بخشی از مقاله
چگونگی اسکن قلب
ساختمان و عملکرد قلب
الف- ساختمان قلب (آناتومی )
انسان می تواند در غياب بافت مغز زنده به حيات بيولوژيک خود ادامه دهد
(مثلا در افراد دچار مرگ مغزی) ولی مرگ قلبی هميشه مساوی است با
مرگ قطعی. پس می توان گفت قلب مهمترين عضو حياتی بدن است.
اين عضو مخروطی شکل بصورت کيسه ای عضلانی تقريبا در وسط فضای
سينه( کمی متمايل به جلو و طرف چپ) ابتدا در دل اسفنج متراکم و
وسيعی مملو از هوا يعنی ريه ها پنهان شده و سپس توسط يک قفس
استخوانی بسيار سخت اما قابل انعطاف مورد محافظت قرار گرفته است.
ابعاد قلب در يک فرد بزرگسال حدود 6x9x12 سانتيمتر و وزن آن در آقايان
حدود 300 و در خانم ها حدود 250 گرم(يعنی حدود 0.4 درصد وزن کل بدن)
می باشد. قلب توسط يک ديواره عضلانی عمودی به دو نيمه راست و چپ
تقسيم می شود. نيمه راست مربوط به خون سياهرگی و نيمه چپ مربوط
به خون سرخرگی است. هر يک از دو نيمه راست و چپ نيز مجددا بوسيله
يک تيغه عضلانی افقی نازک تر به دو حفره فرعی تقسيم می شوند.>
حفره های بالايی که کوچکتر و نازک تر هستند بنام دهليز موسوم بوده و
دريافت کننده خون می باشند. حفره های پايينی که بزرگتر و ضخيم ترند
بطن های قلبی هستند و خون دريافتی را به ساير اعضاء بدن پمپ می
کنند.
پس قلب متشکل از چهار حفره است : دو حفره کوچک در بالا (دهليزهای
راست و چپ ) و دو حفره بزرگ در پايين(بطن های راست و چپ).
ب- عملکرد قلب (فيزيولوژی)
قلب مانند تلمبه ای خون تازه (خون سرخرگی) را تا دور دست ترين نقاط
بدن فرستاده و سپس خون استفاده شده(خون سياهرگی) را مجددا جهت
پالايش در ريه ها و کليه ها به سوی خود باز می گرداند. هر نوبت فعاليت
قلبی حدود 0.8 ثانيه طول می کشد و مرکب از دو مرحله
انقباض(سيستول) به مدت 0.27 ثانيه و استراحت (دياستول) به مدت 0.54
ثانيه است. بنابر اين در حالت طبيعی در هر دوره فعاليت قلبی ، زمان بی
حرکتی و استراحت قلب دو برابر زمان انقباض آن است. قوای محرکه يا
تلمبه قلب در اصل در طرف چپ(بطن چپ) اين عضو قرار گرفته و بطن
راست با پمپاژ ضعيف خود، تنها ارتباط قلب و ريه ها را جهت تبادل گازی
برقرار می کند. لذا ضخامت جدار و قدرت انقباضی بطن چپ چند برابر بطن
راست بوده و علائم بيماريهای قلبی نيز عمدتا مربوط به اختلالات موجود در
بطن چپ هستند. در بسياری از آزمايشهای تشخيصی قلب و عروق، از
جمله اسکن قلب مطالعه و بررسی بطن چپ ، هدف اصلی آزمايش را
تشکيل می دهد. با هر ضربان قلب حدود 100 ميلی ليتر خون توسط بطن
چپ به طرف اعضاء بدن رانده می شود.
حجم خون پمپ شده به اعضاء بدن در يک روز بالغ بر 000/10 ليتر و در يک
عمر متوسط ، بيش از 250 ميليون ليتر می باشد!
