بخشی از مقاله
چکیده
تردیدی وجود ندارد که انجام سرمایه گذاری های جدید لازمه رشد و پیشرفت و رقابت در جهان امروزی است. تامین و جوه مورد نیاز این سرمایه گذاری ها معمولا از طریق ابزارهای متنوع تامین مالی صورت می گیرد که هر یک ویژگی های خاص خود را داراست. در ایران این ابزارها بیشتر به وام و سهام عادی محدود می شود. یکی از موضوعاتی که در ادبیات و مباحث مربوط به روش های تامین مالی همیشه چالش برانگیز و محل مباحثه بوده است، یافتن راه هایی برای فایق آمدن بر مشکل حبس نقدینگی،با توجه به ظرفیت های نهفته در صورت های مالی بنگاه های اقتصادی بوده است. اساسآ از آنجا که بخش اعظمی از بنگاه های اقتصادی با کمبود نقدینگی از یک سو و تراکم و حبس نقدینگی در دارایی ها، موجودی ها، مطالبات و ... از سوی دیگر مواجه هستند. لذا به شرایط مهیا شدن بسته های نهادی و قانونی، ظرفیت های نهفته در ترازنامه و صورت سود و زیان بنگاه ها می تواند به مشابه ظرفیتی بالقوه در جهت تامین مالی بنگاه ها محسوب می شود. در این مقاله به تشریح کامل روشهای مختلف تامین مالی پرداخته شده است .
کلمات کلیدی: روش های تامین مالی، تامین مالی داخلی ، تامین مالی خارجی، تامین مالی کوتاه مدت، تامین مالی بلند مدت.
مقدمه
ایجاد و توسعه روز افزون بنگاه های اقتصادی نیازمند تامین منابع مالی قابل ملاحظه است که اغلب از عهده موسسین خارج میباشد.بازار سرمایه برای شرکت ها این امکان را فراهم می آورد که منابع مالی مورد نیاز خودرا از طریق عرضه ی اوراق بهادار تامین نمایند.به عبارت دیگر بازار سرمایه به صورت مسیری جهت انتقال منابع از پس انداز کنندگان به مصرف کنندگان مانع مالی عمل می نمایند و از طریق فراهم آوردن سرمایه مورد نیاز بنگا های اقتصادی و تخصیص بهینه منابع، نقش عمده ای در اقتصاد کشورها ایفا میکند.مدیران با استفاده از منابع بع دست آمده در جهت بقاء و رشد سازمان خود تلاش می کنند.این در حالی است که شرایط رقابتی شدید، بحران های مالی، اقتصادی، سیاسی والزامات مالکیتی و قانونی، شرکت ها را برآن داشته تا منابع بیشتری را خواستار شده و گاه منابع حاصل از نتایج عملیات واحد اقتصادی را نیز متعلق به مالکان است، درون واحد اقتصادی مجددآ سرمایه گذاری نمایند. - مرادزاده مرد مهدی -
تامین مالی در حقیقت به مجموعه فرایندهایی اتلاق می شود که جهت تامین منابع مالی و سرمایه مورد نیاز برای انجام فعالیت های تجاری ، خرید و یا سرمایهگذاری انجام می شود. روش های متفاوتی برای تامین مالی فعالیت های تجاری وجود دارد که بانک ها و موسسات مالی مختلف می توانند از آن ها برای تامین مالی شرکت ها استفاده نمایند.یکی از پیش شرط های اساسی موفقیت در کسب و کار، دسترسی به منابع مالی کافی، مدیریت صحیح منابع مالی و استفاده بهینه از آنها است. تامین مالی برای اجرای پروژه های سود آور،در صحنه ی رشد شرکت، نقش بسیار مهمی ایفا می کند.توانایی شرکت در مشخص ساختن منابع مالی بالقوه - اهم از داخلی یا خارجی - برای تهیه سرمایه به منظور سرمایه گذاری ها و تهیه برنامه های مالی مناسب، از عوامل اصلی رشد و پیشرفت شرکت به حساب می آید - رهنمای رودپشتی،. - 1388
مدیریت شرکت در راستای تعیین منابع مالی مناسب باید هزینه متعدد تامین مالی را مشخص و آثاری را که این منابع مالی بر بازده و ریسک عملیاتی شرکت دارند، تعیین نماید.منظور از "مناسب" اجرای برنامه هایی است که بتوان بدان وسیله ثروت سهامداران را به حداکثر رسانید.آنچه مساله را مشکلتر می سازد وجود انواع و اقسام اوراق بهاداری است که رییس شرکت می تواند از آنها استفاده کند. متاسفانه هنوز برنامه مالی مشخصی وجود ندارد که بتوان با اجرای آن، ارزش شرکت را به حداکثر رسانید ،ولی می توان با درک چگونگی عملکرد بازارهای مالی، راهکارهایی را در این راستا ارائه نمود.
