مقاله در مورد دلائل پرزدهی نخ آکریلیک و رنگرزی این نخ ها

بخشی از مقاله

دلائل پرزدهی نخ آکریلیک و رنگرزی این نخ ها

s

مقدمه
(نخهای آکریلیک و پرزدهی آن در فرشهای ماشینی)
فرش در فرهنگ ايرانيان همواره مورد توجه بوده. فرش بخشي از خانه ايرانيان به شمار مي رفته. توليد كنندگان فرش دستباف و ماشيني كشورمان نيز براي برآورده كردن نياز مشتريان داخلي كم نگذاشته اند. خريداران با نمونه هاي پرشماري در بازار روبه رو هستند. اما به نظر مي رسد شرايط اقتصادي، اكثر خانواده ها را به سوي فرش ماشيني سوق مي دهد.
اما فرش دستباف در بين مردم مقبوليت بيشتري دارد يا فرش ماشيني؟

مريم طالب زاده خانم جواني كه زندگي مشترك خود را تازه آغاز كرده مي گويد: مسلماً فرش ماشيني را ترجيح مي دهم چرا كه قيمت فرش ماشيني با بودجه اول زندگيمان كاملا ً هماهنگي و همخواني دارد، ثانياً دليلي ندارد فرش گرانقيمت دستباف را در خانه معمولا ً خالي خود پهن كنم و امكان هر گونه دزدي هم از آن وجود دارد.
مرد جوان ديگري كه اخيراً تشكيل خانواده داده در اين مورد مي گويد: فرهنگ جا افتاده امروزي مي گويد: فرش دستباف مخصوص كساني است كه دستشان به دهنشان مي رسد. كساني كه پولهاي ۵/۱ تا ۲۰ ميليوني براي خريد فرش دستباف مي دهند يقيناً دلشان هم ميآيد كه آن را زير پايشان پهن كنند! اين فرش ها به ما تعلق ندارد.

مريم عليزاده خانم خانه داري كه تعطيلات نوروز سال گذشته بدليل تركيدگي لوله در خانه اش، فرش ماشيني اش نزديك به ده روز در زير آب قرار داشت، در مورد مزاياي فرش دستباف و ماشيني مي گويد: فرش ماشيني در مقابل رطوبت و شستشو مقاومت بيشتري دارد. رنگهاي آن با هم مخلوط نمي شود. اما فرش دستباف در برابر آب، دوام ندارد و رنگهاي بكار رفته در آن با هم مخلوط مي شوند. همچنين در بعضي از فرشهاي ماشيني، پرز دهي فراواني بر روي سطح فرش وجود دارد بطوريكه هر روز مجبور هستيم روي سطح فرش ماشيني را جارو كنيم.

او در ادامه مي افزايد: با همه اين موارد، اگر روزي شوهرم پول قابل توجهي در اختيار داشته باشد اولين كاري كه مي كنم اين است كه چند تخته فرش دستباف خريداري كنم و از آنها، هم به عنوان پشتوانه مالي خانه و هم به عنوان كفپوش در برخي نقاط منزل استفاده خواهم كرد.
ديدگاه او تلقي كساني كه به فرش به عنوان كالاي سرمايه اي مي نگرند را ارائه مي دهد. فرش در ايران عنصري مثل طلا و مثل پول به شمار مي رود، ولي طي سال هاي اخير به دليل كوچك شدن منازل ميزان خريد آنها بر خلاف گذشته ها كاهش يافته. از سوي ديگر فرش هاي ماشيني كه روزگاري بي ارزش قلمداد مي شدند به دليل ارزان بودن با اقبال قابل توجهي روبه رو شده اند. كاظم شفقي توليد كننده فرش دستباف در مورد ميزان استقبال مردم نسبت به خريد فرش دستباف در مقايسه با فرش ماشيني مي گويد: فرش دستباف پشتوانه مالي است.
كسي كه مثلا ً ۳ ماه پيش يك تخته فرش دستباف ۶ متري تبريز با قيمت يك ميليون تومان خريده است، مي تواند امروز آن را يك ميليون و ۲۰۰ هزار تومان بفروشد. اين يعني نوعي سرمايه گذاري پنهان. چنين ويژگي منحصر به فردي كه فرش دستباف در مقايسه با فرش ماشيني دارد، مردم را تشويق به استفاده از فرش دستباف مي كند. شفقي مي افزايد: شايد اين سوال براي مردم مطرح شود كه مگر امكان دارد جنس خريداري شده و استفاده شده، با قيمت بالاتر از خريد، پس گرفته شود؟ پاسخ مثبت است. در فرش هاي دستباف بعضي از شهرها همچون تبريز از مواد اوليه مرغوب و پشم بهاره استفاده مي شود كه اين پشم بريده شده از گوسفند زنده در مقابل پشم دباغي شده دوام و ماندگاري بيشتري در فرش دارد و با گذشت زمان و استفاده اينگونه فرشهاي دستباف، شفافيت رنگها و طرحها بيشتر مشخص و نمايان مي شود.
وي همچنين با بيان اينكه آلمان وآمريكا دو كشور شاخص در بين كشورهاي جهان به لحاظ واردات و مصرف فرش دستباف ايران به شمار مي روند، مي گويد: تجار ايران مقيم آلمان و آمريكا با ارتباطي كه با خارجيان و مصرف كنندگان فرش در آن كشورها دارند، اغلب فرش هاي دستباف كهنه و پاخورده را از ما خريداري مي كنند و به آنجا مي برند.