ج- سرخرگهای کرونر قلب
خون رسانی به عضله قلب( که ميوکارد نام دارد) توسط سيستم گردش
خون کرونر(اکليلی يا تاجی) تأمين می شود. اين سيستم از دو سرخرگ
اصلی کرونر چپ (LMCA) و کرونر راست ( RCA ) و انشعابات آنها (LAD، LCX ، PDA ، OM ها و ...)
تشکيل شده است . مقدار جريان خون سيستم سرخرگی کرونر حدود 225
ميلی ليتر در دقيقه است. البته در شرايط خاص (فعاليتها و هيجانهای روحی)
همراه با بالا رفتن سرعت ضربان قلب و افزايش حجم خون خارج
شده از اين عضو، جريان خون سرخرگهای کرونر نيز تا حد 6-4 برابر افزايش
می يابد.
بيماری سرخرگهای کرونر قلب (CAD)
امروزه بيماری سرخرگهای کرونر قلب، شايعترين عامل مرگ و مير در جهان
را تشکيل می دهد. لذا بايد کوچکترين ناراحتی قلبی را جدی گرفت و قبل از
پيشرفته شدن آن ، برای تشخيص و درمان بيماری اقدام نمود. حملات قلبی
در نزديک به 1.3 موارد بطور ناگهانی و برای نخستين بار، بدون وجود آگاهی
قبلی شخص از بيماری زمينه ای خود اتفاق می افتند.
اگر شما مردی هستيد با سن بالاتر از 40 سال و يا يک خانم بالای 45 سال،
در صورت داشتن حداقل 2 مورد از عوامل خطر(Risk Factor) نامبرده در زير،
لازم است خود را از نظر بيماری سرخرگهای کرونر قلب مورد بررسی قرار
دهيد:
1- سابقه خانوادگی بيماريهای قلبی (وجود بيماری قلبی در بستگان جوان تر از 55 سال)
2- سبک زندگی کم تحرک (از نظر فيزيکی)
3- ديابت قندی
4- کلسترول بالا
5- فشار خون بالا
6- مصرف دخانيات
7- بالا بودن وزن
البته بعضی عوامل ديگر نظير فشارهای روحی- عصبی نيز در بروز اين
بيماريها نقش دارند. مثلا افراد بسيار پر کار ،پر مسئوليت، عجول، عصبی،
کسانی که در زمانی کوتاه چندين کار را بطور يکجا و با هم انجام می دهند،
افراد بسيار کمال گرا که از خود انتظاراتی به مراتب بالاتر از امکانات و
توانايی های خود دارند بيشتر از سايرين در معرض خطر ابتلاء به بيماريهای
قلبی قرار دارند.
آقای دکتر کنون ، استاد دانشکده پزشکی دانشگاه هاروارد می گويد:
( بسياری از مردم تصور می کنند که قلب دائما کار می کند ولی در حقيقت
بعد از هر ضربان انقباضی، استراحت معينی برای قلب وجود دارد. وقتی که
بطور متوسط در هر دقيقه 70 بار نبض می زند معنايش اين است که قلب
فقط 9 ساعت از 24 ساعت را کار کرده و 15 ساعت بقيه را استراحت می
کند مثل قلبتان هميشه قبل از احساس خستگی استراحت کنيد.)
علائم بالينی بيماری سرخرگهای کرونر (بيماری ايسکميک قلب)
ناگهان دچار درد قفسه سينه می شويد و موجی از ترس وجود شما را فرا
می گيرد . به اندازه کافی درباره اين درد شنيده ايد تا آن را خطر ناک بدانيد.
اما قبل از آنکه دچار وحشت شويد يک مسأله را در نظر داشته باشيد : در
فيلمهای تلويزيونی درد قفسه سينه هميشه نشانه حمله قلبی است اما در
زندگی واقعی آنقدر هم خطرناک نيست. گرچه هميشه بايد خطرناکترين
علت را برای آن در نظر داشت. امروزه بيشتر از 50 علت برای درد قفسه
سينه شناخته شده که بسياری از آنها چيز مهمی نيستند و اصلا درمانی
لازم ندارند.
