بخشی از مقاله
چکیده
یکی از مسائل اجتماعی بالاخص در چند دهه اخیر، توجه فراوان جوانان و نوجوانان به بهبود شکل ظاهری بدن، با افزایش حجم و توده عضلانیاست. متاسفانه مصرف مواد نیروزا، به منظور بهبود ظاهریا عملکرد،جنبه طبیعی رفتاربسیاری از ورزشکاران شده است. پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه بین عزت نفس و خودشیفتگی با دوپینگ در ورزشکاران مرد آماتور رشته پرورشاندام انجام پذیرفته است. این تحقیق با هدف کاربردی، بصورت میدانی و به روش همبستگی انجام پذیرفت.
جامعهی آماری، کلیه ورزشکاران پرورشاندام آماتور شهرستان کرج هستند که در باشگاههای پرورشاندام فعالیت دارند از این جامعهی آماری، تعداد 120 نفر به صورت نمونه غیرتصادفی - در دسترس - ، و بصورت داوطلبانه از 16 باشگاه پرورشاندام انتخاب شدند. ابزارهای اندازهگیری در این پژوهش، پرسشنامه اطلاعات شخصی ورزشکار از قبیل سن، تحصیلات و... همچنین مدت مصرف مواد نیروزا و نوع مصرف و مدت فعالیت ورزشی بوده، همچنین برای اندازهگیری خودشیفتگی از پرسشنامه NPI16 آمز و برای تعیین عزتنفس از پرسشنامه عزتنفس روزنبرگ استفاده شد. نتایج ضریب همبستگی اسپیرمن نشان داد که بین خودشیفتگی و عزت نفس با دوپینگ - مصرف مواد نیروزا - ارتباط معنیداری وجود ندارد.
مقدمه
مصرف داروهای نیروزا در طول تاریخ بشر شناخته شده است. اگرچه واژهی دوپینگ اولین بار در فرهنگ لغت انگلیسی در سال 1879 پدیدار شد، اما اعتقاد بر این است که ریشه واژه »دوپ« از آفریقای جنوبی است که به معنای نوشیدن الکل میباشد - آسدا1، . - 2000 به تدریج این واژه استفاده گستردهتری پیدا کرد که در ورزش امروز به یک معضل تبدیل شده است. این واژه در دنیای امروز به معنای استفاده ورزشکار از مواد یا روشهایی است که به قصد افزایش کارآیی در ورزش انجام میشود. البته در این مقاله از واژهی دوپینگ و یا مصرف مواد نیروزا و داروی افزایش دهنده عملکرد به صورت مترادف استفاده شده است.
با وجود تمام فواید و مزایای حاصل از ورزش، یکی از مسائل و مشکلات همراه آن، بالاخص در چند دهه اخیر، توجه زیاد مسئولین، مربیان و ورزشکاران به نتایج رقابتهای ورزشی و مسایل حاشیهای هم چون بهبود شکل ظاهری بدن به وسیله افزایش حجم و تودهی عضلانی میباشد که باعث افزایش شیوع اختلالات تغذیهای ناشی از عادات مصرف مکملها و مواد نیروزا در بین جوانان و نوجوانان گردیده است - لیبر2، . - 2002 امروزه ورزش بخش مهمی از زندگی تعداد زیادی از مردم را تشکیل میدهد. عدهای آن را به صورت تفریح و عدهای هم به صورت حرفهای انجام میدهند. توجه روز افزون افراد به این پدیده باعث شده ورزش به عنوان یک صنعت با پایهی بینالمللی در سراسر جهان مطرح گردد. - جان3،. - 2003
از معجونهای جادویی تا محصولات طبیعی یا حیوانی که با فساد در بطری ریخته میشوند، برخی ازانسانها در هرچه به آنها قدرت، نیرو، هوش، زیبایی، سلامت، و زندگی ابدی میدهد ساده لوحانه ایمان دارند. متاسفانه مصرف مواد نیروزا، حتی آنهایی که ممنوع هستند، به منظور بهبود ظاهر و یا عملکرد، جنبه طبیعی رفتار بسیاری از مردم است - منوچهری و تجاری، . - 1393 مردان جوان به داشتن یک بدن عضلانی بسیار تمایل دارند.
همچنین تبلیغات گوناگون رسانهها مبنی بر این که بدن ایدهآل برای مردان، بدن عضلانی میباشد به این مشکل دامن میزند - کارگرفرد و همکاران،. - 1388 همچنین فرهنگ غربی مدرن، اغلب به عنوان فرهنگ بصری که در آن تصاویر و ظاهر نقش کلیدی بازی میکند توصیف میشود - سولت، . - 1994 بدن میتواند به عنوان یک نماد سیگنالینگ اجتماعی که ما چه کسی هستیم و آنچه ما میتوانیم دست یابیم، دانسته شود.
تبلیغات تجاری نیز اغلب ورزشکاران را به عنوان مدل تصویری استفاده میکنند - دونکان،. - 1990 رشتههای ورزشی قدرتی بالاخص رشته پرورشاندام از نظر فراوانی، ورزشکاران بسیاری را تحت پوشش قرار میدهند و به علت ماهیت آنها، بیشترین شیوع مصرف مکملها و مواد نیروزا را به خود اختصاص دادهاند - رشید لمیر و همکاران، . - 1393 داشتن عزتنفس سالم یک نیاز اساسی انسان است و چیزی است که ما پیوسته برای رسیدن به آن تلاش میکنیم.