به گفته اغلب كارشناسان فرش، فرش دستباف تبريز بدليل استفاده از پشم، ابريشم و كرك درجه يك و مرغوب و بدليل تنوع در طرح و نقشه هاي بكار رفته در آن، بهترين فرش دستباف كشور بشمار مي رود. طرح ها و نقشه هاي فرش دستباف تبريز هماهنگ با زندگي امروزي است و به گونه اي هارموني لازم را با سبك لوازم خانگي امروز داراست.
عمر بيش از ۲۰ سال
اما آيا فرش هاي ماشيني دوامي در خور زندگي خانواده ها و مصرف روزانه دارند؟
معمولا همه با نوعي بدبيني به اين فرش ها مي نگرند.مهندس حكيمي مدير عامل يك كارخان

ه فرش ماشيني و رئيس كميته فرش ماشيني وابسته به انجمن صنايع نساجي ايران مي گويد: فرش ماشين مي تواند بيش از ۲۰ سال عمر كند، منتهي اگر خوب از آن استفاده شود. مهندس حكيمي با بيان اين مطلب، مي افزايد: اصولا ً عمر فرش بستگي به نحوه استفاده، ميزان كيفيت سطح فرش و نحوه و تعداد دفعات شستشوي فرش دارد اما فرش ماشيني مرغوب در مقايسه با فرش دستباف از عمر كمتري برخوردار است.
وي مصرف كننده اصلي و عمده فرش ماشيني را زوج هاي جوان مي داند و مي گويد: قيمت اندك يك تخته فرش ماشيني در مقايسه با فرش دستباف باعث شده است كه زوج هاي جوان بيشتر از فرش ماشيني استفاده كنند.
با اين وصف مساله پرزدهي اين فرش ها همواره براي مصرف كنندگان مطرح بوده.
اما علت علمي پرزدهي سطح فرش ماشيني و علت حساسيتي كه بعضي از فرش هاي ماشيني براي پوست ايجاد مي كنند چيست؟ بطور كلي در اكثريت قريب به اتفاق فرش هاي ماشيني از الياف آكريليك و پلي پروپيلن در پرز آنها استفاده مي شود. پرز دهي سطح فرش در فرش هاي ماشيني كه الياف آكريليك در آن استفاده مي شود،وجود دارد چون كه طول الياف آكريليك كمتر از طول الياف پلي پروپيلن است و در نتيجه استحكام و چسبندگي الياف آكريليك پرز به بافت زمينه فرش در مقايسه با الياف پلي پروپيلن پرز كمتر است زيرا نخ پلي پروپيلن موجود در فرش ماشين بصورت پيوسته است. همچنين اثرات بيماري زا و ايجاد حساسيتهاي پوستي فقط در فرشهاي ماشيني آكريليك وجود دارد. اين مسئله بقدري حائز اهميت است كه اروپا و آمريكا اجازه ورود فرش هاي ماشيني آكريليك را به اين كشورها ممنوع اعلام كرده اند.رييس كميته فرش ماشيني وابسته به انجمن صنايع نساجي ايران بدون اظهار نظر در مورد مطلب فوق علت استفاده نكردن از پشم در فرش ماشيني را نبود پشم مرغوب فرش ماشيني مي داند و مي گويد:پشمي كه مناسب براي نخ فرش ماشيني باشد در ايران موجود نيست و لذا خريد آن از كشورهايي همچون استراليا و نيوزيلند توجيه اقتصادي براي استفاده در صنعت فرش ماشيني را ندارد. وي قيمت مناسب، طرح هاي زيبا و رنگ آميزي مناسب در فرش هاي ماشيني را از جمله ويژگيهاي شاخص در مقايسه با فرش دستباف براي توجه مردم ذكر مي كند.

اما آيا اين استقبال از فرش هاي دستباف و ماشيني در فرهنگ ساختمان سازي امروز ما، همچنان پر رنگ است؟
در صنعت ساختمان سازي و تزئينات داخلي امروز كشورمان، استفاده از انواع سنگها و سراميك به عنوان كفپوش ساختمان جاي كفپوشهاي نساجي از قبيل موكت و فرش را گرفته اند. اين تغيير دكوراسيون چنان پر شتاب و فراگير بوده كه بسياري از خانه هاي قديمي نيز با كندن كاشي هاي كف، ديگر اجازه پهن كردن فرش و موكت را در خانه مهيا نمي كنند. بله امروز، توليد كنندگان سنگ و سراميك با توليدات متنوعشان در بورس هستند و بيشتر مورد توجه قرار گرفته اند. يادمان نرود رنگ قرمز بكار رفته در زمينه انواع فرش هاي ايراني گرمايي به خانه مي بخشد كه قابل جايگزيني با كفپوش نيست.
صادر كنندگان انواع فرش هاي ماشيني و دستباف با ارتباطي كه از طريق فروشندگان خارجي، با ذوق و سليقه مصرف كنندگان خارجي پيدا مي كنند، سعي كرده اند فرش را بر اساس نياز خارجيان شكل دهند. بنابراين با دو بازار داخلي و خارجي فرش روبه رو هستيم. بازار داخلي تابعي از امكانات محدود زوج هاي جوان براي آغاز زندگي شده و آنها بيش از پيش به فرش ماشيني روي آورده اند، اما بازار خارج طبعا در سيطره فرش هاي دستباف قرار دارد.
مزاياي نخ هيت ست شده (عدم پرزدهی نخهای آکریلیک)
امروزه با پيشرفت دستگاههاي بافندگي نخ هيت ست جايگاه ويژه اي بين توليد كنندگان فرش پيدا كرده است.