درد واقعی قلب که پزشکان به آن آنژين صدری (Angina Pectoris) می
گويند ويژگی های خاصی دارد. دردی است در ناحيه وسط سينه که همراه
با احساس فشار و گرفتگی توصيف می شود. معمولا اين درد، دردی
خنجری و لحظه ای نيست بلکه بتدريج ايجاد شده و کمتر از 20 دقيقه طول
می کشد. با فعاليت تشديد و با استراحت يا با خوردن قرصهای
نيتروگليسيرين تسکين می يابد.
ممکن است به گردن، فک پايين، شکم،شانه و بازوها (بخصوص بازوی چپ)
تير بکشد. در آنژين صدری رسوب چربی در درون سرخرگهای کرونر قلب،
مجرای آنها را تنگ کرده است. اين بيماری که به بيماری تصلب
شرايين(Altherosclerosis) معروف است بطور تدريجی از دوران نوجوانی
آغاز شده و در اثر کاهش جريان خون عضله قلب، آن بخش از عضله را دچار
کمبود اکسيژن و در نتيجه درد می کند. آنژين صدری اصولا در هنگام فعاليت
يا لحظات هيجان روی می دهد يعنی در مواقعی که کار قلب افزايش يافته و
نياز آن به خون غنی از اکسيژن بيشتر شده است. ساير عوامل زمينه ساز
عبارتند از: مواجه شدن با هوای سرد، پر خوری و خوردن غذاهای سنگين،
مناسبات زناشويی و يبوست.
آنژين صدری در حين فعاليت، يک حالت اورژانس نيست اما يک زنگ خطر
است. فرض کنيد که مجرای داخلی يکی از سرخرگها بسيار باريک شود يا
لخته ای خون، آن را کاملا مسدود سازد. در اين صورت بخشی از عضله قلب
می ميرد (آنفارکتوس قلبی). روی دادن چنين حالتی حمله قلبی نام دارد.
درد حاصله شبيه آنژين صدری است اما طولانی تر وشديد تر و اغلب همراه
با سرگيجه، حالت تهوع، تنگی نفس و تعريق. اگر اين علائم را پيدا کرديد
منتظر خوب شدن آن ننشينيد. فورا به اورژانس پزشکی مراجعه نموده و از
تخريب بيشتر قلب خود پيشگيری کنيد.
اسکن پرفيوژرن ميوکارد (اسکن قلب)
يک گروه از روش های تشخيصی دقيق و آسان بيماری سرخرگهای کرونر
قلب (CAD)، آزمايشهای پزشکی هسته ای می باشند که بی ترديد
مهمترين و متداول ترين نوع آنها تصويربرداری (اسکن) پرفيوژن ميوکارد
است، همان آزمايشی که بخاطر آن به اين مرکز مراجعه نموده ايد.
اين آزمايش ، زير مجموعه ای استاز دانش نوپای پزشکی هسته ای
(Nuclear Medicine) که يکی از رشته های تخصصی جديد پزشکی است.
در اينجا با بهره گيری از يک ماده راديو اکتيو بی خطر ، خون رسانی به عضله
قلب در دو حالت ورزش و استراحت بطور جداگانه مورد بررسی دقيق
(اسکن) قرار می گيرد. همانگونه که قبلا ذکر گرديد علائم بيماری در
سرخرگهای کرونر قلب غالبا در هنگام فعاليت بيمار ظاهر می شوند و
معمولا در حالت استراحت مشکلی وجود ندارد (مانند خودروی معيوبی که
بطور کلی سوخت ناکافی به موتور آن می رسد و در سرعتهای معمولی
سالم به نظر می رسد ولی در سرعتها و شيبهای بالا دچار اختلال می
شود). بنابراين برای بررسی دقيق تر و واقعی تر وضعيت خون رسانی به
عضله قلب بهتر است قلب را در شرايط فشار بررسی کنيم تا آن منطقه که
دچار افت نسبی جريان خون (ايسکمی) به علت تنگی سرخرگی است خود
را بهتر نشان دهد . در اين صورت با کشف منطقه مبتلا به افت جريان خون ،
بطور غير مستقيم سرخرگ مبتلا به تنگی را شناسايی کرده و با درمان
بموقع تنگی ، از پيشرفت بيماری و خطرات بعدی پيشگيری خواهد شد.
