بخشی از مقاله
چکیده
شهرها همواره در معرض انواع مخاطرات طبیعی بوده اند و در این زمینه حوادث ناگواری را تجربه کرده اند. مخاطرات طبیعی آسیب ها و خسارات فراوانی را به دنبال خود خواهند داشت و شهرها همیشه سعی در مدیریت برای کاهش اثرات مخاطرات طبیعی بوده اند؛ چرا که در صورت عدم مدیریت صحیح فاجعه عظیمی با خود به همراه خواهند داشت. با توجه به اینکه شهر تبلور فضایی عملکردهای انسانی و تاثیر آن بر محیط پیرامون است؛ بررسی محیط های شهری نسبت به سایر محیط ها از اهمیت بیشتری برخوردار می باشد، انسان با فعالیت های خود در این محیط ها هم سیستم های رسوب شناسی و هم آب شناسی را تحت تاثیر قرار می دهد. بررسی ها نشان می دهد که %50 از آلودگی زیست محیطی توسط فعالیت های انسان در محیط های شهری ایجاد می شود و پیش بینی می شود این مقدار روز به روز افزایش پیدا کند.
یکی از مخاطرات در محیط شهری ذرات رسوبی است . این رسوبات بر روی سلامت انسان ها، کیفیت آب، هوا و تنوع زیستی تاثیر می گذارد؛ به همین دلیل نیازمند راهکاری برای مدیریت صحیح این رسوبات در محیط های شهری هستیم. در این پژوهش با استفاده از روش تحقیق توصیفی تحلیلی و گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای به بررسی محیط های رسوبی شهری، گرد و خاک بیابانی، و رسوبات نهشته شده خیابانی و تاثیر آن ها بر سلامت انسان، منشا رسوبات محیط های شهری بر اساس مشخصات فیزیکی و شیمیایی، انباشت رسوبات، فرایند حمل و نقل رسوب شهری و انتخاب مدیریت مناسب برای کنترل رسوبات شهری خواهیم پرداخت.
واژه های کلیدی: رسوب، رسوب شهری، نهشته های خیابانی، محیط شهری، مدیریت رسوب شهری
مقدمه
روند رو به رشد جمعیت شهری، یکی از شاخص هایی مهم در بررسی وضعیت اجتماعی، اقتصادی انسان در قرن بیست و یکم می باشد. روند شهرنشینی از سال 1950 که تنها شامل 29 درصد جمعیت جهان بود، امروزه از مرز 50 درصد فراتر رفته و پیش بینی می شود که در سال 2020 میلادی، 62 درصد جمعیت جهان به ویژه کشورهای درحال توسعه را جمعیت شهرنشین تشکیل دهد. از جمله ویژگی های دیگر گسترش شهرنشینی، پیدایی ابرشهرها و کلانشهرهاست که مسائل و معضلات خاص خود را دارند. در این راستا رسالت اصلی مخاطره شناس ساخت محیطی راحت تر، بهتر، آسانتر و مطلوبتر برای شهر نشینان است. مخاطره شناسی، به عنوان یک علم و یک فن، به دنبال ترسیم آینده ای مطلوب برای زیست اجتماعی افراد در محیط کالبدی شهر است. با توجه به حضور انسان درمحیط های شهری، و اینکه شهر تبلور فضایی عملکردهای انسانی و تاثیر آن بر محیط پیرامون است؛ بررسی این محیط ها نسبت به سایر محیط ها از اهمیت بیشتری برخوردار می باشد، زیرا انسان با فعالیت های خود در این محیط ها هم سیستم های رسوب شناسی و هم آب شناسی را تحت تاثیر قرار می دهد. بررسی ها نشان می دهد که %50 از آلودگی زیست محیطی توسط فعالیت های انسان در محیط های شهری ایجاد می شود و پیش بینی می شود این مقدار روز به روز افزایش پیدا کند.
در گذشته بیشتر برنامه ریزی شهری در شهرهایی صورت می گرفت که در کنارهای رودخانه های اصلی شهر انجام می شد، اما با شروع انقلاب صنعتی در اروپا و دیگر نقاط جهان، برنامه ریزی شهری به مناطق دیگر شهر نیز توسعه یافت. مجموعه شرایط محیط شهری منجر به ظهور گروه جدید از متخصصان شد که توجه خاص آن ها به بهبود سلامت و کیفیت محیط شهری معطوف می باشد - هیو،. - 12:1389 شهرها و جوامع انسانی با توسعه روز افزون خود و پیچیده شدن روابط درونیشان برتعداد بحران های ناشی از مخاطرات طبیعی و انسان ساز افزوده و این بحرانها هر روز رو به افزایش است یکی از این مخاطرات، ذرات رسوبی در شهرها است. رسوبات شهری بر روی سیستم های جوی و آب شناسی و زمین شناسی تاثیر می گذارند و به دلیل اینکه این سیستم ها دارای یک حد قابل تحمل نسبت به آلودگی ها می باشند، نیازمند راهکارهای مناسب و ویژه می باشند. و باید سیستم های مناسب با آن را برنامه ریزی و طراحی کرد. در گذشته نقش محیط های شهری در سیستم های رسوب گذاری را در نظر نمی گرفتند.