اصولاً فرآيند هيت ست و بخاردهي به منظور افزايش كيفيت نخ و نهايتاً فرش ماشيني مي باشد. به تجربه ثابت شده است كه استفاده از نخ هيت ست در يك واحد فرش بافي بين 7 تا 10 درصد افزايش راندمان توليد داشته كه اين رقم بسيار بالايي در يك دوره مالي شركت خواهد بود. همان طور كه ذكر شد اين افزايش راندمان به علت رفع بسياري از عيوب نخ در مرحله هيت ستينگ است و اين يكي از دلايل استقبال توليد كنندگان فرش از نخ هيت ست است. هيت ست تقريباً امروز براي ماشين آلات با تكنولوژي بالاي بافندگي فرش يك الزام است. امروزه سرعت بافت در حال افزايش است و به ويژه در تراكم هاي بالاي فرش نخها بايد داراي مقاومت در برابر پارگي زيادي باشند تا پارگي بيش از حد توليد را مختل نكند. ‏

از مهمترين خصوصيات نخ اكريليك هيت ست شده مي توان به موارد زير اشاره كرد:
1- پفكي شدن نخ و بالك بيشتر و در نتيجه كاهش ميزان نخ مصرفي و پوشش بهتر فرش
2- كاهش‏ پرز نخ‏
3- تثبيت حرارتي و تثبيت تاب
4- زير دست نرم تر
5- پارگي كمتر نخ در بافندگي
6- تشخيص سر نخ ها در فرش بافته شده (دانه اناري شدن فرش يا ‏Pin Point effect‏)‏
‏بطور كلي ماشين آلات هيت ست با استفاده از بخار آب بعنوان واسطه حرارتي عمل هيت ست بدون آسيب رساندن به نخ در دو نوع مخصوص نخ اكريليك ويا كليه نخهاي مصنوعي مي باشد.
در ماشين هيت ست به طور متوسط 24 تا 48 سر نخ در قفسه( كريل) به ماشين تغذيه مي

شود. اصولاً فرآيند بخار دهي نخ هاي اكريليك يك فرآيند ضروري جهت بافت فرش ماشيني باكيفيت بالا مي باشد. بخار دهي باعث ايجاد مقاومت بالا در برابر پارگي، استحكام ابعادي بالا، كاهش پرزهاي سطحي و در نتيجه پرز دهي نخ، قابليت جذب رنگ زياد، حجيم شدن نخ و ايجاد يك سطح كاملاً يكنواخت با زيردست نرم مي شود.
در كنار كريل تغذيه يك كريل رزرو هم وجود دارد كه در هنگام اتمام بوبين اول پروسه توليد دچار توقف نگردد.
نخ ها پس از عبور از واحد ‏Pre Feeding‏ وارد سيستمي مي شوند كه به كلاف كن معروف است(شكل 1) در اين بخش نخ ها به صورت حلقه هايي ممتد بر روي يكديگر و بر روي يك تسمه نقاله پهن مي شوند. در مدلهاي جديد ماشين آلات هيت ست جهت افزايش توليد پهناي تسمه نقاله هدايت كننده نخ ها افزايش يافته است.
معمولاً توليد ماشين هيت ست بين 3 تا 12 تن در روزبسته به نوع نخ ، كيفيت نخ، نمره نخ متغير است.
سپس نخ ها از روي تسمه نقاله وارد ناحيه بخار دهي مي شوند‎(Pre‎
‎ steaming)‎‏. نخ ها پس از خروج از هد هاي بخار، وارد خشك كن و بعد نيز خنك كننده مي شوند. از آنجايي كه اكريليك قابليت جذب رطوبت دارد وجود اين مرحله ضروري است. سپس سرنخها وارد بخش كنترل الكترونيكي مي شوند و از آنجا به واحد پيچش هدايت مي شوند. قبل از اين واحد انبارك نخ (آكومولاتور) قرار دارند كه جهت جلوگيري از توقف خط مورد مصرف هستند. ‏