بنابراين اسکن قلب بايد بطور توأم با آزمون ورزش انجام شود. آزمون ورزش
که حداکثر نيم ساعت بطول می انجامد يا با دوچرخه و يا با دستگاه تردميل
( Treadmill) به عمل میآيد.
مرحله اول اسکن قلب: اسکن توأم با آزمون ورزش (يا تجويز آمپول دی پيريد امول)
نحوه آماده سازی بيمار
اولين مرحله از اسکن قلب همراه با آزمون ورزش انجام می شود. بدين
ترتيب که ابتدا به اتاق تزريق هدايت می شويد. در آنجا يک آنژيوکت مناسب
به ناحيه جلوی آرنج شما( معمولا دست چپ) نصب خواهد شد. اين آنژيوکت
جهت تزريق بعدی (که در انتهای مرحله ورزش بسرعت بايد انجام شود) از
قبل بايد مستقر شده باشد. سپس تعداد 10 عدد برچسب (Chest Lead )
برای اتصال سيمها ی مربوط به دستگاه نوار قلب روی پوست سينه شما ،
در اطراف ناحيه قلب نصب خواهد شد. برای آنکه اتصال به خوبی برقرار
شود و نوار قلب شما عاری از اختلال باشد تراشيدن قبلی موهای ناحيه
سينه و بالای شکم در مورد آقايان ضروری است.
در مرحله بعد به اتاق آزمون ورزش راهنمايی خواهيد شد. در آنجا توسط
پزشک متخصص قلب و عروق، پرسشهايی در مورد سابقه بيماری قلبی
شما بعمل آمده و مورد معاينه قلب قرار خواهيد گرفت. نبض، فشار خون
و
نوار قلب شما در آغاز و سپس در مراحل بعدی آزمون بطور مکرر اندازه
گيری و ثبت می شوند. پس از معاينه قلب جهت آزمون ورزش بر روی
دستگاه تردميل قرار خواهيد گرفت. اين دستگاه بصورت يک صفحه
لاستيکی متحرک و غلطانی است (شبيه چرخ نقاله) که بر روی آن ايستاده
و جهت حفظ تعادل بايد بر روی آن راه برويد.
هر3 دقيقه شيب نوار در حد2 درصد و سرعت حرکت آن حدود 1.2 کيلوم
تر در
ساعت افزايش خواهد يافت.
لازم به ذکر است جهت رفاه بيشتر در حين ورزش، بهتر است لباس و
کفشی راحت پوشيده و قبل از انجام آزمايش، فعاليت فيزيکی شديد انجام
نداده باشيد. همچنين لازم است از 3 ساعت قبل ناشتا بوده و سيگار
نکشيد. (چنانچه مبتلا به ديابت هستيد 1 ساعت ناشتا بودن پس از صرف
يک غذای سبک کافی است و نيازی به تغيير مقدار انسولين وجود ندارد).
