بخشی از مقاله
چکیده
پوشش زن یکی از ضروریات دین اسلام میباشد که از زوایاي مختلفی قابل بررسی است که در این مقاله دلائل و فلسفه پوشش زن در اسلام با استفاده از منابع تفسیري و حدیثی، با روش توصیفی تحلیلی و با هدف آشنائی با آن دلائل و اثبات پوشش زن مورد بررسی قرار گرفته است.که با توجه به آیه 31 سوره نور و آیه 59 سوره احزاب و روایاتی که از ائمه - - و بزرگان دین به ما رسیده میتوان نتیجه گرفت در اسلام از زنان خواسته شده که در برخورد با نامحرم علاوه بر سر کردن روسري البته طوري که گردن و سینه آنها پوشیده شود، چادر نیز بر سر کنند. به عبارتی تمام بدن خود بجز صورت و دو دست تا مچ را بپوشانند ازاینرو باید گفت پوشیدن مانتو در برابر نامحرم به چاي چادر کفایت نمیکند.
واژگان کلیدي:پوشش، خُمر، جلباب، حدود پوشش، زینت.
مقدمه
از دیدگاه اسلام زن داراي شخصیت شایسته و موقعیت الهی است که میتواند مدارج کمال را طی کرده و به مراتب عالی انسانیت راه یابد و دامن زن مدرسه انسان کمالجوست؛ ازاینرو جایگاه والاي این گوهر آفرینش اقتضا دارد که در قلعه مستحکم پوشش قرار گیرد تا ارزشهاي او محفوظ بماند. بنابر گواهی متون تاریخی، در اکثر قربب به اتفاق ملتها و ادیان الهی، پوشش در بین زنان معمول بوده است؛ هر چند در طول تاریخ فراز و نشیبهاي زیادي را طی کرده و گاهی با اعمال سلیقه حاکمان، تشدید یا تخفیف یافته است؛ ولی هیچگاه بهطور کامل از بین نرفته است. در زمان جاهلیت نیز معمولاً زنان آزاد عرب از خمار،جلباب و نقاب - روبند - استفاده میکردند؛ اما استفاده آنها استفاده درستی نبوده است چون پیراهنهایی میپوشیدند که گریبانهایشان باز بود و جلبابهایشان را که به معناي چادر میباشد به خود نزدیک نمیکردند و به صورت آزاد آن را رها میکردند و خمارهایشان را که به معناي روسري میباشد به پشت سرشان میبستند طورى که گلو و قسمتی از سینه و گردنبند و گوشوارههاى آنها نمایان بود. خداوند با نزول آیات 59 سوره احزاب و 31 سوره نور از زنان مسلمان میخواهد چادرهایشان را به خود نزدیک کرده و آن را رها نکنند همچنین روسريهاي خود را از جلو ببندند تا گلو و سینههایشان پیدا نباشد. پس میتوان گفت اسلام مبتکر حجاب زنان نیست بلکه حدودي را براي آن معین کرده است و از زنان خواسته که در مواجه با نامحرم تمام بدن خود را بپوشانند؛ البته بجز صورت و دستها تا مچ تا بدینوسیله خانواده و اجتماع در
سلامت کامل بسر برند.
درمورد اهمیت و ضرورت بحث پوشش زن باید گفت در عصر کنونی و دنیاي مدرنیته امروز دشمنان اسلام به بهانه اجراي کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان ]کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان یک معاهده بین المللی است که در 18 دسامبر 1979 مورد پذیرش مجمع عمومی سازمام ملل متحد قرار گرفت. عبارت »تبعیض علیه زنان« در این کنوانسیون به هرگونه تمایز، استثناء - محرومیت - یا محدودیت بر اساس جنسیت که نتیجه یا هدف آن خدشه¬دار کردن یا لغو شناسایی، بهره¬مندي، یا اعمال حقوق بشر و آزادي¬هاي اساسی در زمینه¬هاي سیاسی، اقتصادي، اجتماعی، فرهنگی، مدنی و یا هر زمینه دیگر توسط زنان صرف نظر از وضعیت زناشوئی ایشان و بر اساس تساوي میان زنان و مردان، اطلاق می ¬گردد[ هرگونه قیدي در روابط بین زن و مرد را، تبعیض علیه زنان برشمردهاند و پوشش زن و محدودیتهائی که در روابط زن و مرد توسط مسلمین رعایت میشود را محکوم و نکوهش نمودهاند و ترویج آزادي روابط زن و مرد را در رأس برنامههاي طرحریزي شده ضد اسلام قراردادهاند و توانستهاند تا حدود زیادي موفق باشند؛ زیرا در سالهاي اخیر شاهد کمرنگشدن امر پوشش در میان زنان مسلمانان هستیم.
چهبسا علت این امر عدم تبیین درست فلسفه پوشش و آیات ناظر بر وجوب پوشش زنان میباشد؛ از اینرو ضرورت دارد با تبیین فلسفه پوشش زن در دین اسلام و آیات دال بر وجوب پوشش زنان و پاسخ دادن به شبهات مطرح شده در این زمینه، زنان مسلمان را با حدود پوشششان در برابر نامحرم آشنا و دشمنان اسلام در پیشبرد اهدافشان ناامید سازیم.در کتابهاي فقهی قدیم و جدید یکی از مسائلی که در مبحث نکاح پیرامون جواز نگاه کردن مرد به زنی که از او خواستگاري میکند و در مبحث نماز به مناسبت بحث از پوشش و لباس نمازگذار مطرح شده، پوشش زن می-باشد. علاوه بر آن در کتابهاي تفسیري، مانند : مجمع البیان طبرسی، التحریر و التنویر ابن عاشور، المیزان علامه طباطبائی و تفسیر نمونه .. ذیل آیات مربوط به پوشش زنان و کتابهایی همچون مسأله حجاب نوشته شهید مطهري، حجاب از دیدگاه قرآن و سنت اثر فتحیه فتاحیزاده و زن در تفسیر نمونه به قلم آقاي سعید داودي و دانشنامه فاطمی زیر نظر علی اکبر ارشاد در جلد 4 و 6 نیز به این مسأله پرداخته شده است.تفاوت این مقاله با تحقیقات دیگر این است که در این مقاله، پوشش زن از قبل اسلام و دلائل قرآنی و روائی پوشش زن در اسلام نیز بررسی شده و این نیجه به دست آمده که چادر چیزي غیر از مانتو میباشد و بر هر زن مسلمانی واجب است هنگام خروج از منزل چادر بر سر کند نه اینکه مانتو را جایگزین چادر کند.
.1 مفهومشناسی
پوشش اسم مصدر از پوشیدن به معناي عمل پوشیدن، هر چیزي که روي چیز دیگر را بپوشاند، لباس و چادر میباشد - دهخدا؛ 1377، ج12، ص528؛ معین، 1386، ج1، ص. - 376اگر بخواهیم معادل این واژه را در زبان عربی جستجو کنیم شاید بتوان گفت واژه ستر بهترین معادل آن است که به گفته راغب اصفهانی: »به آنچه که با آن چیزى پوشانیده میشود، ستر گویند« - راغب اصفهانی، 1412ق، ص . - 396در التحقیق آمده است: کلمه» ستر بر مطلق پوشش دلالت میکند به هر نحو و وسیلهاي که باشد« - مصطفوي، 1430ق، ج 5، ص . - 58البته باید خاطر نشان کرد که امروزه به جاي واژه ستر از واژه حجاب استفاده میشود.
حجاب به معناي مانع - فراهیدي، 1409ق، ج 3، ص - 86، پرده - قرشی، 1371، ج2، ص - 103 و همچنین به معناي ستر - شیبانی،1975م، ج1 ، ص187؛ ابن درید، 1988م، ج1، ص - 263 میباشد؛ ولی به گفته مصطفوي: »تفاوت حجاب باستردر این است که حجاب به معنی چیزي است که حائل و مانع از تلاقی دو شیء یا اثر آنها است، و در آن پوشاندن لحاظ نمی-شود« - مصطفوي، همان، ص . - 58آیت االله مطهري مینویسد: »بهتر این بود که ما همیشه همان کلمهس»تر«را به کار میبردیم. زیرا معناي شایع لغت حجاب پرده است و اگر در مورد پوشش به کار برده میشود به اعتبار پشت پرده واقع شدن زن است و همین امر موجب شده که عده زیادي گمان کنند که اسلام خواسته است زن همیشه پشت و در خانه محبوس باشد؛ در صورتی که پوشش زن در اسلام به این معناست که زن در معاشرت با نامحرم بدن خود را بپوشاند و به جلوهگري و خودنمائی نپردازد - مطهري، 1390، ص . - 73
.2 فلسفه پوشش زن
از نظر علما و دانشمندان مسلمان پوشش زن در برابر نامحرم داراي حکمتها و اسرار متعددي میباشد که از جمله این اسرار عبارتند از:
1.2 حفظ کانون خانواده
در خانوادهاي که زن و مرد پوشش اسلامی را رعایت میکنند احساسات، عشق و عواطفشان مخصوص یکدیگر است و همین امر موجب اتصال بیشتر زوجین به یکدیگر میشود؛ اما در آشفته بازار برهنگی، زنان به صورت کالاي مشترك میباشند و همسر قانونی هر زن یک رقیب، مزاحم و زندانبان میباشد و نتیجه آن متلاشی شدن خانواده و بیسرپرست ماندن کودکان میباشد - مطهري، 1390، ص 81؛ مکارم شیرازي، 1371، ج14، ص - 444 به همین علتالحات قانتاتدر آیه:حاف»َ ظات للْغَیبِ بِما حفظَ اللﱠه« … - نساء: - 34 زنان صالح که در برابر نظام خانواده متعهد میباشند و چه در حضور همسر و چه در غیابش مرتکب خیانت ناموسی و غیر آن نمیشوند ستایش شدهاند - مکارم شیرازي، 1371، ج3، ص. - 371
2.2 افزایش جایگاه اجتماعی زن
مخالفین پوشش زن میگویند پوشش زن موجب استفاده نکردن از نیروي نیمی از افراد اجتماع است. در صورتی که إِنﱠ الْمخداوندسملدرؤْممآیه:ینَن»ینَو الْموالْم...س - «احزاب:لؤْمماتنات35و - زنالْ مؤمن را همتاي مرد مؤمنقرار داده است. یعنی زن مؤمن در سایه رعایت پوشش اسلامی، میتواند همانند مرد مؤمن با شهامت هرچه تمامتر به کار و فعالیتهاي اجتماعی بپردازد و این خود سبب میشود زن از جایگاه اجتماعی مناسبی برخوردار گردد - مطهري، همان، ص84؛ مهديزاده، 1388، ص17؛ رشاد؛ 1393، ج6، ص223 . - 224
3.2 افزایش امنیت اجتماعی زن
دستور به پوشش زن توسط قرآن موجب محفوظ نگه داشتن وي از نگاههاي شهوانی و حیوانی میشود. همانطور که خداوند در آیه: »یا أیها النبی قل لأزواجک و بناتک و نساءِ المؤمنین یدنین علیهن من جلابیبهن ذلک أدنی أن یعرفن فلا یؤذین و کان الله غفورا رحیما« - احزاب: - 59 پوشش زن مسلمان را وسیلهاي براي محفوظ ماندن او از آزار و اذیت بیماردلان دانسته است که نتیجه آن افزایش امنیت زن در اجتماع است - مطهري، 1390، ص86؛ مکارم شیرازي، 1371، ج14، ص446؛ فتاحیزاده، 1376، ص79؛ رشاد، 1393، ج6، ص. - 224
.2-4 رام کردن غریزه جنسی
غریزه جنسی نیرومندترین غریزه انسان است که هر چه بیشتر اطاعت شود سرکشتر میگردد و در طول تاریخ سرچشمه حوادث تلخ و دردناکی بوده است. اسلام براي تعدیل و رام کردن این غریزه تدابیري را اندیشیده است ازقُلْ للْمجملهؤْمدرنینَآیات:وقُلْ»غُضﱡوال...لْم - «نور:مؤْمنْ30أَب - ناتوصارِه»یغْضُضْنَ...نﱠم - «نور: منْ أَبص - 31 از مردان و زنان مسلمان خواسته که در برخورد با نامحرم به یکدیگر خیره نشوند و چشمچرانی نکنند - داودي،1393، ص - 394 در واقع اسلام میخواهد مردان و زنان مسلمان، روحی آرام، اعصابی سالم و چشم و گوشی پاك