نكته مهم اينكه در خطوط هيت ستي كه قابليت هيت ست نمودن انواع نخ هاي پلي استر- پلي پروپيلن- پلي آميد- اكريليك- پشم و مخلوط را براي نخ هاي ريسيده شده و ‏BCF‏ دارند، در ماشين ‏TVP3‎‏ طول تونل بخار و زمان بخار دهي بيشتر است و عمل هيت ست در يك تونل بسته انجام مي گيرد و دماي بخار آب تا 140 درجه مي تواند بالا رود در حالي كه در ماشين ‏LV‏ و عدم نياز نخ اكريليك به دمايي بالاتر از 100 درجه جهت پفكي شدن، بخار در محيط اتمسفر يك و بدون فشار اعمال مي شود. نكته ديگر اين است كه در ماشين ‏TVP3‎‏ مي توان از اين خط نخ فريزه هم به دست آورد. بدين شكل كه قبل از ورود نخ به بخار دهي مي توان نخ را از يك واحد ‏Freezing‏ و خنك كننده عبور داده و سپس نخ را هيت ست نمود.‏
نخ‌هاي مود استفاده در فرش ماشيني اكريليكي عبارتند از:
• نخ تار يا بوم فرش از جنس صد در صد پنبه مي‌باشد.
• نخ پود از جنس صد در صد كنف يا جوت باشد.
• نخ ريشه از جنس صد در صد پنبه است.
• نخ دوخت (زيگزاگ) ريشه فرش از جنس اكريليك به همراه نخ دوخت نايلني است.
ثبات رنگ درجه تغيير و درجه لكه‌گذاري مواد رنگي در برابر عوامل مختلف طبيعي، شيميايي و مكانيكي طبق جدول ویژگیهای فرش ماشینی پشمی مي‌باشد.
ويژگي‌هاي مهم بافت مطابق استاندارد
• در صورتي كه تراكم تاري يا پودي مربوط به ماشين‌هاي با تراكم شانه 400 و 500 تغيير نمايد چنين فرش‌هايي بايد حداقل داراي ويژگي‌هاي فرش توليد شده با تراكم شانه 350 پود بوده و اين ظرافت معادل آن محسوب مي‌شود.
• ميانگين نيروي لازم براي خارج كردن پرز از فرش 5/8 نيوتون است.
• برگشت پذيري فرش پس از فشار نسبت به ضخامت اوليه آن حداقل 72 دصد است.
• ضخامت فرش پس از وارد شدن 1000 ضربه بار مكانيكي نسبت به ضخامت اوليه آن حداقل 75 دصد است.
• ابعاد فرش‌ها به شرح ذيل بايد باشد البته حد تلرانس 1± درصد در عرض 5/1± درصد در طول رعايت مي‌شود.
cm2400*100 cm2400*300
cm2300*100 cm2350*250
cm2180*100 cm2300*200
cm2150*145 cm2225*150
cm2200*125
• نوع بافت فرش ريپس پودي است.
• تعداد بخيه زيگزاگ در 10 سانتي‌متر حداقل 20 عدد است. وزن اين نخ در يك متر طولي 68/2 تا 01/3 گرم است.
مقايسه فرش صد در صد اكريليك خالص با فرش مخلوط يا فرش بي.سي.اف(BCF)
• به لحاظ دوام: فرش اكريليك داراي عمر طولاني‌تر و با دوام‌تر است.
• به لحاظ آبرفتگي: فرش اكريليك به مقدار بسيار ناچيز داراي آبرفتگي است ولي فرش‌هاي نامرغوب و كم رج به ميزان نسبتاً زيادي كوتاه مي‌گردند.
• به لحاظ ثبات نوري، شستشو و سايشي: فرش اكريليك به مراتب مقاومتر و با ثبات‌تر نسبت به فرش BCF است.
• مقاومت در مقابل حرارت: فرش اكريليك ازمقاومت بيشتري نسبت به فرش BCF برخوردار است.
• جذب در طبيعت: فرش اكريليك جذب نمي‌شود ولي BCF به مرور پودر شده و در فضا پراكنده و در طبيعت جذب مي‌گردد.
• به لحاظ حفظ ظاهر و زيبايي فرش: فرش اكريليك به مرور زمان كمتر تغيير شكل مي‌دهد و به عكس فرش BCF به مرور زمان بيشتر تغيير شكل مي‌دهد.
بررسي عوامل مؤثر بر پرزدهي فرش هاي ماشيني اکريليکي
امروزه توليدكنندگان فرش در تلاش اند تا جهت جلب رضايت خريداران، فرشي با كيفيت بالا توليد نمايند. يكي از مشكلات فرش ماشيني اکريليکي كه به روش رويه به رويه‏‎ ‎‏(‏face to face‏) بافته مي شود و در ايران بيشترين كاربرد را دارد، پرزدهي آن مي باشد. به منظور كاهش اين مشكل توجه به اين نكات ضروري مي باشد: عدم استفاده از الياف ضايعاتي، استفاده از بهترين مخلوط الياف (طول و ظرافت)، استفاده از مقدار بهينه آب و روغن به كار رفته در مرحله آماده سازي الياف، تنظيمات مناسب دستگاه ها در سالن ريسندگي، تاب مناسب نخ، تثبيت حرارتي مطلوب، استفاده از آهار مناسب و توجه به بهترين شرايط تكميل.‏
‏ در فرش هاي رويه به رويه، بافت زمينه به همراه نفوذ لاتکس خاب ‌ها را نگه مي‌ دارد. در اين ميان اليافي هستند كه در سطح بالاتري از قسمت زمينه قرار گرفته‌اند و نمي توانند توسط بافت زمينه و يا نفوذ آهار گرفته شوند و نيز اليافي وجود دارند كه به مرور زمان در اثر عوامل سايشي مثل پا