ديگر آنکه بعضی داروهای مداخله گر قلبی را که مانع از افزايش فعاليت
قلب در حين ورزش می شوند(مانند پروپرانولول) در فاصله زمانی معين قبل
از آزمون ورزش (تحت نظر پزشک معالج خود) قبلا بايد قطع کرده باشيد(اين
دارو ها قبلا در برگه آمادگی اسکن برای شما معرفی شده اند). بر اساس
سن، حد معينی از ورزش و حداکثر ضربان قلب که بايد به آن دست يابيد
پيش از شروع ورزش برای شما مشخص شده و آزمايش تا آن زمان ادامه
خواهد يافت. بهترين و قابل اعتماد ترين نتيجه مربوط به زمانی است که به
حداکثر فعاليت پيش بينی شده بدون بروز تغيير غير طبيعی در وضعيت
بالينی يا نوار قلب نايل شويد و اين، حدودا به 12- 10 دقيقه ورزش و کمی
شکيبايی نياز دارد. معهذا در هر زمان که واقعا احساس کرديد قادر به ادامه
ورزش نيستيد يا چنانچه دچار بعضی علائم بالينی نظير درد سينه، تنگی
نفس مفرط، سرگيجه و سردرد شديد و يا در صورتی که به هر دليل ديگر
خودتان مايل به ادامه ورزش نباشيد با درخواست شما آزمايش فورا متوقف
خواهد شد. در زمان دستيابی به حداکثر ضربان قلب تعيين شده، پرتو
دارو(داروی مربوط به اسکن قلب) به درون آنژيوکت دست شما تزريق شده
و يک دقيقه بعد دستگاه تردميل بطور تدريجی از حرکت باز می ايستد.
تذکر دو نکته مهم
1- آزمون ورزش: نگرانی بی مورد است
بايد تأکيد نمود تمامی مراحل فوق تحت شرايط کنترل شده و آماده از هر
نظر، توسط پزشک متخصص قلب و عروق و با دستياری کارشناسان
آموزش ديده پزشکی هسته ای ، با داروها و تجهيزات کافی به عمل می
آيند. نوار قلب شما و همچنين نبض و فشار خونتان بطور پيوسته توسط
دستگاه آزمون ورزش کنترل و ثبت می شوند. مطمئن باشيد به محض
کشف کوچک ترين تغيير غير طبيعی در آنها، حتی پيش از بروز علائم بالينی،
آزمايش با سيگنال های اعلام شده از دستگاه يا با نظر پزشک متخصص
فورا متوقف خواهد شد و حداقل خطر شما را تهديد می کند. لذا نه دليلی
برای اضطراب و نگرانی هست و نه نيازی به آوردن شخص همراه به اتاق
آزمون ورزش وجود دارد. در صورتی که آزمون ورزش برای شما واقعا خطر
ناک باشد، يا از همان ابتدا توسط پزشک معالج شما درخواست نمی شود
و
يا در اين مرکز آزمايش بصورت ديگری انجام می شود ( با جايگزين نمودن
تزريق بعضی دارو های خاص بجای آزمون ورزش) . بطور کلی در مواقعی
که بيمار به هر دليل قادر به ورزش نباشد يا انجام ورزش برای وی غير
ضروری يا مضر تشخيص داده شود بجای آزمون ورزش، از تزريق بعضی از
داروهای خاصاستفاده می شود. معروف ترين و رايج ترين اين داروها، دی
پيريدامول (پرزانتين) نام دارد. اين دارو سرخرگهای کرونر قلب را گشاد کرده
و خون رسانی به عضله قلب را چند برابر می کند. با تزريق اين دارو مشابه
اثرات فيزيولوژيک ورزش در قلب ايجاد خواهد شد بدون آنکه بيمار فعاليت
جسمی قابل توجهی انجام داده باشد.
در خاتمه آزمون ورزش نيز تا مدتی تحت نظر بوده و مادامی که قلب شما به
فعاليت عادی خود بازنگردد مرخص نخواهيد شد.
