بخشی از مقاله
چکیده
یوجی ایجیری - - 1982 تساوی حال=گذشته در معادله حسابداری - خالص دارایی ها=حقوق صاحبان سرمایه - را بسط داده وتساوی حال=گذشته=آینده را پیشنهاد کرد. اگر صورت سود و زیان را توصیف حال، ترازنامه را توصیف گذشته و بودجه را توصیف آینده در نظر بگیریم؛ پیش بینی آینده بر اساس اطلاعات تاریخی، ضعف بودجه در رویکردهای جاری حسابداری است. چرا از اطلاعات براوردی برای پیش بینی آینده استفاده نکنیم؟تدوین طرحی جهت پیش بینی آینده مستلزم سیستمی قانونمند است. ایجیری - - 1982 از قوانین ومفاهیم ریاضی و فیزیک جهت افزودن بعد زمانی آینده به حسابداری بهره جست و حسابداری سه طرفه رامطرح نمود.
واژههای کلیدی: حسابداری سه طرفه موقتی، حسابداری سه طرفه دیفرانسیلی و بودجه.
-1 مقدمه
آیا رفع چالشهای پیش روی حسابداری دوطرفه، مستلزم افزودن بعد جدیدی جهت پیش بینی رویدادهای آتی است؟ این بعد کدام است؟ چگونه سنجیده میشود؟ آیا سیستم حسابداری متأثر از این بُعد قابل اجراست؟ایجیری در پی یافتن پاسخی به این سؤالات، از یک طرف امکان گسترش حسابداری دوطرفه را به حسابداری سه طرفه دیفرانسیلی و از طرف دیگر به حسابداری دوطرفه درون بعدی و منطق سه ارزشی آزمون کرد. مطالب زیادی در خصوص حسابداری سه طرفه موقتی نگارده شده است، این در حالی است که در خصوص حسابداری سه طرفه دیفرانسیلی مطالب کمتری میبینیم. ما در این مقاله برآنیم که شرحی مختصر از حسابداری سه طرفه موقتی ارائه داده و حسابداری سه طرفه دیفرانسیلی را به طور مفصل به بحث و بررسی میگذاریم.
-2 حسابداری سه طرفه موقتی
کلید بسط و توسعه هر سیستمی در درک منطقی آن است، که در ورای آن سیستم جریان دارد. دانستن اینکه ثبت یک طرفه چگونه بوده و وقتی به سیستم دو طرفه تبدیل گردیده چه چیزی به آن افزوده شده است، اهمیت بسیاری دارد. ایجیری - 1982 - ، نتیجه این بحث را به این صورت مطرح کرد که فرآیند ثبت یک طرفه تنها در ارتباط با حسابهای منبع - موجودی - است، مثل داراییها و مطالبات. در حالی که ثبت دو طرفه، حسابهای جاری را نیز در بر میگیرد.نقش حسابهای جاری در فرآیند ثبت دو طرفه، تشریع تغییرات صورت گرفته در حسابهای منبع است. ایجیری معادله دوطرفه را بدین گونه مطرح می کند: منبع=جریان.1 این معادله نشان میدهد که تغییرات حسابهای منبع در دوره n باید برای حسابهای جاری در همان دوره نیز به حساب آیند.
ایجیری با توجه به معادله حسابداری - خالص داراییها = حقوق صاحبان سهام - تساوی حال = کذشته را مطرح کرد: موقعیت جاری مؤسسه به وسیله گذشته تعیین میشود. وی با بسط معادله فوق به یک مرحله دیگر، سیستم حسابداری سهطرفه را تبیین کرد: گذشته = حال = آینده. وی بودجه را برای بیان دقیقتر رویدادهای آتی مطرح کرده و کاربرد معادله فوق را بصورت بودجه = ثروت = سرمایه اصلاح کرد.یان و پارک2 معتقدند سیستمهای حسابداری یکطرفه و دوطرفه، جهتیابیهای متفاوتی دارند. حسابداری یک طرفه یک سیستم تک حساب محوری و حسابداری دوطرفه به منظور حسابدهی رویدادهای گذشته، یک سیستم تجمع محوری است. ضعف عملکردهای جاری - حسابداری دوطرفه - این است در صورتهای مالی تأکید بر پیشبینی آینده بر اساس اطلاعات تاریخی است. حال چرا اطلاعات برآوردی را برای پیشگویی آینده استفاده نکنیم؟
تحلیل ساده از توالی حسابداری، پاسخی به این سؤال است که چرا حسابداری سه طرفه باید انجام شود؟ وقتی ردیابی مانده دارایی اهمیت داشت، حسابداری یکطرفه توسعه یافت؛ وقتی حسابدهی و پاسخگویی برای داراییها اهمیت یافت، روش دو طرفه ایجاد شد. امروزه حسابداران تلاش میکنند آینده را پیش بینی کنند: حسابداری تنها شامل این نیست که کجا بودهاید و اکنون کجا هستید، بلکه شامل این هم میشود که مقصدتان کجاست و حسابداری سهطرفه پیشنهادی جهت پیشگویی آینده است.یان و پارک خلاصهای از آنچه ایجیری بدان معتقد است را در قیاسی بیان کرده اند: سود یک شرکتها شبیه موتور وسایل نقلیه است. گاهی وسیله نقلیه به جلو رانده میشود، گاهی به عقب و گاهی ایستاده وبدون حرکت است. ترازنامه موقعیت دقیق وسیله نقلیه و صورت سود و زیان، سرعت آن را مشخص میکند. سرعت وسیله نقلیه نیز اطلاعاتی جهت موقعیت آتی وسیله نقلیه - تخمین آینده برای سرمایهگذاران - فراهم میکند، البته به شرطی که وسیله نقلیه با سرعت یکسانی حرکت کند.