خوردن از خاب فرش خارج مي شوند و روي سطح فرش ظاهر شوند. اين مسئله در فرش هايي با الياف منقطع بيشتر رخ مي دهد و به عنوان "پرزدهي فرش ماشيني" مطرح مي گردد‎]‎‏1و2‏‎ [‎‏. اين مشكل به طور كامل قابل حذف نمي باشد، البته بعد از مدتي بايد ريزش الياف متوقف شود‎]‎‏2و3‏‎[‎‏ . مدت توقف و شدت آن به کيفيت الياف (درصد الياف كوتاه، درجه آسيب الياف در سفيدگري و رنگرزي و ريسندگي)، نوع نخ (سيستم ريسندگي)، ساختمان نخ (ميزان تاب)، نحوه اتصال خاب به زمينه (تراكم و ضخامت نخ زمينه و آهار مصرفي)، پوشش نخ (رزين براي افزايش اصطكاك داخلي نخ)، تراكم و طول خاب، ميزان عبور و مرور، نوع و تناوب مكش بستگي دارد‎]‎‏1و4‏‎[‎‏ .‏

‏ 1- مواد و شرح دستگاه
نمونه مورد آزمايش، فرش 500 شانه با تراكم 1000 و از نوع تك پودي (‏single shot‏)‏‎ ‎است. انجام آزمايشات با استفاده از دستگاه تتراپاد، شانه و يا استفاده از مكش امكان پذير است كه در اين پروژه از روش دوم استفاده شده است. بدين ترتيب كه قابي به شكل مربع به ابعاد 12 سانتيمتر روي فرش قرار داده شده و در آن با شانه اي 10 بار در هر يك از جهت هاي تار و پود مي كشيم. سپس ميزان الياف جدا شده از خاب كه بر سطح فرش ظاهر شده وزن مي شود. اين روش معيار مناسبي جهت مقايسه ميزان پرز مي باشد. پس از انجام 10 بار آزمايش، مقدار نهايي پرز با استفاده از ميانگين نتايج برآورد ‌مي گردد. بايد توجه نمود كه ميزان پرز خارج شده بستگي به نيروي دست دارد. به همين دليل بايد شانه تحت يك نيروي ثابت و توسط يك نفر روي فرش كشيده شود.
2- آزمايشات
1-2- درصد الياف آزاد
ابتدا يك آزمايش آماري با هدف به دست آوردن حدودي از مقدار پرزدهي هر خاب و در نتيجه مقدار پرزدهي فرش انجام گرفت. يعني در نظر گرفته شد كه اگر عامل تاب نباشد، چه ميزان از الياف توسط زمينه گرفته شده اند و خارج نمي شوند و حدوداً چه ميزان به صورت پرز بر سطح فرش ظاهر مي شوند. البته بايد توجه نمود كه عدد حاصله، حداكثر ميزان پرز را بيان مي كند.‏‎ ‎براي انجام اي

آزمايش، ابتدا 30 نمونه 2 سانتيمتري از نخ خاب تهيه و توزين شدند. سپس وسط نمونه ها براي شبيه سازي به حالت خاب، توسط نخ ديگري محكم گرفته شد و با باز كردن تاب نخ ها و خارج كردن الياف آزاد آن، مجموع الياف خارج شده از 30 نمونه را توزين شده و درصد الياف آزاد محاسبه گرديد. اين آزمايش براي 5 نخ با رنگ هاي مختلف انجام شد. نتيجه حاصله درصد الياف آزاد را در حدود %9-8 نشات داد كه در مقايسه با درصد الياف آزاد واقعي فرش، بيشتر مي باشد، زيرا در فرش مراحل تكميلي از جمله برس زني انجام مي گيرد كه خود باعث خروج مقدار زيادي از پرز مي شود و همچنين تاب نخ كامل باز نمي شود، اما در اين آزمايش تاب نخ كاملاً باز شد.
2-2- رنگرزي ‏