2- تزريق داروی راديواکتيو(پرتو دارو): خطری شما را تهديد نمی کند
دارويی که در انتهای مرحله آزمون ورزش از طريق آنژيوکت به شما تزريق
می شود يک ماده راديواکتيو بی خطر و بدون ضرر است. اين ماده معمولا
تکنسيوم - 99m - ميبی( 99m Tc- MIBI )، در مواردی تاليوم (201 TI ) و
گاه بعضی داروهای ديگر نشاندار شده با تکنسيوم -m 99 می باشد. ترس
مفرط از پرتو که در بعضی بيماران مشاهده می شود به هيچ وجه پايه
علمی ندارد. ماده راديو اکتيوی که در اينجا به مقدار ناچيز بکار می رود تنها
حاوی پرتوگاماست و نقش يک ماده شبرنگ را در محيط تاريک و غير قابل
دسترس داخل بدن بازی می کند. به بيان ديگر ماده تزريقی از نوعی انتخاب
شده که هيچگونه تابش آلفا يا بتا ندارد( چون انرژی و عوارض احتمالی يک
ماده راديواکتيو بيشتر معلول تابش ذرات آلفا و بتای آن می باشد). مانند يک
واکسن که همه خصوصيات يک عامل بيماری زا را دارد به جز آنکه بسيار
ضعيف شده و تنها واکنش ايمنی بدن را فعال می سازد. بنابر اين پرتو
دارويی که برای شما به مقدار بسيار اندک و با نيمه عمر بسيار کوتاه تجويز
می شود فقط به عنوان يک ردياب يا نشانه گر بی خطر به مدت چند ساعت
در بدن شما باقی می ماند و از نظر تابش پرتو يا ترکيب شيميايی هيچ
ضرری برای شما نخواهد داشت و مطالعات گسترده و متعدد انجام شده در
جهان گواه اين مدعا هستند. شايد دانستن اين امر برايتان جالب باشد که
اساسا تابش های راديو اکتيو بطور طبيعی نيز با مقادير کمتر در محيط
پيرامون ما وجود داشته و امروزه برای آنها اثرات مثبت و سازنده قائل
هستند. لذا يکبار ديگر تأکيد می شود ميزان پرتوگيری بيماران در آزمايشهای
پزشکی هسته ای معمولا اندک و در حد تصوير برداری راديوگرافی يا بعضا
حتی کمتر می باشد و دستورات حفاظتی خاصی که در زمينه پرتو به
بيماران بعد از تصويربرداری های پزشکی داده می شوند جنبه احتياطی
داشته و عمدتا مربوط به خانم های باردار هستند.
مرحله نگاره برداری (اسکن ) قلب
انجام نگاره برداری (اسکن ) قلب ، بلافاصله پس از آزمون ورزش امکانپذير
نيست. چون بعد از فعاليت ورزشی يا تزريق داروی دی پيريدامول فعاليت
قلب و حرکات تنفسی افزايش يافته و نگاره برداری در اين زمان سبب افت
کيفی تصاوير خواهد شد. مضافا اينکه پرتوداروی تزريق شده در دقيقه
پايانی آزمون ورزش، برای وضوح بيشتر قلب و به حداقل رسيدن جذب زمينه
ای، به گذشت زمان کافی نياز دارد. لذا پس از تزريق پرتودارو و پيش از
شروع اسکن قلب، وجود يک تأخير زمانی مناسب(در بعضی بيماران گاه تا 2
ساعت) ضروری است. در اتاق انتظار با نوشيدن شير ضمن خارج شدن از
حالت ناشتا و تجديد قوای از دست رفته، به خروج پرتوداروی اضافی از کبد و
کيسه صفرا کمک خواهيد نمود . چند ليوان آب و قدم زدن در اتاق انتظار نيز
مفيد خواهد بود( بخصوص در مورد بيمارانی که به آنها آمپول دی پيريدامول
تزريق شده است). بيمارانی که قادر به نوشيدن شير نيستند بهتر است قبلا
مقداری خامه يا ماست پر چرب با خود همراه داشته باشند (البته مشروط بر
بالا نبودن چربی خون).بعد از گذشت زمان مقتضی به اتاق به اتاق
تصويربرداری فرا خوانده می شويد.
