بخشی از مقاله
چکیده:
موسیقی نه تنها به عنوان هنر، بلکه به عنوان عاملی برای درمان، نقش برجسته ای در تاریخ بشر داشته است. به تازگی جامعه پژوهشی توجه بسیاری به درک چگونگی تاثیر موسیقی بر پزشکان و بیماران نموده است. در واقع از موسیقی جهت نگهداری و بهبود و روان و ارتقای ذهن استفاده می شود. در محیط های موسیقی درمان که فرد از نظر روحی در شرایط مستعد استرس است. استفاده از طراحی داخلی و معماری یا شیوه های استاندارد محیط های درمانی می تواند در کاهش استرش بیمار نقش بسیار موثرتری داشته باشد در این مقاله در مورد شناخت صحیح و میزان اهمیت عوامل موثر در معماری و بهترین نحوه به کارگیری آنها برای رسیدن به هدف مطلوب که ایجاد محیطی ایده آل است به بحث و بررسی می پردازیم. روش تحقیق اتخاذ شده در این نوشتار مبتنی بر مطالعات متون و استفاده از اسناد تصویری در بستر مطالعات کتابخانهای و به صورت توصیفی تحلیلی می باشد.
-1 مقدمه
صدمات ناشی از تنش و بحران های عصبی در زندگی اجتماعی پیامد های جسمی، روانی و اجتماعی بسیار زیاد با صرف هزینه های گزاف به وجود آورده است و موجب شده تا پژوهشگران به تدوین برنامه هایی برای بازنگری و بازیابی موسیقی بپردازد تا با تلفیق انسان و محیط موسیقی، سلامت و بهداشت روان در جامعه نیز به کیفیتی امید بخش نزدیک نزدیک شود. موسیقی ، اصطلاح گسترده ای است که ضرورتا به معالجه بیماری اشاره ندارد.
بلکه به عنوان روندی کلی برای بهبود روح و جسم در نظر گرفته می شود. موسیقی ، رهایی از علایم فیزیکی، بیماری و ضربه روحی است و عاملی برای کاهش فشار عصبی و افزایش میزان راحتی افراد قلمداد می شود. موسیقی درمانی ، خاصیتی است که طی آن سلامت روان تامین شده و به کاهش استرس و افزایش تجدید قوا می انجامد. همپنین اصطلاحی است که به طور مکرر برای صوت های به کار رفته که آسایش را ارتقا داده و یه حفظ سلامت کمک می کند و آنالیز آنچه که روی شنونده تاثیر می گذارد از اهداف آن است. ارتباط میان موسیقی و سلامت برای مدت طولانی در فرهنگ ها و جوامع مختلف مورد توجه بوده است.
حضور عناصر طبیعی و مصنوع در موسیقی را بر انسان ممکن می سازد. حضور عناصر طبیعی و مصنوع در موسیقی به کمک حواس پنج گانه، ادراک موسیقی را بر انسان ممکن می سازد. در واقع موسیقی درمانی بوسیله ارتباطی که از طریق حواس مختلف با انسان برقرارمی کند باعث شفا بخشی شده و فشار روانی زندگی روزمره کاهش می دهد .در حقیقت در حقیقت راز موفقیت موسیقی درمانی بخش در کشش ذاتی انسان به سوی موسیقی،احساس حیات و آرامش است - اشمیت پترز،. - 1389 مبانی نظری این پژوهش با رویکرد موسیقی درمانی شکل گرفته است.
واقعیت این است که مردم خود به خود در قبال موسیقی به خوبی پاسخ می دهند. این نوع جذب موسیقی شدن را جذب نرم می گویند. زمانی که موسیقی توجه افراد را به خود جذب می کند سیستم اجرایی، که توجه هدایت شده را کنترل می کند, استراحت کرده و افکار منفی جای خود را به افکار مثبت می دهد. طولانی شدن این وضعیت می تواند مسایل مهم از جمله الویت ها، اهداف و جایگاه فرد در مقیاس بزرگتر را تحریک کند. این امر کمک میکند که فرد حس و جهت جدید را در زندگی پیدا کند.