براي رنگرزي الياف اکريليکي از رنگ کاتيونيک استفاده مي شود. شرايط مناسب رنگرزي الياف تأثير بسزايي بر كاهش شكست الياف دارد.‏‎ ‎در بخش رنگرزي براي بررسي و برطرف كردن اين مشكل مي توان به عواملي چون نوع مواد تعاوني، كيفيت رنگ، نوع و ميزان نرم كننده ها اشاره كرد. جهت بررسي اثر رنگ بر روي استحكام الياف آزمايش فافوگراف به شرح زير انجام شد.
30 نمونه از هر كدام از رنگ هاي تيره (لاكي) و روشن (بژ روشن) الياف درالون، مورد آزمايش قرار گرفتند. پس از اين كه نتايج حاصل از اندازه گيري استحكام و ازدياد طول اين الياف ثبت گرديد، مشاهده شد كه استحكام و ازدياد طول الياف روشن از الياف تيره بيشتر است‏‎.‎‏ الياف تيره (مانند لاكي و سرمه اي) به علت اين كه با مدت زمان و دماي بيشتري در حمام رنگ مي مانند، استحكامشان كاهش يافته و در نتيجه احتمال شكست تعداد بيشتري از الياف وجود دارد و ميزان پرزدهي افزايش مي يابد. همچنين در رنگرزي، ميزان نرم كن استفاده شده و يكنواخت بودن توزيع نرم كن در داخل و بيرون كيك رنگرزي بسيار مهم است.
نتايج حاصل از ميزان پرزدهي در متر مربع فرش‌هاي توليدي در ماشين آلات ‏CRT، ‏ALFA300‎‏ و ‏ASR‏ با رنگ هاي مختلف بررسي شد و مشاهده گرديد كه پرزدهي در ماشين ‏ASR‏ نسبت به دو ماشين ديگر با رنگ مشابه بيشتر است. ضمناً نتايج نشان داد كه در ماشين هاي ‏CRT‏ و ‏ALFA300‎‏ فرش با رنگ روشن داراي پرز كمتري است.

3-2-ريسندگي ‏
‏ يكي از دلايل مهم پرزدهي فرش توجه نكردن به شرايط ريسندگي نخ است كه در ذيل به بررسي اين موضوع مي پردازيم.‏
‏ 1-3-2-آب و روغن
جهت آنتي استاتيك كردن و داشتن ميزان اصطكاك نرمال، پيشنهاد شده است كه روي الياف، مواد آنتي استاتيك، روغن ريسندگي مناسب و آب اسپري شود. در اين قسمت بايد با اضافه كردن ميزان كافي آب و روغن شرايط مناسب ريسندگي را فراهم نمود.‏
‏ ابتدا حجم 5 ليتر آنتي استاتيك و 6 ليتر روغن حلاجي به همراه آب نرم به 100 ليتر رسانده شد. اين مخلوط به 1 تن از الياف زده شد و پس از گذشت 12 ساعت جهت آماده سازي، ميزان روغن به 8 ليتر و آنتي استاتيك به 7 ليتر رسانده شد‏‎.‎‏ سپس از فتيله کاردينگ در حالت جديد (با روغن بيشتر) و قديم (با روغن كمتر) نمونه گيري انجام شد و با توجه به نتايج حاصل از اندازه گيري تفاوت توزيع طولي الياف قبل و بعد از افزايش روغن با استفاده از دستگاه شانه سوايگل با روش ‏comb sorting method‏ يا ‏tuft method، نمودار توزيع طولي الياف آنها رسم شد. نتيجه حاصله اين بود كه ميانگين طولي با آب و روغن كمتر، 2/83 ميليمتر و با آب و روغن بيشتر، 15/90 مي گردد. بنابراين ميانگين طولي با روغن بيشتر، افزايش مي يابد.‏
با بررسي توزيع طولي الياف دريافته مي شود كه وقتي مقدار روغن افزايش مي يابد، ميزان شكست و خرد شدن الياف كمتر و به دنبال آن طول متوسط الياف بيشتر مي گردد. البته ميزان روغن نبايد آن قدر زياد باشد كه سبب كاهش بيش از حد اصطكاك بين الياف و ليز خوردگي الياف روي هم شود.
2-3-2-تثبيت تاب
ابتدا 30 نمونه 2 سانتيمتري از هر كدام از نخ هاي تثبيت شده و تثبيت نشده تهيه و توزين شدند. سپس وسط نمونه ها براي شبيه سازي به حالت خاب، توسط نخ ديگري محكم گرفته شد و بدون باز كردن تاب نخ ها، الياف آزاد آن خارج گرديد. اكنون مجموع الياف خارج شده از 30 نمونه در دو حالت، توزين و نتايج حاصله با يكديگر مقايسه شد. اين كار براي دو رنگ مسي و كرم انجام گرفت. مشاهده شد كه در نخ تثبيت شده،62/4% الياف از خاب خارج شدند كه در مقايسه با 4/11% اليافي كه از خاب نخ تثبيت نشده خارج شده اند، كاهش قابل توجهي داشته است.
4-2- بافندگي
بررسي هاي انجام شده حاكي از تفاوت پرزدهي ماشين هاي قديمي