در آنجا با ياری کارشناس پزشکی هسته ای بر روی تخت خوابيده(معمولا در
حالت طاقباز) و دستهای خود را جمع کرده بالای سر خود قرار می دهيد(اين
کار باعث نزديک شدن سطح دستگاه آشکار ساز به قلب و وضوح
بيشترتصوير می شود).دستگاه تصويربرداری در پزشکی هسته ای که
دستگاه گاماکمرا ( Gamma Camera ) نام دارد نوعی دستگاه آشکار ساز
است که پرتوهای تابش شده از بدن بيمار(فوتون های گاما) را ابتدا به نور و
سپس به الکتريسيته تبديل کرده و نهايتا تصوير عضو مورد نظر را طی
مراحلی دوباره سازی می کند. در اينجا درست برعکس تصويربرداری با
روش راديولوژی، اين بيمار است که به دستگاه، پرتو تابش می کند و خود
دستگاه تابشی به بيمار ندارد. تخت واقع شده در زير دستگاه آشکار ساز که
حالت باريک و ناودانی شکل دارد به گونه ای طراحی شده که بيمار در آن
وضعيتی پايدار و بی حرکت داشته باشد. در اين مرحله که حدود 20 دقيقه
طول می کشد بدن بايد در حالت بی حرکت قرار گيرد. جابجا شدن، تکان
دادن دستها، سرفه کردن و حتی نفس عميق کشيدن بخاطر جابجا کردن
قلب در فضای سينه تصوير نهايی قلب را مخدوش کرده و سبب بروز
خطاهای تشخيصی می شوند.
در حين تصويربرداری ، دستگاه آشکار ساز در يک مدار گردشی 180 درجه
تقريبا به فاصله هر 5 درجه يک تصوير( به مدت 35 ثانيه) از قلب تهيه کرده و
در طی اين زمان مجموعا 32 تصوير از قلب در زوايای مختلف به دست
خواهد آمد.
پبا اتمام تصويربرداری، مرحله اول آزمايش به پايان رسيده و در نوبت بعد
برای انجام اسکن قلب در مرحله استراحت مجددا در زمان تعيين شده بايد
در اين مکان حضور داشته باشيد. بعد از مرحله اول اسکن(اسکن بعد از
آزمون ورزش) می توان داروهای قلبی گذشته را تحت نظر پزشک معالج
مجددا از سرگرفت(برای اسکن قلب در مرحله استراحت نياز به قطع دارو
وجود ندارد).
در صورت ابتلاء به يبوست، قبل از ترک محل حتما موضوع با کارشناس
مربوطه در ميان گذاشته شود تا به شما قرص ملين داده شود.
چرا که تخليه روده ها قبل از انجام مرحله دوم اسکن( مرحله عادی يا
استراحت) موجب ارتقاء کيفی تصاوير خواهد شد.
مرحله دوم اسکن قلب: اسکن در مرحله استراحت (اسکن بدون ورزش) Top
برای انجام مرحله دوم اسکن( مرحله استراحت) نيز لازم است حداقل از 3
ساعت قبل از مراجعه ناشتا باشيد( بخصوص از مصرف شير، کره و مواد
غذايی چرب و شکر پرهيز کنيد). در بيماران مبتلا به ديابت قندی 1 ساعت
ناشتا بودن کافی است . مرحله استراحت که معمولا با فاصله زمانی يک
روز از مرحله قبل انجام می شود آسان تر و کوتاه تر از مرحله اوليه بوده و
در اين مرحله ديگر آزمون ورزش انجام نمی شود. ابتدا تزريق وريدی پرتودارو
به عمل آمده و پس از يک تأخير زمانی حدود 1 و گاه 2 ساعته (در بعضی
بيماران که دارای متابوليسم آهسته کبدی هستند) مجددا تصويربرداری از
قلب با همان شرايط قبلی تکرار خواهد شد.