-2 ماهیت موسیقی
ظهور عالم هستی و تکون هر موجودی در پی خطاب - کن - الهی و بر اساس دریافت این پیام است - یس،ص . - 82 اگر چه که این خطاب با تولید صوت و دریافت آن با حس سامعه نیست توصیف حق تعالی از این رویداد که به تکلم او اشاره دارد، این دقت را بر می انگیزد که تکوین ، فرمان بری بی چون و چرا از امر حق است و این امر از آهنگی بر خوردار است که اگر چه شنیدنی نیست ، اعیان مخلوقات را به شکوه جلوه گری فرا می خواند و همه چیز مسحورآن پا به صحنه ظهور می گذارد. به دلیل این آفرینش موسیقیایی است که سراسر عالم در نظم و سازواری بوده، در هر حرکت و سکونی هارمونی شگفت انگیزی نهفته است که اصوات موزون تنها گوشه ای از نوای دلربای آن هستند.
هر حرکت کیهانی ،از ذره تا کل کائنات دارای یک ضربه، وزن یا یک دور است و بنابراین می تواند با ارتعاش و آنگاه با صوتی که ماهیت آنرا تعیین می کند،مقایسه شود. روابط بین ارتعاش ها می توانند لا فرکانس های شنیدنی مقایسه شوند. بنا براین، کلیه ذرات می توانند به عنوان اشکال انرژی که خود را در یک آهنگ تبیین می کنند ، مورد بررسی قرار گیرند و کلیه اشیا به وسیله رابطه خاص وزن هایی که می توانند به وسیله اصوات عرضه گردند ، مشخص می شوند. به خاطر همانندی میان نسبت های اصوات از یک سو و اشکال و اشیا در طبیعت از دیگر سو است به زبان و موسیقی تحقق می یابد - بلخاری،1382، ص . - 32-30
-3 اصطلاحشناسی موسیقی
موسیقی علم و هنری با صنعتی وسیع و جهانشمول بوده که بنابر نظر فلاسفه از شعب علوم ریاضی محسوب میشود. ارتباط داشتن این هنر با روح بشر که هنوز در پاره ای از ابهام به سر می برد و برداشت های خاصی که هر یک از افراد انسانی در مورد موسیقی دارند، در کنار اختلاف اقوام و ملل و تحول فرهنگ هایی که در تأثیر انسان از موسیقی ها نقش مهمی ایفاء می کنند، باعث شده تا ارائه تعریفی جامع و مانع در مورد موسیقی با دشواری ویژهای توأم گردد. - جعفری، 1386، ص - 5 در عین حال صاحبنظران تعاریف مختلفی برای موسیقی ذکر کردهاند که برخی از آنها بدین قرارند:
1. موسیقی علم تألیف الحان و ادوار و نغمات میباشد. - همان، ص - 11
2. هنری که از تنظیم و ترکیب اصوات به وجود میآید.
3. آهنگ دادن به اشعار موزون از راه تقطیع آوازها به نسبت های منظم و معلومی که هر آواز آن هنگام قطع شدن، توقیع کامل پدید میآورد و آنگاه یک نغمه تشکیل مییابد.
4. معرفت احوال الحان.