با این حال، برخی از مردم هرگز به خودانگارهای که بتوانند با آن احساس راحتی بکنند، نمیرسند و تا ابد زندگیشان، بر اثر شکستهایی که نسبت به خود دارند، دستخوش ناراحتی و عذاب میشود. بهترین سرمایهگذاری در زندگی ارتقای عزت-نفس است. عزتنفس پایین موجب میشود که ما خود واقعیمان را با شرمندگی پنهان کنیم. ما جلوههای تدافعی از خود نشان میدهیم و مانع از شکوفایی تواناییهایمان میشویم - گنجی،. - 1389 میتوان نحوه شکلگیری عزتنفس را از طریق تفکر در مورد خود ادراک شده و خود ایدهآل4 مورد آزمایش قرار داد. خود ادراک شده همان خودپنداره1 است یعنی یک دیدگاه عینی درباره مهارتها2، صفات3 و ویژگیهایی که در یک فرد وجود دارد یا فرد فاقد آنهاست.
خود ایدهآل عبارتاست از تصویری که هرفرد دوست دارد از خود داشته باشد که پنداری پوچ و بیمعنا نیست، بلکه یک تمایل صادقانه برای داشتن نگرشها و اسنادهای خاص است. زمانی که خود ادراک شده و خود ایدهآل با هم همتراز شوند، فرد از عزتنفس بالایی برخوردار خواهد بود و فاصله بین خود ادراک شده و خودایدهآل عاملی است که مشکلات مربوط به عزتنفس را به وجود میآورد - مروک،. - 1999تصویر بدنی هر فرد از احساس رضایت بدنی ، عزت نفس و باورها در مورد ظاهر تشکیل میشود. سلیگمن و روزنهان - - 2001، ریشه خودشیفتگی می تواند از عزت نفس پائین و ترس از شکست باشد - یاوری، . - 1392
همچنین یکی دیگر از عوامل اثرگذار بر عملکرد افراد ویژگیهای شخصیتی است. شخصیت مجموعهای از الگوهای پایدار فرد در ادراک، شناخت و روابط بین فردی است، نوعی سبک قابل پیشبینی در طرز تفکر، احساس وعمل، که از ارتباط نزدیک گنجایشهای فطری، تجربههای آغازین زندگی، روند تکامل شخصی و تاثیرات بین فردی،اجتماعی وفرهنگی پدید میآید. مفهوم خود که با تولد آدمی شروع به شکلگیری میکند، هسته و درونمایه شخصیت را شکل میدهد. انواع مختلف مفهوم خود به شکلگیری انواع متفاوت شخصیت منجر میشود که بیانگر الگوی معینی از رفتار و شیوه تفکر است که چگونگی سازگاری و تعامل فرد را با محیط نشان میدهد.
یکی از انواع ویژگیهای شخصیتی، خودشیفتگی است که در پارهای از اوقات حالت افراطی پیدا میکند و زمینهساز بروز انزوای فرد در محیط میشود. افراد با شخصیت خودشیفته، با احساس خودبزرگ بینی قوی، اشتغال ذهنی موفقیت و قدرت مشخص میشوند. آنها مشتاق توجه دیگران بوده ولی از ابراز محبت متقابل ناتوان هستند. در بسیاری از افرادی که مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته نیستند، این حالت در حد متعارف دیده میشود. از آنجا که این حالت در سازماندهی و جهت بخشی به بسیاری از ویژگیهای شخصیتی و روان-شناختی مانند احساس ارزشمندی، عزتنفس، اعتماد به نفس، عملکرد مناسب و نظایر آن در جهت مثبت نقش دارد، ارزیابی آن حائز اهمیت است.
اصطلاح باورها در مورد ظاهر یک سازه شناختی است و نگرشهای مرتبط با ظاهر فرد در زندگی روزمرهاش را در بر میگیرد.تفاوت در میزان شرکت در تمرین به ویژه درباره ورزشکاران رشته پرورشاندام، به تفاوت در انگیزه مربوط میشود. برخی از این ورزشکاران از انواع داروها برای افزایش توان، رشد عضلانی و بهبود وضعیت ظاهری استفاده میکنند. در نتیجه این امر، سوء مصرف مواد نیروزا از معضلات جوامع کنونی شده و عوارض متعدد و جبران ناپذیر اجتماعی، اقتصادی، بهداشتی، فرهنگی و جسمانی را به وجود آورده است - یاوری، . - 1392
برخی بیماریهای روانی همچون، افسردگی و اضطراب معمولا با پایین بودن عزت نفس در فرد همراه است. افراد بهنجار خود و زندگی خود را دوست دارند و هرگز کاری نمیکنند که مورد بی احترامی و نفرت دیگران واقع شوند، یا شخصیت خود را به خطر اندازند. فرد با عزت نفس بالا خودش را خوب، توانا و با ارزش میداند اما، افراد با عزت نفس پایین خود را بد، بی ارزش و بی فایده در نظر میگیرند. از طریق ورزش، با داشتن یک تصویر مثبت از بدنمان و توسعه مهارتها وتواناییهای جسمانیمان، میتوانیم عزتنفس خود را بالاببریم. عزتنفس با مقدار ارزش و شایستگی که ما به خودمان نسبت میدهیم تعریف میشود - اسمیت،. - 2010
آنشل - - 1991، یکی از دلایل روانشناختی مصرف موادنیروزا را، مرتبط با مفهوم عزتنفس ضعیف دانسته و آنرا به عنوان عاملی بانفوذ در سوء مصرف دارو - داروهای افزایش دهنده عملکرد - ذکر کرده است - منوچهری وتجاری . - 1393 از تحقیقات دیگر، دونوان و همکاران - 2002 - ، چارچوبهای مختلف علوم رفتاری را برای شناسایی شش ورودی عمده به نگرش و نیات ورزشکار در مصرف موادنیروزا - داروهای افزایشدهنده عملکرد - موردتشخیص قراردادند.