گزارش اسکن
با توجه به توضيحات فوق، پوشه گزارش اسکن که نهايتا تقديم بيمار خواهد
شد در واقع مجموعه ای است از نتيجه دو آزمايش مستقل:
1- گزارش آزمون ورزش، که توسط پزشک متخصص قلب و عروق تفسير
شده است و و ضعيت بالينی و نوار و فشار خون بيمار در مراحل مختلف
آزمون در آن ثبت شده است.
2- گزارش اسکن پرفيوژن ميوکارد (اسکن قلب)، که توسط متخصصين
پزشکی هسته ای تفسير و امضاء شده است. در اينجا تصاوير رنگی قلب بر
روی دو صفحه جداگانه چاپ شده اند. در صفحه اصلی ، تصاوير يا نگاره های
متعدد قلب در قالب 3 رديف دوتايی (رديفهای بالا مربوط به مرحله ورزش و
رديفهای پايين مربوط به مرحله استراحت)، مجموعا در 6 رديف مشاهده می
شوند. اين تصاوير حاصل بازسازی کامپيوتری 64 تصوير قبلی هستند که
طی دو نوبت 20 دقيقه ای قبلا از زوايای مختلف از ناحيه قلب بيمار برداشته
شده اند. اين تکنيک پيشرفته اسکن که به روش توموگرافی يا برش نگاری
کامپيوتری(SPECT) موسوم است سبب بازسازی يک تصوير سه بعدی از
تعداد فراوانی تصوير دو بعدی می شود. کارشناس پزشکی هسته ایبا کمک
کامپيوتر و با صرف دقت و زمان زياد بعد از اتمام عمليات تصويربرداری و
ترخيص بيمار، تصوير سه بعدی قلب را بازسازیکرده و سپس آنرا در امتداد
سه محور مختلف فضايی (طولی افقی، طولی عمودی و عرضی) برشهای
متعدد داده و خون رسانی به عضله قلب را در سطح و عمق اين عضو در دو
مرحله ورزش و استراحت بطور جداگانه به تصوير می کشد. در نماهای
مربوطه، بطن چپ قلب به شکل دايره يا يک نعل اسب ديده می شود.
ضخامت هر برش در حد چند ميلی متر است. به اين ترتيب کوچکترين و
پنهان ترين نقاط قلب نيز چنانچه دارای نقصی در خون رسانی (ايسکمی)
باشند بطور ناقص و يا کمرنگ تر از حد طبيعی، خود را نشان خواهد داد
(طيف رنگ بکار رفته در کنار هر يک از نماها مشخص شده است). در دومين
برگه تصاوير قلب، حاصل جمع مجموعه تصاوير بدست آمده، در چهار طرح
دايره ای شکل (دو عدد مربوط به مرحله ورزش و دو عدد ديگر مربوط به
مرحله استراحت) منعکس شده است.در اينجا درصد خون رسانی به مناطق
متعدد قلب بطور جداگانه محاسبه و ثبت گرديده است . اين طرح نمايشی،
اصطلاحا طرح چشم گاو (Bull's Eye ) نام دارد.
در صورت غير طبيعی بودن نتيجه اسکن، پزشک معالج شما اقدامات بعدی
را (با کمک آنژيوگرافی و غيره) به عمل خواهد آورد.
خلاصه
اسکن قلب يکی از آزمايشهای دقيق قلب و عروق می باشد که طی دو
مرحله ورزش و استراحت، کميت و کيفيت خون رسانی به عضله قلب
(سرخرگهای کرونر) را در زوايا و سطوح مختلف قلب بررسی می کند. در
اين نوع تصويربرداری مناطق با ضعف خون رسانی (مناطق مستعد
آنفارکتوس ) شناسايی شده و امکان درمان بموقع و پيشگيری از حملات
قلبی برای بيمار فراهم می آيد. فايده ديگر اسکن قلب در افراد مسن و يا
بيماران با سابقه قبلی آنفارکتوس ، تشخيص ميزان بافت سالم و زنده
باقيمانده (Viability) در عضله قلب است.