- 1 به حداقل رسانیدن هزینه تامین مالی پس از کسر مالیات
- 2 کاهش ریسک جریانات نقدی شرکت
- 3 به حداقل رسانیدن مسایل بلقوه ای که به هزینه نظارت نمایندگی معروف هستند.منظور از هزینه نمایندگی هزینه هایی هستند که برای کنترل اعمال مدیریت و به حداقل رساندن صدمات وارد شده به منافع دارندگان اوراق قرضه و سهامداران شرکت صرف می شود.هدف شرکت باید به حداقل رسانیدن هزینه تامین مالی - پس از کسر مالیات - باشد. این کار از طریق فروش اوراق بهادار به قیمتی بیشتر از ارزش فعلی وجوهی است که شرکت به دارندگان این اوراق خواهد پرداخت.از آنجا که هزینه تهیه سرمایه برای شرکت براساس، "نرخ بازده مورد انتظار" سرمایه گذاران قرار دارد، لذا مدیریت شرکت در تامین این هدف باید سرمایه لازم را به نرخی کمتر از نرخ رایج بازار تهیه کند؛ به عبارت دیگر ، ارزش فعلی وجوهی که شرکت به تامین کنندگان سرمایه می دهد، باید کمتر از مبلغی باشد که شرکت از بابت فروش اوراق بهادار ار آنها دریافت می کند.
پیشینه تحقیق
مایر - 1989 - ساختارهای مالی شرکت ها را در هشت کشور مختلف صنعتی طی دوره ی 85-1970 بررسی و مقایسه کرد. برخی نتایج این تحقیقات به شرح زیر است.
1.سود انباشته، مهمترین منبع تامین مالی همه ی شرکت ها بویژه در انگلستان ، کانادا و آمریکا است. به طوری که در امریکا و انگلستان بیش از 75 درصد سرمایه گذاری ها از طریق سود انباشته تامین مالی شده است.
2.یک ارتباط معکوس بین استفاده از سود انباشته و اعتبارات بابکی وجود داشته است.
3.شرکت های کوچک و متوسط نسبت به شرکت های بزرگ از منابع خارجی بیشتر استفاده نموده و در این تامین مالی بیشتر با بانک های تجاری ازتباط داشته و کمتر از اوراق بهادار جهت تامین مالی استفاده می نمایند. - مایر 1988،1989، - 1990 سینگ و حمید - - 1992 و سینگ - 1995 - روش های تامین مالی پنجاه کشور توسعه یافته و کشورهای در حال توسعه را بررسی کرده و به این نتیجهدست یافتند که شرکت های واقع در کشورهای در حال توسعه، بیشتر از منابع خارجی برای تامین مالی استفاده می کنند؛ شرکت های واقع در کشورهای در حال توسعه ، برای افزایش خالص دارایی های خود بیشتر به انتشار سهام روی می آورند.
کوربت و جنکینسن - 1994 - ، در مطالعه ای روش های تامین مالی کشورهای توسعه یافته را در دوره ی 89-1970 بررسی کردند و به این نتایج دست یافتند که مهمترین روش تامین مالی در شرکت های همه ی کشورهای مورد مطاله، منابع داخلی است؛ انتشار اوراق بهادار و اوراق قرضه مقدار کمی از منابع تامین مالی در کشورهای مورد بررسی است؛ مهمترین منابع تامین مالی خارجی، وام های رهنی بانک ها به شرکت های مورد مطالعه است؛ منابع داخلی تامین مالی در کشورهای امریکا وانگلستان نسبت به ژاپن از اهمیت بیشتری برخوردار است - ابزری و همکاران، . - 1386
أ.تامین مالی به دو نوع کلی مبتنی بر بدهی و مبتنی بر سرمایه تقسیم می شوند.
برای تامین مالی، شناخت دقیق منابع مالی و ویژگی های حاکم بر آنها و هم چنین شناخت مصارف مالی مورد نیاز، ضرورت دارد. تامین مالی به روش های مبتنی بر بدهی، به معنای اخذ وام از یک منبع خارج از شرکت و با موافقت صاحبان شرکت است، با این امید که پس از استحصال این منابع و انجام فعالیت مورد نظر، سود حاصل بیش از مقداری باشد که باید به عنوان بهره به وام دهندگان بازگردانده شود. از سوی دیگر، تامین مالی مبتنی بر سرمایه مستلزم واگذاری قسمتی از سود در مقابل دریافت سرمایه می باشد. در واقع در این روش، با استفاده از آورده ی نقدی و غیر نقدی سهامداران و افزودن بر حجم حقوق صاحبان سهام در شرکت و یا پروژه، سرمایه ی مورد نیاز تامین می شود.آورده ی سهامداران در پیشبرد فعالیت های پروژه مصرف سود حاصل نیز تمامآ و در آینده، بین سهامداران توزیع می گردد.
از انواع روش های تامین مالی مبتنی بر بدهی می توان به روش های زیر اشاره کرد:
-انواع اوراق مشارکت
-تسهیلات بانکی
-انواع صکوک
-صندوق های تخصصی
-گواهی سپرده
روش های تامین مالی مبتنی بر سرمایه نیز شامل انتشار انواع سهام - عادی و ممتاز - و افزایش سرمایه و سهام پروژه می شود. به علاوه روش های ترکیبی مختلفی نیز برای تامین مالی وجود دارد که عبارتند از: انتشار اوراق مشارکت قابل تبدیل و صکوک قابل تبدیل و تامین مالی ساختار یافته از جمله انتشار اوراق مشارکت رهنی - MBS - و انتشار اوراق بهادار به پشتوانه دارایی ها . - ABS -
ب. روش های تامین مالی بر اساس مسئولیت بازپرداخت
میزان تعهد پروژه و بانیان آن به بازپرداخت دیون که تحت عنوان حق رجوع شناخته می شود, مبنای دو روش متفاوت تامین مالی است.
