بخشی از مقاله
چکیده
شهر از مهم ترین سکونتگاه های انسانی می باشد چرا که در آن امکان وقوع بسیاری از تعاملات اجتماعی وجود دارد و بر همین اساس از جایگاه ارزشمندی برخوردار است و برای ساکنان خود اهمیت ویژه ای را دارد . شهر در ذهن می تواند مظهر نظم و یا بی نظمی افکار باشد و بر این پایه استوار است که با درک مناسب از محیط و دخالت آگاهانه در آن شهری زیبا خلق نمود و به کیفیت های محیطی بالایی دست یافت و این زمانی اتفاق می افتد که هویت ، معنا ، خوانایی ، ساختار و عملکرد هم سو باشند و مجموعه ای موحد را برپا سازند . شناخت راهکارهای مربوط به زیباسازی خیابان شهری از عوامل اصلی به شمار می رود که این پژوهش در جهت رسیدن به آن با بررسی حوزه های مختلف زیبایی شناسی و نیز با بررسی نظریات و دیدگاه های اندیشمندان به ارائه راهبردها و سیاست ها گام بر می دارد.
در پی چنین ضرورتی نوشتار حاضر با هدف زیباسازی عناصر بدنه شهری می باشد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی - تحلیلی بوده که از طریق مطالعات کتابخانه ای و برداشت میدانی ، اطلاعات جمع آوری شده است .نتایج تحقیق نشانگر آن است که وضوح و تنوع در عوامل کالبدی ، توجه به اصول و ضوابط مختص به عناصر الحاقی بر بدنه از جمله تابلوها و نماها در افزایش کیفیت محیطی و بصری خیابان شهری و در پی آن کاهش آلودگی های بصری تاثیرگذار بوده است.
واژههای کلیدی: زیباسازی ، خیابان شهری ، بدنه ، تابلوها و نماها ، خیابان سعدی وسط زنجان
مقدمه
شهر متشکل از شبکه ای از فضاهای شهری متوالی با کیفیات بصری متفاوت است ، این توالی فضایی در صورتی بوجود می آید که انسان در طول یک مسیر ، فضاهای قابل تمایز از یکدیگر را ادراک کند و آنها را به عنوان فضاهای مرتبط به هم تلقی نماید. محیط های شهری نیز مهم ترین بخش های شهری را تشکیل می دهند که یکی از این فضاها ، خیابان های شهری می باشد که این خیابانها تجلی گاه حیات مدنی شهر و محل رخداد وقایع و فعالیت های اجتماعی شهروندان در زندگی و حیات شهری می باشد از این رو طراحی درست و گسترش آنها باعث غنی تر شدن زندگی اجتماعی و فرهنگی می شود. یکی از مولفه های مهم و تاثیرگذار بر خیابانهای شهری بدنه های شهری می باشد که کاربرد نامطلوب آنها در شهر موجب بی نظمی ، فشار روانی ، بی تناسبی ، زشتی و سیطره مادیت و کمیت بر زندگی انسانها شده است. عدم هم خوانی و هماهنگی در بدنه ها به گونه ای است که گویا مجموعه ای از ساختمان های منفرد ، بدون هیچ ارتباط و پیوندی ، بطور تصادفی در کنار یکدیگر ریخته شده اند و بی هیچ قانونمندی ، بدنه های فضای خیابان را تشکیل داده اند.
طرح مساله
بدنه های شهری در دوران های مختلف شکل گرفته است در واقع نمایانگر شخصیت شهر و حامل ارزش های فرهنگی و محیطی یک جامعه نیز محسوب می شود و با توجه به آن امروزه احساس نگرانی شدیدی نسبت به کیفیت کالبدی فضاهای شهری وجود دارد . علت اینکه سیمای شهر عاری از کیفیت و القاکننده ی آرامش و بهره برداری از فضا نیست به دلیل کم توجهی برنامه ریزان و مدیران شهری بوده که هنوز برنامه جامعی برای آن تهیه نکرده اند. همچنین با گسترش بی ضابطه بسیاری از شهرها و افزایش جمعیت رفته رفته به این مهم کمتر توجه شده و با گذر زمان ادامه دار شده است و همین امر موجب آشفتگی بصری و نابسامانی شهرها از جمله وقوع نازیبایی های شهری گردیده است . این پژوهش به بررسی نقش بدنه های شهری و عناصر استقرار یافته در زیباسازی شهری در خیابان سعدی وسط شهر زنجان پرداخته است.