محیط شهری به عنوان یکی از عوامل مهم تاثیرگذار بر سلامت، در کانون توجه جهانی قرار گرفته است. ذرات در محیط شهری عامل اصلی و تاثیر گذار بر سلامت انسان ها هستند. توجه به سلامت در سطح شهرها و پرداختن به عوامل موثر بر آن بویژه با مدنظر قرار دادن این واقعیت اهمیت مییابد که سلامت انسانها تا حد زیادی تحت تاثیر محیط شهری است و با صرف پیشگیری و درمان بیماریها سلامت جامعه بهبود نمییابد. ذرات و رسوب های شهری بر روی کیفیت هوا و آب و تنوع زیستی تاثیر می گذارند، تمرکز این ذرات در رسوبات عاملی برای انتقال آلودگی به مخازن آبی می باشد. در این پژوهش به محیط های رسوبی شهری، گرد و خاک خیابانی، سلامت و رسوبات نهشته شده خیابانی، منشا رسوبات در این محیط ها بر اساس مشخصات فیزیکی و شیمیایی، انباشت رسوبات، فرایند حمل و نقل رسوب شهری و انتخاب مدیریت مناسب برای کنترل رسوبات شهری خواهیم پرداخت.
روش تحقیق
با توجه به ماهیت پژوهش، روش تحقیق بصورت توصیفی تحلیلی است. ابزارگردآوری اطلاعات، مطالعات کتابخانهای است و عمدهترین منابع مورد استفاده ،کتابها و مجلات تخصصی و استفاده از اینترنت میباشد میشود. و روش تجزیه و و تحلیل اطلاعات نیز بهصورت کیفی خواهد بود.
شهر1
به طور خلاصه تعریف شهر چندان ساده نیست به این خاطر که شهر از یک سوی از شکل ها، روحیه ها، افراد، فضای سبز، طبیعت ها و مواد طبیعی تشکیل شده و دارای ساخت های جسمانی، فرهنگی، اجتماعی، ریخت شناسی متفاوتی است. از سوی دیگر کسانی که تعاریفی از شهر ارائه داده اند نیز دارای تخصص ها و نگرش های مختلف بوده و هر کدام با دیدگاه خود آن را تعریف نموده اند - . - OCED,6,2013 شهر همچون موجودی زنده است که همه عناصر آن در ارتباط متقابل بوده و اجزای مختلف آن پیکره اجتماعی و زنده آن را تشکیل می دهند. در واقع شهر، سیستمی که به طور گسترده دستخوش تغییرات به دلیل سکونت انسان و فعالیت هایش قرار گرفته باشد و این تغییرات شامل تغییرات محیطی از نظر فیزیکی، شیمیایی و زیستی به دلیل ساخت و ساز در مقیاس بزرگ می باشد - ربانی،. - 7:1389 مهمترین عاملی که محیط های شهری را از دیگر محیط ها متمایز می کند، طبیعت مهندسی شده به میزان بالا می باشد که این طبیعت مهندسی شده ناشی از فعالیت های انسانی در محیط طبیعی است در حالی که محیط های طبیعی به ناچار در اثر فعالیت های انسان دگرگون می شوند. به طور کل هر مکان یا چشم انداز جغرافیایی از درهم تنیدگی سه عامل به وجود می آید:
1 محیط طبیعی: همه پدیده های جغرافیایی روی بستر طبیعی بنا می شود. در جهت تحلیل و شناخت عمیق تر محیط طبیعی که از بهم بافتگی ژئومورفولوژی، هیدرولوژی، اقلیم، پوشش گیاهی و رندگی حیوانی موجودیت می یابد به کارگیری دیدگاه سیستمی شاید تنها روشی باشد که ما را در رسیدن به تحلیل علمی یاری دهد.
2 محیط انسان ساخت: به همه تغییراتی اطلاق میشود که انسان در محیط طبیعی به وجود می آورد همانند شهر.
3 ساختار جامعه: که در این بخش بر روی سه موضوع تاکید میشود قلمروسیاست، قلمرو مصرف، قلمرو تولید - شکویی، - 1386 :39
محیط شهری
محیط شهر را مجموعه ای به هم پیوسته از مکان ها در نظر گرفت که با شبکه ای از راه ها و انواع مختلف حرکت به هم مربوط میشود. از این نظر ادراک سیمای شهر به طور عمده در فضاها و معابر شهری تحقق پیدا می کند - پاکزاد،. - 96:1386
رسوب شهری2
در گذشته این اصطلاح برای انباشت های رسوب روی سطوح خیابان ها به کار گرفته می شد. اما اکنون معنای وسیع تری پیدا کرده و به هر نوع حضور رسوب داخل محیط های شهری اطلاق می شود. بنابراین شامل انباشت های رسوبی روی سطوح خیابان ها، چاله های آب، سیستم های فاضلاب و توده های آبی گیرنده - رودخانه ها، کانال ها، لنگر گاه ها و دریاچه ها - می باشد - . - Nelson and Booth ,22,2002شکل - 1 - و - 2 - رسوبات شهری در محیط شهری را نشان میدهد.