ابوعلی سینا نیز در »الشفاء « ضمن برشمردن احوال نغمه ها و اوزان آن ها به عنوان موضوع علم موسیقی در توضیح موسیقی می آورد: »موسیقی یکی از شاخه های علم ریاضی است که در آن از احوال نغمه هایی از جهت ملایمت و مناخرت آنها بحث می شود و نیز در آن از احوال زمانهایی که بین نغمهها فرا میگیرد بحث میشود تا اینکه چگونگی پیدایش لحن دانسته شود؛ لذا در تعریف موسیقی می توان گفت که شامل دو فرض است: فن تألیف، که در آن از احوال نغمهها و فن ایفاع، که در آن از احوال زمان ها بین نغمه ها بحث می شود.«
با دقت و توجه در تعاریف و توصیفات مذکور مشخص میشود آنچه که روح کلی حاکم بر روند جهانی هنر و موسیقی را تشکیل می دهد همان چیره شدن بعد و قالب محسوس هنر و موسیقی و بعد تکنیکی آن بر جنبه روحی و معنوی آن است و در واقع بُعد معنوی آن که مربوط به احساسات، عواطف و اندیشههای والا یا منحط هنرمند خواهد بود کمتر مورد توجه قرار گرفته است، و این در حالی است که موسیقی با استفاده از تن یا الحان گوناگون در ترکیب با تلفیق شعر و شکل بندی های ریتمیک و عواملی دیگر، احساس و ذهنیات خالق اثر را بیان میدارد. - اسماعیلپور، . - 33-34
-4 مفهوم موسیقی درمانی
موسیقی درمانی کاربرد صدا،سازهای موسیقی و قطعات موسیقی است که به بهتر زیستن افراد کمک می کند.کاربرد آن برای کاهش تنشهای روانی میباشد و برای هر کسی ،صرفنظر از استعداد او در موسیقی مفید است.و پژوهش ها نشان می دهد که غده تالاموس به عنوان مهمترین غده در مغز انسان محرک های صوتی را به وسیله سیستم های عصبی دریافت می کند و در کنار حافظه و تخیل به آنها پاسخ می دهد.
غده هیپوفیز که از غده تالاموس فرمان دریافت می کند به محرکهای موزون پاسخ می دهد و موجب بروز ترشحاتی که نتیجه آن،آزادسازی مادهای آرامبخش به نام آندروفین می شود.و لذا سالهای خیلی زیادی که مردم در زمان های مختلف،شادی،غم،استراحت،رانندگی و...به موسیقی گوش میدن.از اونجا که موسیقی بخش جدایی ناپذیر از هر فرهنگیه،هر کسی در مقاطع مختلف زندگیش،ارتباط هیجانی و احساسی با یک آهنگ یا قطعه موسیقی برقرار کرده و این افراد دونسته یا ندونسته،از موسیقی به عنوان وسیله ای برای روان درمانی نوعی مدتیشن برای اتصال دوباره به خود واقعی شون استفاده می کنن.با وجودی که همه افراد موسیقی درمانی نمی کنن اما هر کسی میتونه هر از گاهی با گوش دادن طولانی به موسیقی مورد علاقه اش در شرایط آزاد و رها ،از مزایای موسیقی بهره ببرد.
-5 تاریخچه پیدایش موسیقی درمانی
تاریخچه استفاده از موسیقی به عنوان روشی برای درمان به زمان ارسطو و افلاطون باز می گردد. از آن زمان به بعد رگه هایی از استفاده از اصوات و آهنگها برای درمان بیماریهای مختلف بکار رفته است. اما در قرن بیستم فکر رسمی استفاده از موسیقی برای درمان مصدومین جنگ جهانی اول آغاز شد و هر چند استفاده از این روش درمانی با مشکلاتی همراه بود که با قدمهایی که برداشته شد، بتدریج این شاخه درمانی تکامل یافت و انجمنهای متعددی تشکیل گردید.
بطوری که در سال 1944 اولین برنامه آموزش موسیقی درمانی در جهان در دانشگاه میشیگان آغاز شد. در سال 1950 انجمن موسیقی درمانی آغاز به کار کرد. در سال 1971 انجمن موسیقی درمانی آمریکا یا AAMT آغاز به کار کرد. در سال 1985 فدراسیون جهانی موسیقی درمانی در سطح بین المللی به ثبت رسید. انجمن موسیقی درمانی ایرانی با اهداف بالا بردن سطح آگاهی افراد از فرآیند موسیقی درمانی و فواید آن و بالا بردن امکانات تخصصی برای استفاده از این شیوه درمانی فعالیت خود را آغاز کرده است - فلامکی،. - 1387
-6 موسیقی درمانی در ایران
ایران به عنوان یکی از تمدنهای کهن، علاقه و قابلیت فرهنگی خود را در استفاده از موسیقی در زمینههای مختلف له خوبی نشان داده و همانند دیگر تمدن های کهن در زمینه های درمانی، روحی و عرفانی از موسیقی استفاده کرده است.