.1ب تامین مالی شرکتی
اگر تامین مالی با تعهد کامل باشد، روش تامین مالی شرکتی نامیده می شود. در اینگونه تعهدات مالی که عمدتا از طریق فروش سهام و اوراق قرضه در بازارهای سرمایه ای و یا استخراج از بازارهای پولی قالب انجام است، کلیه تعهدات مالی شرکت وام گیرنده در تراز مالی آن شرکت منعکس می گزدد؛ مضافا اینکه در این روش، منبع بازپرداخت تعهدات مالی پروژه ، کلیه دارایی های شرکت و نه فقط درآمد حاصل از فروش تولیدات و خدمات طرح مورد نظر می باشد.بنابراین سرمایه گذاران و وام دهندگان باید در تصمیم گیری خود، قدرت و اعتبار شرکت وام گیرنده و ارزش دارایی های آن را مدنظر قرار دهند و از توجیه پذیری اقتصادی طرح اطمینان حاصل نمایند. همچنین در مراحل پسین تامین مالی، کارآفرینان می توانند از طریق فروش سهام شرکت هایشان به عموم سرمایه گذاران ، به یک شرکت سهامی عام تبدیل شوند.
انواع روشهای تامین مالی
شرکت ها در تصمیمات تامین مالی ، با دو منبع تامین مالی داخلی و تامین مالی خارجی رو به رو هستند. منابع مالی داخلی ، شامل جریان های وجوه نقد حاصل از فعالیت های عملیاتی، فروش دارایی ها و سود انباشته و منابع مالی خارجی دربرگیرنده ی وجوه تحصیل شده از طریق بازار مالی مانند؛ انتشار اوراق مشارکت، صدور سهام جدید و دریافت تسهیلات مالی از بانک هستند. مدیران مالی باید تصمیم بگیرند وجوه مورد نیاز خود را چگونه تامین کنند و منابع مالی در دسترس را چگونه مصرف کنند. آنها می تواننداین منابع مالی را صرف پرداخت سود به سهام داران، اجرای پروژه های سرمایه گذاری سودآور، تسویه بدهی های موعد رسیده و افزایش سرمایه ی در گردش، کنند. - فرانک و گویال، - 2003تامین مالی پروژه ها چه مربوط به بخش دولتی باشد و چه بخش خصوصی یا از طریق منابع داخل کشور صورت میگیرد یا از طریق جذب منابع خارجی. در هر کدام از این روشها گزینههای مختلفی وجود دارد که کارفرمای پروژه با توجه به نیاز خود از یکی از این دو روش پروژه خود را تامین مالی میکند. - کردستانی، نجفی عمران ،. - 1389 در ادامه هر کدام از این روش ها به تفصیل بررسی میشود.
انواع روشهای تامین مالی داخلی
روشهای تامین مالی داخلی در دو گروه تامین مالی کوتاهمدت و بلندمدت مورد مطالعه قرار میگیرد. تامین مالی کوتاه مدت برای پشتیبانی سرمایهگذاری موقت در داراییهای جاری مورد استفاده قرار میگیرد. در دسته بندی دیگر تامین مالی به دو روش کلی کوتاه مدت و بلند مدت تقسیم میشود روش های تامین مالی به دو گروه روش های تامین مالی کوتاه مدت و روش های تامین مالی بلند مدت قابل تقسیم بندی می شود - رزاقی،. - 1386
1-2روش های تامین مالی کوتاه مدت
در یک واحد تولیدی، تامین مالی کوتاه مدت اغلب برای پشتیبانی سرمایه گذاری موقت در دارایی های جاری و فایق آمدن بر معضلات حبس نقدینگی مورد استفاده قرار می گیرد. مدیر مالی پس از برنامه ریزی سرمایه گذاری در دارایی های جاری و پیش بینی منابع مورد نیاز شرکت در سال آینده می بایست به فکر تامین مالی خود باشد و در مورد نحوه تامین مالی باید تصمیم گیری نماید. در روش تامین مالی کوتاه مدت که با هدف تامین مالی سرمایه گذاری موقت انجام می شود، از ظرفیت های موجود در صورت های مالی و اعتبارات کوتاه مدت استفاده می گردد که در ذیل به اهم آنها اشاره می شود. برای پشتیبانی سرمایه گذاری موقت در دارایی های جاری مورد استفاده قرار میگیرد معمولا " مدیر مالی پس از برنامه ریزی سرمایه گذاری در دارایی های جاری و پیش بینی منابع مورد نیاز واحد اقتصادی در سال آینده باید به فکر تامین مالی برنامه خود باشد و در مورد شیوه تامین مالی تصمیم گیری کند. معمولا"
