بخشی از مقاله
چکیده
طبق تعریف کمیسیون پزشکی کمیته بین المللی المپیک دوپینگ عبارتست از تجویز یا مصرف یک ماده خارجی یا ماده نیرو زای بدن، با مقادیر غیر عادی و یا راه استعمال غیر طبیعی توسط شخص سالم و اسب ها با هدف افزایش کارآیی ورزشی. در سالهای اخیر همگام با پیشرفت دانش پزشکی و داروسازی در کنار استفاده صحیحی از کشفیات روزافزون این علوم، متاسفانه عده ای با افکار سودجویانه استفاده نابجا از داروها را در جامعه اشاعه میدهند.یکی از عرصه های این سودجویی کاربردی غیر از دارویی - دوپینگ - در ورزش و ترویج آن بوده است که اهداف اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی در ورای این موارد استفاده نابجا وجود دارد. موارد فراوان خلع مدال، عوارض زیانبار گسترده جسمی و روحی گزارش شده از اسب ها و بالاخره موارد مرگ و میر قابل توجه ناشی از ارتکاب دوپینگ، حاکی از گسترش تکان دهنده این ضد ارزش در صحنه ورزش است.
واژگان کلیدی: اسب، دوپینگ، دوپینگ خونی، داروهای محرک، آزمایش دوپینگ
مقدمه
امروزه جوایز مالی و شهرت ناشی از موفقیت در دنیای ورزش میتواند موجبات تمایل ناسالم برای کسب موفقیت به هر قیمت را در اسب داران فراهم آورد. برای موفقیت در رقابت، ممکن است بعضی از افراد از عوامل نیروزا سود جویند، که این امر باعث تقویت عملکرد ورزشی فراتر از توان ژنتیکی و اثرات تمرین در اسبها میشود. با پیشرفت علوم مختلف و کشفیات متنوع، متأسفانه همانگونه که توانستهایم به داروها و ترکیبات موثر در بسیاری از بیماریهای درمان ناپذیر دست پیدا کنیم به همان صورت عدهای فرصتطلب و سودجو نیز توانستهاند با استفاده از ترکیبات و داروهای خاصی، اسبها را مورد تهییج و تحریک غیرطبیعی قرار داده و برای دستیابی به منافع مادی خود و یا دیگران، حتی سلامت حیوان را شدیداً با خطر مواجه نمایند. دوپینگ1یا نیروافزایی، مصرف غیرمجاز داروها و ترکیباتی است که به شیوههای مختلف به بدن حیوان رسانده شده تا سبب تحریک اسبها برای دویدن سریعتر، استقامت بیشتر در دویدن و پیمودن مسیرهای طولانی، پریدنهای بلندتر و نهایتاً افزایش عملکرد و متابولیسم عمومی و طبیعی حیوان شود.
تاریخچه
به عنوان نماد ورزش های رقابتی، نخستین بازی های المپیک در سال 776 قبل از میلاد در یونان شکل گرفت. نخستین مورد ثبت شده مصرف مواد نیروزا در قرن سوم پیش از میلاد در بازی های المپیک باستانی ذکر شده است. مشخص شده که در این دوران، برخی ورزشکاران از رژیم های ویژه و معجون های محرک نظیر قارچ های توهم زا و دانه های کنجد برای افزایش کارآیی استفاده می نموده اند. مصریان باستان از نوشیدنی خاصی برای بهبود کارآیی خود استفاده می کردند که برای تهیه آن نعل های مستعمل چهارپایان در نوعی روغن گیاهی جوشانده می شد. استفاده از داروها در طی دوران رم باستان نیز ثبت شده است. ورزشکاران رشته ارابه رانی ترکیب خاصی را به اسب های خود می خوراندند تا سریع تر بدوند؛ همچنان که بسیاری از گلادیاتورها برای آنکه در مبارزات خود پیروز شوند، از مواد و ترکیبات مخصوصی استفاده می کردند. استفاده از محرک ها توسط شوالیه های قرون وسطی نیز ذکر شده است.