و جديد است. ميزان پرز در ماشين ‏ASR‏ وندويل با رنگ بژ روشن، تفاوت محسوسي نسبت به همان رنگ در ماشين هاي جديدتر دارد. از جمله عوامل مؤثر در ايجاد اين تفاوت به شرح زير است:
- وجود سيستم دمش و مكش در ماشين هاي جديد ‏
‏ - حركت آرام و نرم دفتين (حركت دفتين در ماشين‎ ‎هاي جديد با استفاده از سيلندر و پيستون است)‏
‏ - تفاوت در ژاكارد و در نتيجه تفاوت در حركت هارنيش‌ها (در ماشين هاي جديد هارنيش‌ها به آهستگي بالا و پايين مي شوند و ضربه‌اي به نخ وارد نمي‌آورند)‏
‏ - استفاده از چله دو طبقه ‏
‏ - تفاوت در جنس هارنيش ‏
‏ - تفاوت در بوبين پيچي‌ها
‏ 5-2- تكميل
اين بخش يكي از مهم ترين و تأثيرگذارترين مراحل بر پرزدهي فرش مي باشد و حتي در اين سالن مي توان به اصلاح اين مشكل پرداخت. البته تكميل نامناسب مي تواند باعث صدمه بيشتر به الياف گردد.
از جمله موارد قابل بررسي در تكميل، ميزان مكش، فاصله غلتك ها از فرش، تعداد برس‌ها و غلتك ‌هاي تميز كننده و تغيير در شرايط آهارزني مي باشد.
در تكميل، ميزان غلظت آهار بسيار حائز اهميت است. هر چه غلظت بيشتر شود، نفوذ آن در فرش سخت‌تر مي‌گردد. خصوصاً در فرش هاي با خاب مرده به صورت اينکورپوريتد (که نخ خاب مرده به صورت مستقيم بين پود دروني و بيروني در قسمت زمينه قرارمي گيرد) نفوذ آن مشكل‌تر مي‌شود. پس بايد ميزان غلظت بهينه باشد كه براي هر نوع فرش متفاوت است و نمي‌توان يك مقدار كلي را ارائه داد. البته بايد به اين نكته توجه شود كه اگر سرعت دوراني غلتك آهار زياد شود، مقدار آهار بيشتري به فرش خورده مي‌شود.‏
ميزان پرزدهي، با استفاده از روش توضيح داده شده براي فرش آهار خورده و آهار نخورده انجام شد. مشاهده گرديد كه فرش آهار خورده داراي 48/12 گرم پرز مي باشد كه در مقايسه با ميزان پرز فرش آهار نخورده كاهش چشمگيري داشته است و اين مقادير داراي اختلافات معني داري هستند. ‏
‏ 3-نتيجه‌گيري
از آزمايشات فوق نتيجه مي‌شود كه:

1-حدود 9-8% الياف در نخ فرش به صورت شناور مي باشند و در واقع توسط نقطه گره (با بافت زمينه) گرفته نشده اند. البته با توجه به دلايل ارائه شده در عمل، ميزان پرزدهي از اين مقدار كمتر مي شود.‏
‏ 2- استحكام الياف تيره نسبت به الياف روشن كمتر است و فرش هاي با رنگ روشن نسبت به فرش هاي با رنگ تيره، پرز كمتري مي دهند و اين نشان دهنده اثر رنگرزي و شيد رنگي بر پرزدهي است.‏
‏ 3- اضافه كردن آب و روغن مي تواند تأثير بسزايي در كاهش شكست طولي الياف داشته باشد و باعث كاهش پرزدهي مي گردد. البته بايد توجه داشت كه ميزان آب و روغن بايد در حد بهينه باشد، زيرا مقدار بيش از حد آن نيز معايبي خواهد داشت.‏
‏ 4- تثبيت حرارتي (‏heat set‏) تأثير بسزايي در كاهش پرزدهي خواهد داشت (پرزدهي را حداقل به يك سوم مي‌رساند).‏
‏ 5- فرش هاي بافته شده در ماشين هاي ‏ASR‏ كه از سري ماشين هاي قديمي تر هستند، به دلايل ذكر شده داراي پرز بيشتري نسبت به فرش هاي ماشين هاي ‏CRT‏ و ‏ALFA300‎‏ مي باشند.‏
‏ 6- نفوذ مناسب آهار از عوامل بسيار مؤثر بر پرزدهي مي باشد.
هندسه ریسندگی نقش حیاتی را در ماشین رینگ ایفا کرده و مثلث ریسندگی ناحیه اصلی و بحرانی در این روش به شمار می‌رود، با تغییر هندسه ریسندگی احتمال تغییر خواص نخ وجود دارد. در این تحقیق ایده ریسندگی با یک مسیر مورب نخ و تأثیر آن بر خواص نخ به‌ویژه موئینگی ارزیابی می‌شود

● چکیده
هندسه ریسندگی نقش حیاتی را در ماشین رینگ ایفا کرده و مثلث ریسندگی ناحیه اصلی و بحرانی در این روش به شمار می‌رود، با تغییر هندسه ریسندگی احتمال تغییر خواص نخ وجود دارد. در این تحقیق ایده ریسندگی با یک مسیر مورب نخ و تأثیر آن بر خواص نخ به‌ویژه موئینگی ارزیابی می‌شود. بر این اساس هر دو حالت انحناء به چپ و انحناء به راست بر روی ۲۴ چشمه ماشین ریسندگی Cognetex FLC رینگ مورد آزمایش قرار گرفت. نتایج آزمایش موینگی حاصل از دستگا

ه آزمایش‌کننده زوئیگل نشان داد که انحناء به راست مسیر نخ اثر بهتری در تمامی گروه‌های طولی موئینگی دارد. یکنواختی و استحکام نخ حساسیت زیادی نسبت به تغییر مسیر نخ از خود نشان داد. همچنین آزمایش سرعت متوسط اسپندل (MSS) در پارگی انجام و مشاهده شد که با تغییر مسیر نخ به طرف راست راندمان ریسندگی کاهش پیدا می‌کند. نتایج حاصل از این تحقیق را جهت تشریح ساختمان و تغییرات نخ‌های تولیدشده بر روی ماشین‌های رینگی که اجزاء ریسندگی در یک خط نیستند، می‌توان به‌کار برد.