آیامیتوان سرعت شرکتی - وسیله نقلیه ای - که شتاب میگیرد یا از سرعتش کاسته میشود را از اطلاعات تاریخی برآورد کرد؟ چگونه میتوان سرعت و حرکت شرکت را تعیین کرد؟ حسابداری سه طرفه به این سؤالات پاسخ میدهد.صورتهای مالی حسابداری سه طرفه شامل اطلاعات زیادی است. دراین صورت حسابها، سود فراتراز صورت حسابهای جاری بوده و به خواننده اطلاعاتی جهت تخمین سودهای آتی بر اساس رویدادهای جاری و آتی و نه اطلاعات تاریخی میدهد. از قیاس وسیله نقلیه استفاده میکنیم: این صورت حسابها به خواننده میگویند که سرعت وسیله نقلیه چقدر خواهد بود و بر اساس شرایط جاده و درامتداد وسایل نقلیه دیگر چگونه افزایش وکاهش مییابد. حسابهای بودجه نشان دهنده این هستند که صورتهای مالی کجا تأثیر دارد و کجا تأثیر خواهند گذاشت.
آنها نه تنها چگونگی افزایش یا کاهش سرعت را نشان میدهند، بلکه اختلاف این موارد را بین دورههای آتی و گذشته مقایسه میکنند.یان و پارک معتقدند که هر چند منطق مطرح شده توسط ایجیری قابل تحسین است، ولی تعبیر ایجیری از وجود دو بعد حسابداری دو طرفه به عنوان بدهکار و بستانکار به چند دلیل اشکال دارد: اول این که بدهکار و بستانکار دو بعد نیستند، بلکه ثبتهای دو طرفه هستند. حسابداری دوطرفه مستلزم دو فاصله زمانی - t+1,t - است که ممکن است به عنوان دو بعد در نظر گرفته شوند. بنابراین کاری که حسابداری دوطرفه انجام می دهد، بدون در نظر گرفتن حسابداری یک طرفه نمیتواند بجای دو بعد باشد. همانطور که لیتلتون - - 1933 بیان میکند، احتمالاً یک درجه قابل ملاحظه از تساوی ثبت قبل از حسابداری دو طرفه وجود داشته است. البته جدای از ضرورت حسابداری دو بعدی، شفافسازی یک خصوصیت اساسیتر و عمیقتر میباشد.
-3 حسابداری سهطرفه دیفرانسیلی
مدل حسابداری سه طرفه دیفرانسیلی بر اساس تشبیه ذاتی در فیزیک میباشد. منظور از تشبیه ذاتی، مکانیک نیوتنی است: وضعیت ذره در فضا نتیجه وضعیت آن در آغاز دوره زمانی و سرعت آن میباشد.دان لیوی1 طرح فوق را بدین صورت مطرح میکند: اگر معادله ریاضی وضعیت ذره - مکان جسم - x را در نظر بگیریم، مشتق اول آن نسبت به زمان، سرعت - V - و مشتق دوم آن نسبت به زمان شتاب - - a میباشد:
حال اگر وضعیت در مکانیک معادل ثروت2 در حسابداری باشد، سرعت معادل سود و شتاب معادل چیزی است که ایجیری آن را نیرو و یا نرخ سود نامید.ایجیری در طرح خود از اصل میزان جنبش3 تاریخی استفاده کرد: سود نتیجه تغییرات در ثروت است. حال اگر جنبش - - M، تغییرات ثروت - W - در زمان باشد؛ نیرو، تغییرات جنبش دارایی در طول زمان خواهد بود:
