بخشی از مقاله
چكيده
در اين مقاله سعي شده است تا راهكارهائي به منظور سوق دادن تجارت سنتي در ايران به سمت تجارت الكترونيكي ارائه گردد. دراين راستا ضمن نگاهي به مفاهيم اين تجارتها، روند گسترش تجارت الكترونيكي در جهان و گريز ناپذير بودن استفاده از آنها بررسي گرديده است. همچنين با استفاده از تجربه هاي برخي كشورها و در نظر داشتن سياستهاي كشوري، روشهائي براي راه اندازي و گسترش تجارت الكترونيكي ارائه گرديده است.
1- مقدمه
بسياري از متخصصين در زمينه هاي مختلف باور دارند كه در سالهاي اخير انقلابي در زمينه اطلاعات به وقوع پيوسته كه جهان را در بسياري از جنبه هاي فرهنگي، اقتصادي، اجتماعي، سياسي و نظائر آن دستخوش تحولات عظيمي نموده است. برخي عقيده دارند كه اين مطلب باعث وارد شدن جهان در عصر بزرگي از اطلاعات شده، بطوريكه تاثيرات عميقي در روابط افراد، شركتها و دولتها در زمينه هاي ياد شده داشته است .
در اينراستا، تاثير عنوان شده در زمينه اقتصادي بسيار چشمگير است. مبادلات تجاري بين افراد با يكديگر، شركتها با هم، افراد با شركتها و نيز دولتها حالت سنتي خود را كه بر پايه مدارك و اسناد كاغذي بوده رها كرده و به سمت انجام آنها با استفاده از تكنولوژي جديد حركت مي كند. ويژگيهاي تجارت به روش جديد باعث شده كه با عقب افتادن از اين حركت، نتيجه اي جز منزوي شدن در عرصه اقتصادي حاصل نيايد .
در مقاله حاضر، ابتدا نگاهي به مفهوم تجارت سنتي و سپس الكترونيكي شده و ويژگيهائي از هر كدام مطرح گرديده است.
در رابطه با تجارت الكترونيكي، روند گسترش آن در جهان مورد توجه قرار گرفته و در اين زمينه به فعاليتهاي چند كشور اشاره گرديده است.
در ادامه موارد مطرح شده، گريز ناپذير بودن استفاده از تجارت الكترونيكي مورد بررسي قرار گرفته و دلايلي براي آن آورده شده است.
در زمينه بررسي روند گسترش تجارت الكترونيك در كشورهاي مختلف، تجربيات برخي از آنها مورد توجه قرار گرفته و با در نظر گرفتن سياستهاي تجارت الكترونيكي جمهوري اسلامي ايران، راهكارهائي ارائه گرديده تا به منظور راه اندازي و گسترش هر چه سريعتر تجارت الكترونيكي در كشور مد نظر قرار گيرد.
2- تجارت سنتي
تجارت، مي تواند به تبادل كالا يا خدمات به ويژه در مقياس بزرگ گفته شود. در گذشته تجارت اغلب به صورت چهره به چهره ميان دو طرف صورت مي گرفت. اما در طول قرنها و دهه ها تجارت روندي پيچيده به خود گرفت. در حال حاضر، درصد بالائي از معاملات تجاري ديگر به صورت ذكر شده صورت نمي پذيرد بلكه از طريق تلفن، mail و نظائرآن انجام مي شود. پول سنتي مورد حمايت دولت بوده و در بيشتر موارد به شكل كاغذي عرضه مي گردد، اما در قرن اخير اشكال ديگري از پول نظير چك ها و كارتهاي اعتباري به وجود آمده است.
با نگاهي به اطراف، صدها نوع مختلف از تجارت سنتي مانند فروختن اجناس، خريد از مغازه، كار كردن در يك شركت و نظائر آن مشاهده مي شود. در اين زمينه نقش هاي مختلفي مانند خريدار، فروشنده و توليد كننده وجود دارند.
در مفهوم سنتي تجارت، براي مدتها هدف از رقابت تسلط بر بازار، توسعه سود آوري و رشد آن بوده است. امروزه اين هدف ابعاد جديدتري يافته كه به مرور جايگزين تفكر قديم مي گردد. اهدافي نظير جلب رضايت مشتري و بهبود كيفيت از آن دسته هستند. رقابت پذيري بين بخشهاي مختلف در يك كشور و حتي ميان آنها با معيارهائي نظير آنچه ذكر شد صورت مي گيرد. در سطح كلان، هر ميزان كه رقابت پذيري كشوري در سطح جهان بالاتر باشد آن كشور داراي منافع بيشتري مي باشد. در اينجا منظور از رقابت پذيري، كسب موقعيت مناسب و پايدار در بازار است كه به اعتقاد بسياري از متخصصان اين مهم از طريق افزايش بهره وري ممكن بوده و تاثير آن بسيار بهتر از بكارگيري روشهائي نظير لستفاده از منابع ارزان قيمت جهت توليد مي باشد.
البته در سطح كلان و حتي در سطح خرد وجود عوامل ديگري نظير محيط مناسب و امثال آن نيز ضروري است و بايد مورد توجه قرار گيرد، اما در اينجا هدف بيان اين مطلب است كه استفاده از اهداف رقابتي جديد داراي ويژگيهائي است كه روشهاي قديمي به ندرت در آن سهيم بوده اند. به عنوان نمونه هائي از اين ويژگيها مي توان به مشاركت فراگير، استفاده از متخصصين در تهيه برنامه ها، مداومت، مصونيت در برابر نوسانات ناگهاني اقتصادي و مانند آن اشاره كرد.
در راستاي اهداف فوق، يكي از كاراترين روشها، رشد و توسعه فن آوري اطلاعات و ارتباطات و الكترونيكي كردن محيط مي باشد كه لازم است به عنوان محوري در سطح مبادلات تجاري مورد توجه باشد.
3- تجارت الكترونيكي:
در تجارت الكترونيكي مي توان هدف را خريد و فروش اطلاعات، محصولات و خدمات از طريق شبكه هاي كامپيوتري دانست. كميسيون اروپايي در سال 1997 آن را به شكل زير تعريف نموده است:
” تجارت الكترونيكي بر پردازش و انتقال الكترونيكي داده‌ها, شامل متن, صدا و تصوير مبتني مي‌باشد”.
عده اي مفهوم تجارت الكترونيكي را وسعت داده و آنرا حمايت از كليه اشكال معاملات تجاري از طريق ساختارهاي الكترونيكي مي دانند. اين تعريف با كاربرد گسترده اي كه برخي شركتها از تجارت الكترونيكي به عمل مي آورند مطابق است. در واقع امروزه اكثر سازندگان جهاني تجهيزات پيشرفته در زمينه هاي مختلف از حضور خود در وب به عنوان راهي براي تامين اطلاعات مورد نياز مشتريان سود مي برند. همچنين اين شركتها از وب به عنوان ابزاري جهت بازاريابي، مجراي فروش و نيز خط درجه يك پشتيباني استفاده مي كنند. نمونه ديگر استفاده از تجارت الكترونيكي به بانكها مربوط مي شود كه سعي مي كنند امكان نقل و انتقال اطلاعات مالي را از اين طريق فراهم آورند.
تجارت الكترونيكي فعاليتهاي گوناگوني از قبيل مبادله الكترونيكي كالاها و خدمات, تحويل فوري مطالب ديجيتال, انتقال الكترونيكي وجوه, مبادله الكترونيكي سهام, بارنامه الكترونيكي, طرحهاي تجاري, طراحي و مهندسي مشترك, منبع يابي, خريدهاي دولتي, بازاريابي مستقيم و خدمات بعد از فروش را در بر مي‌گيرد.
تجارت الكترونيكي كه تا چندي قبل به تعداد معيني از شركتها محدود مي‌گرديد در حال ورود به عصر جديدي است كه در آن تعداد زيادي از اشخاص گمنام مصرف كننده در شبكه حضور دارند. به علاوه, محتواي آن از حيطه مبادله داده‌هاي مربوط به سفارش دادن يا قبول سفارش فراتر رفته و فعاليتهاي عمومي تجاري از قبيل تبليغات, آگهي, مذاكرات, قراردادها و تسويه حسابها را نيز در بر گرفته است.
از مجموعه تعاريف ارائه شده مي‌توان نتيجه گيري كرد كه زمينه‌هاي كاربرد تجارت الكترونيكي در حال حاضر بسيار گسترده تر از مبادله كالا, خدمات و وجوه است و در تعريف آن و تبيين سياستهاي مورد نظر بايد علاوه بر كاربردهاي بالفعل به كاربردهاي بالقوه آن نيز توجه داشت.
