه شرکتها نیز بر اساس نسبت نقدشوندگی خود رتبهبندی میشوند. نسبت نقدشوندگی به زبان ساده قابلیت نقدشدن سهم را نشان میدهد، بدین معنا که هر چه نسبت نقدشوندگی یک سهم بیشتر باشد، آن سهم آسانتر نقد میگردد. با توجه به اینکه یکی از دغدغههای سرمایهگذاران، نقدشوندگی سهم است و این ویژگی، یکی از معیارهایی است که سرمایهگذاران با درنظرگرفتن آن به خرید و فروش سهام اقدام میکنند، تعیین اینکه هزینههای تحقیق و توسعه، نقدینگی و رشد شرکت تا چه میزان میتواند نقدشوندگی سهام را تحت تأثیر بگذارد و تأثیر آن بر پیشبینی رتبه نقدشوندگی شرکت برای سرمایهگذاران مهم است.
از دید تئوریک نیز میتوان به نزدیکی مفاهیم هزینههای تحقیق و توسعه، نقدینگی و رشد شرکت و رتبه نقدشوندگی سهام شرکت کمک کرد. بنابراین مدیران میتوانند به رتبه نقدشوندگی به عنوان یکی از عوامل افزایش قیمت سهم در بورس توجه کنند. بحث و گفتمان درخصوص نقدینگی شرکت، هزینههای تحقیق و توسعه و رشد شرکت، به مثابه سازوکاری در افزایش رتبه نقدشوندگی سهام شرکت یکی از عوامل مهم در انگیزش تحقیق و پژوهش کنونی به شمار میآید. علاوه بر این، بیشتر مطالعات و بررسیهای تجربی بر رابطه نقدینگی شرکت، هزینههای تحقیق و توسعه و رشد شرکت بر رتبه نقدشوندگی شرکتها بر بازارهای کشورهای توسعه یافته تمرکز دارند که اغلب با بازارهای درحال ظهور مثل ایران متفاوت هستند.
پژوهش حاضر تمام چهار متغیر را درهم میآمیزد و میکوشد تا ارتباطی بین نقدینگی شرکت، هزینههای تحقیق و توسعه و رشد شرکت بر رتبه نقدشوندگی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را بطور تجربی ارائه دهد. بنابراین تحقیق حاضر بدنبال پاسخگویی به سؤالات زیر میباشد: - 1 آیا نقدینگی شرکت، رتبه نقدشوندگی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را افزایش میدهد؟ - 2 آیا هزینههای تحقیق و توسعه، بهتر موجب ارزشیابی بالاتر شرکت میشود؟ آیا رشد شرکتی باعث پیشبینی رتبه نقدشوندگی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میشود؟
. 3 پیشینه تحقیق
ابراهیمی و فرنقی - 1395 - به بررسی عوامل مؤثر بر نقدینگی سهام با تاکید بر سیاستهای پولی و مالی در بازه زمانی 1376 تا 1393 پرداختند. نتایج تحقیق نشان داد که شوک سیاست پولی انبساطی اثر مثبتی بر نقدینگی بازار سهام دارد ولی سیاست مالی نمیتواند اثر مثبتی بر نقدینگی بازار سهام داشته باشد . به علاوه، خروجیهای مدل مارکف سوئیچینگ بر سیاستهای پولی در دورههای رونق نقدشوندگی بازار اثر مثبت و معنی داری دارد. همچنین، در بین بازارهای موازی رشد نرخ سود بانکی بیشترین اثر منفی را بر نقدینگی بازار سهام دارد و رشد نرخ ارز اثر معنی داری بر آن ندارد. همچنین، نرخ رشد قیمت مسکن اثر منفی ضعیفی بر نقدینگی بازار سهام دارد.
خانی و همکاران - 1393 - به تأثیر هزینههای تحقیق و توسعه بر بازده سهام پرداختند. نمونه آماری متشکل از 27 شرکت دارویی پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران و بازه زمانی پژوهش بین سالهای 1382 تا 1390 است. مدل آماری به-کار گرفته شده، مدل رگرسیون چند متغیره بوده است. نتایج حاصل از آزمون فرضیهها نشان میدهد که بین هزینههای تحقیق و توسعه با بازده سهام رابطهای معنیدار وجود ندارد. علاوه بر آن بین هزینههای تحقیق و توسعه و صرف ریسک نیز در پرتفوی پوشش ریسک، رابطهای معنیدار یافت نشد.
اسکوئن فلد - 2017 - به بررسی تأثیر افشای داوطلبانه بر نقدشوندگی سهام پرداخت. به این منظور از دادههای 500 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار در بازه زمانی 1996 تا 2010 استفاده شد.