اگرچه بازی های المپیک نوین در سال 1896 آغاز شد، ولی توجه علمی و پزشکی به رژیم غذایی و تمرین ورزشکاران المپیک تا سال 1922 شکل نگرفته بود. در سال 1928 فدراسیون بین المللی دو و میدانی به عنوان نخستین فدراسیون جهانی، دوپینگ - در آن زمان معادل مصرف مواد محرک - را ممنوع اعلام نمود. بسیاری از فدراسیون های دیگر نیز از این اقدام تبعیت کردند، ولی محدودیت ها به علت عدم انجام آزمون ها، غیرمؤثر بودند.در حقیقت، در تمام طول تاریخ تعدادی از ورزشکاران در پی یک معجون جادویی بوده اند که به آنها توان مضاعف ببخشد، به آنها کمک کند تا سریع تر به کارآیی مناسب برسند یا در شرایطی مانند وقوع آسیب یا بیماری، انجام رقابت را برای آنها میسر سازد.
تعریف دوپینگ
در مورد واژه شناسی کلمه دوپینگ نقطه نظرات جالبی وجود دارد. بر اساس یکی از آنها، این واژه از کلمه dop مشتق گردیده است. کلمه دوپینگ ریشه در زبان محلی کشور آفریقای جنوبی دارد. در این کشور نوعی نوشیدنی قدیمی به همین نام وجود دارد که بومیان این منطقه در زمان انجام مراسم و آئین های سنتی و انواع رقص های خود، با نوشیدن آن می توانند بدون احساس خستگی برای مدت طولانی به انجام مراسم خود بپردازند. نقطه نظر دیگر آن است که این واژهاحتمالاً از لغت آلمانی doop - نوعی سس غلیظ - گرفته شده که در فرهنگ محاوره ای آمریکایی برای توصیف چگونگی بیهوش کردن قربانیان توسط سارقان، با استفاده از مخلوط تنباکو و دانه های یک گیاه خاص وارد شد که این ترکیب باعث ایجاد حالت خواب آلودگی، گیجی و توهم می گردید. به تدریج این واژه استعمال گسترده تری پیدا کرد و در رابطه با ورزش تحت عنوان Doping اطلاق گردید. Dop نخستین بار در سال 1889 وارد فرهنگ لغات انگلیسی شد و جالب اینجا است که در آن زمان » یک معجون مخدر برای تأثیر روی کارآیی اسب های مسابقهبه« عنوان معادل کلمه دوپینگ ذکر شده بود.
در عصر حاضر، کاربرد این واژه کاملاً متحول شده است و در تعریف آن برتری غیرشرافتمندانه در کارآیی لحاظ شده است. با گسترش دوپینگ، این واژه نه تنها به سوءمصرف داروها، بلکه به کاربرد سایر روش های بهبو د کارآیی یا اقدام به تقلب در آزمون دوپینگ اطلاق میشود. اگرچه در نظر اول ممکن است تعریف دوپینگ ساده باشد، ولی واقعیت آن است که هنوز در مورد تعریف جامع و کاملاً پذیرفته شده آن در بین مربیان، ورزشکاران و دست اندرکاران ورزشی اتفاق نظر وجود ندارد. بنابراین دوپینگ از جنبه های مختلف از جمله قانونی، اخلاقی، اجتماعی و فلسفی تعریف شده است. یکی از نخستین تعاریف سازمانی در سال 1967 توسط کمیته بین المللی المپیک به این صورت ارایه شده است:» استفاده از مواد و تکنیک ها به هر شکل یا کمیت نامعمول یا غیرطبیعی برای بدن با نیت کلی رسیدن به افزایش مصنوعی و غیرشرافتمندانه کارآیی در رقابت.«
تعریف جالب دیگری توسط خوان آنتونیو سامارانش ر ئیس سابق کمیته بین المللی المپیک ارایه شده است که نشانگر یک رویکرد انسان گرایانه به موضوع است : »دوپینگ تقلب است. دوپینگ به مثابه مرگ است. مرگ فیزیولوژیک، به خاطر تغییرات وسیع و گاه غیرقابل برگشت روند طبیعی بدن در نتیجه دستکاری های غیرقابل توجیه. مرگ جسمانی، چنانچه موارد خاص غم انگیز مرگ در سالیان اخیر نشان داده اند. مرگ روحی و فکری، به خاطر رضایت شخص به تقلب، نادیده انگاشتن قابلیت ها و ظرفیت های شخصی و بزرگ کردن ضعف ها و معایب و در نهایت مرگ اخلاقی به واسطه تعدی فرد از قوانینی که تمام جامعه بشری پایبند آن هستند.«