● مقدمه
در تولید نخ‌های پشمی، تعداد قابل توجهی از الیافت به‌طور کامل به دور ساختمان نخ پیچیده نمی‌شوند و سرهای الیاف و هم‌چنین حلقه‌های بیرون آمده از بدنه نخ، سطح آن را موئینه می‌کنند. موئینگی نخ تأثیر بارزی بر استحکام نخ، راندمان ریسندگی، شرایط بافندگی نخ و هم‌چنین خصوصیات پارچه تولیدی از جمله نایکنواختی جذب رنگ و تمایل به پرزدهی دارد. با این‌وجود هنوز هم نخ‌های رینگ به‌عنوان نخ‌هائی که دارای خواص بهینه هستند، به‌وسیله متخصصین انتخاب می‌شود؛ ضمناً این سیستم تنها گزینه برای تولید نخ‌های ظریف است. علیرغم مزایای خاص این نخ‌ها، هنوز هم شرایط زیادی برای بهبود خواص این نخ‌ها وجود دارد. اگر نخ رینگ را به‌صورت میکروسکوپی بررسی کنیم، مشاهده می‌شود تعداد زیادی الیاف در ساختمان نخ قرار نگرفته‌اند؛ الیاف بیرون آمده از سطح نخ نقشی در استحکام و ازدیاد طول نخ ندارند. این الیاف هم‌چنین در مراحل بعدی تولید مشکل‌ساز می‌شوند که از جمله به‌وجود پرز در سالن ریسندگی و مراحل بعدی تولید می‌توان اشاره کرد. بنابراین کاملاً واضح است که نخ‌های رینگ متداول از نظر ساختمان و کیفیت در حد ایده‌آل نیستند، از این‌رو تحقیق در زمینه افزایش کیفیت نخ‌های رینگ به‌ویژه در مورد کاهش موئینگی ضروری است.
در سال‌های اخیر، شرکت‌های اصلی سازنده ماشین‌آلات در اروپا نظیر ریتر و زینسر، سرمایه‌گذاری زیادی را جهت بهبود و توسعه ریسندگی متراکم‌کننده جهت تولید نخ‌های با موئینگی پائین، کرده‌اند. در این روش‌ها با کاهش ابعاد مثلث ریسندگی و بهبود مشارکت الیاف در ساختمان نخ موئینگی کاهش می‌یابد. در مجموع نکات فوق اهمیت هندسه ریسندگی را نشان می‌دهد. عنوان هندس

ه ریسندگی شامل تمامی فواصل، زوایا و انحناهای جریان الیافت از نقطه ورود به ناحیه کشش تا نقطه پیچش بر روی بسته است. کلین ادعا کرد که مثلث ریسندگی و زاویه ریسندگی به‌طور بارزی بر پارگی الیاف تأثیر می‌گذارد، در حالی‌که مثلث ریسندگی بر ساختمان نخ نیز تأثیرگذار است.از نظر تئوری مثلث ریسندگی به‌صورت متقارن فرض می‌شود ولی در حقیقت متقارن نیست.برای یک نخ با تاب z، الیاف سمت راست مثلث ریسندگی تحت‌تأثیر یک پیچش اولیه قرار گرفته و در ساختمان نخ احاطه می‌شوند، در حالی‌که الیاف سمت چپ مثلث ریسندگی کمتر کنترل شده و کشش کمت

ری بر آنها اعمال می‌شود و اغلب این الیاف (الیاف سمت چپ مثلث ریسندگی) در ساختمان نخ به‌صورت پرز ظاهر می‌شوند. یک ایده جهت رفع این مشکل این است که با کاهش مسافتی که الیاف سمت چپ رشته الیاف قبل از رسیدن به نقطه هم‌گرائی طی می‌کنند، بتوان موئینگی را کاهش داد. دو روش برای این‌کار وجود دارد، روش اول افزایش تاب و در نتیجه تشکیل یک مثلث ریسندگی کوچکتر و روش دوم اصلاح مسیر نخ است. محققین زیادی نشان دادند که نخ‌ها با تاب بالاتر، موئینگی کمتری دارند. در این تحقیق نیز تأثیر انحراف مسیر نخ به سمت چپ و راست بر

روی کیفیت نخ و نرخ نخ‌پارگی بررسی می‌شود.

● تجربیات
● روش کار
در حالت مورب بودن نخ به سمت چپ، رشته بیرون آمده از ناحیه کشش به‌وسیله واحد برداشت هم‌راستای آن جمع نمی‌شود بلکه به‌وسیله واحد برداشت سمت چپ آن جمع می‌شود و در حالت مورب بودن نخ به سمت راست ، نخ به‌وسیله واحد برداشت سمت راستی بر روی بسته پیچیده می‌شود.