بخشی از مقاله
چکیده
رنگرزی پشم با رنگهای گیاهی طبیعی برای مدت زمان طولانی درحال انجام است. استفاده از رنگ های طبیعی در رنگ آمیزی مواد نساجی و مواد دیگر تنها یکی از عواقب ناشی از افزایش آگاهی محیط زیست می-باشد. حنا یک رنگ طبیعی با خواص ضد باکتری اثبات شده بر روی پارچه های پشم است. در این مقاله، رنگرزی پارچه های پشم با حنا مورد بررسی قرار گرفت . قدرت رنگ - مقدار - K/S در همه نمونه های پشم رنگ شده بسیار خوب است. نتایج ثبات نوری شستشویی و سایشی نمونه هانیز حاکی از پایداری بسیار خوب رنگزا الیاف رنگرزی شده بود.
کلید واژه- رنگرزی، حنا، خواص ضد میکروبی، پشم، ثباتهای رنگی.
-1 مقدمه
رنگرزی فرایندی است برای رنگ کردن الیاف، نخ و یا پارچه که با استفاده از این فراینده ماده رنگزا جزئی از لیف محسوب میشود1]و.[4 رنگآمیزی کالاهای نساجی با استفاده از رنگهای طبیعی از منابع طبیعی شناخته شده، دیر زمانی ست که مورد استقبال قرار گرفته است. رنگزاهای طبیعی به دلیل غیرسمی و همچنین سازگار بودن با محیط زیست بسیار مورد استفاده قرار میگیرد4]،2و.[ 7ارزش یک رنگینه تنها به قابلیت دسترسی به آن نیست، بلکه ثبات و دوام آن در طی مصرف روزمره آن مهم بوده و بایستی در برابر عواملی از قبیل شستشو، سایش، تابش خورشید، عرق بدن و بسیاری عوامل مهم دیگر بدون از دست دادن مقدار زیادی از رنگ خود، دوام بیاورد1]و.[5
در صنعت نساجی مقدار زیادی از الیاف بدست آمده، با استفاده از حیوانات مختلف میباشد. که پشم گوسفند نیز یکی از انواع مهم آن میباشد. پشم گوسفند، پر مصرف ترین لیف حیوانی و دومین لیف مصرفی در دنیا ست.[ 9]استفاده از رنگزاهای طبیعی برای الیاف پشم و امروزه به دلیل تمایل مصرف کنندگان به استفاده از ترکیبات طبیعی و توجه به مسائل زیست محیطی مورد توجه زیادی قرار گرفته است6]و.[7حنا رنگدانه قرمز نارنجی است که برای رنگ آمیزی پوست و مو و همچنین مواد نساجی به مدت طولانی مورد استفاده قرار گرفته است . این رنگ طبیعی، توجه محققان را در سراسر جهان برای رنگ آمیزی مواد نساجی به دلیل این واقعیت که رنگ آن به آسانی با طبیعت هماهنگ میشود، علاوه بر واکنش شیمیایی کمی آن بدون ایجاد مشکلات زیست محیطی، به دست.[3]
دندانهها موادی هستند که برای تثبیت و رنگ پذیری بیشتر الیاف استفاده می گردند. روش عمل آنها به اینصورت است که باعث به وجود آوردن منافذی درون لیف میشوند.[8] در سطح الیاف باعث نفوذ بیشتر رنگ به الیاف و به طور کلی برای جذب بیشتر رنگها و تثبیت آنها از دندانهها باید استفاده کنیم، چون حتی رنگهای طبیعی بدون استفاده از دندانهها جذب الیاف نشده و رنگرزی الیاف با این رنگها بدون استفاده از دندانهها از ثبات کافی برخوردار نخواهد بود،در نهایت دندانهها جذب بیشتر و بهتر رنگها را فراهم میکنند8]و.[9هدف از این تحقیق بررسی رنگرزی پشم با رنگزای طبیعی حنا میباشد. همچنین ثباتهای رنگی و خواص ضد میکروبی حنا به روی پشم نیز مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج ثباتهای رنگی، حاکی از پایداری بسیار خوب رنگزای حنا بروی پارچه رنگرزی شده است.
-2 بخش تجربی
1؛-2مواد
مواد بکار گرفته شده در این پژوهش شامل: پشم - - 3gr، اسید استیک - % - 10، دندانههای سولفات آهن، سولفات آلومینیوم، سولفات مس، کلرید قلع، در کرومات پتاسیم - هرکدام - %10 و حنا - % - 20 میباشد. ساختار ماده رنگزای طبیعی حنا در شکل - - 1 آورده شدن است.
2؛-2روش کار
پارچههای پشمی قبل از عملیات رنگرزی و دندانه دادن تحت عملیات شستشو قرار میگیرند که این عملیات به منظور جداسازی مواد ناخالص و چربی از پشم میباشد. در عملیات شستشو از یک شوینده غیر یونی به میزان 3g lit-1 ، 1:30L:Rدر دمای 50œc به مدت 20 دقیقه پارچههای پشمی تحت عملیات شستشو قرار گرفتند. پارچههای پشمی با استفاده از روش باتو کروم تحت عملیات دندانه دادن که همزمان با عملیات رنگرزی است، صورت گرفت.پارچههای پشمی در دمای40œc کالا وارد حمام رنگرزی شده و سپس دمای حمام ظرف مدت 30 دقیقه به جوش میرسد و در دمای جوش به مدت 60 دقیقه رنگرزی ادامه پیدا میکند.
سپس دمای حمام کاهش مییابد و نمونه در نهایت آبکشیمیشوند. به منظور جداسازی رنگهای جذب نشده سطحی از روی الیاف پشمی، نمونهها رنگرزی شده با یک شوینده غیر یونی به میزان 3 g lit -1 در دمای50 œc به مدت 30 دقیقه تحت عملیات شستشو قرار میگیرند.در ارزیابی قدرت رنگی نمونهها، مقادیر K/S با استفاده ازرابطه کیو بلامانک محاسبه گردید که در آن، R فاکتور انعکاس در طول موج ماکزیمم و S و K نیز به ترتیب ضریب جذب و انتشار میباشد.جهت تعیین ثبات نوری نمونههای رنگرزی شده با توجه با استاندارد ISO 105-B02:1994 به مدت 48 ساعت در معرض نور دهی قرار گرفتند و تغییرات رنگی نمونهها با نمونههای استاندارد مقیاس آبی مقایسه گردید. ثبات شستشویی نمونهها بر اساس استاندارد ISO 105C01-co5:1989 تعیین گردید و تغییرات رنگی و میزان لکهگذاری نمونهها اندازهگیری شد.
-3 بحث و نتایج
همانطور که در جدول - 1 - نشان داده شده است، درصد فاکتور انعکاس نمونه شسته شده که در نتیجه رنگرزی با کرومات پتاسیم بوده از سایر نمونهها بیشتر و در نمونه رنگرزی شده با سولفات مس از همه کمتر است.این نشان میدهد که کرومات پتاسیم شید روشنتری نسبت به سایر نمونهها دارد.