در محدوده مورد مطالعه - خیابان سعدی وسط زنجان - که بعنوان مرکز شهر و بعنوان محور اصلی تجاری شهر تلقی شده و فضایی جاذب عموم محسوب می شود به دلیل دخالت های نا اندیشیده در خیابان و کم توجهی مسئولین شهری به این امر در دهه های گذشته و ساماندهی آن ، باعث تقلیل کیفیت های محیطی و بدنه های آن گردیده است. این امر موجب شده تا در اکثر بدنه های موجود در خیابان آشفتگی و ناهماهنگی و بی تناسبی بدنه ها و تابلوها و نماها دیده می شود.این در حالی است که با توجه ویژه به تابلوها - رنگ ، اندازه ، فونت ، محل نصب - و نماهای شهری - نوع مصالح،کیفیت مصالح و غیره - استفاده شده در بدنه ها هم موجب زیبایی شهری شده و هم باعث بالا رفتن هویت و سرزندگی محدوده نیز خواهیم شد که ضرورت ساماندهی کالبدی محدوده با توجه به کیفیت های بصری و ارتقاء هویت بومی - مذهبی و سرزندگی ، از طریق ارتقاء کیفیات بدنه های شهری و زیباسازی و ارزیابی آنها ، چالش اصلی طرح موجود می باشد .
روش تحقیق
روش گردآوری برخی اطلاعات به دوشیوه کتابخانه ای- اسنادی و میدانی خواهد بود. که در روش کتایخانه ای اقدام به مطالعه کتب،مقالات،پایان نامه و اسناد در دسترس خواهد شد. در روش میدانی نیز از طریق برداشت میدانی اطلاعات و داده های مورد نیاز گرد آوری خواهد شد. در تحقیق مورد نظر با استفاده از روش های گردآوری اطلاعات از طریق پرسشنامه و نمونه گیری و مشاهده و مصاحبه و ... به تجزیه و تحلیل اطلاعات پرداخته خواهد.روش نمونه گیری به این صورت خواهد بود که جامعه آماری در برگیرنده کل محدوده - چهارراه سعدی تا میدان انقلاب زنجان - خواهد بود که کل منطقه بصورت تحلیلی ارزیابی خواهد شد. به دلیل حداکثر تجاری بودن بدنه محدوده مورد نظر جامعه آماری که در این مقاله مد نظر قرار می گیرد صاحبان مغازه ها بوده که بطور تصادفی از نقاط مختلف محور انتخاب می شوند و همچنین افراد مختلف گذرنده از این محور - سعدی وسط زنجان - هستند که آنها نیز بطور تصادفی انتخاب می شوند .
اهداف وضرورت پژوهش
اهداف پژوهش به دو نوع اهداف علمی و کاربردی تقسیم می شوند که هر کدام از آنها در جهت هدایت و پیشبرد پژوهش گام بر می دارد و ضرورت توجه به مسائل و مشکلات را بیان می دارد . اهداف پژوهش عبارتند از:
- بررسی راهکارهای تقویت بدنه های شهری با تاکید بر عناصر سازنده آن
- شناخت ارتباط بین بدنه و نماهای شهری
- بررسی و شناخت عوامل تاثیر گذار بر زیبایی نماهای شهری
- شناخت نقش و اثرات کارکردهای تبلیغات شهری و اثرات کارکردی تابلوها در زیبایی فضایی شهر
- رعایت اصول زیبایی شناسی در طراحی تابلوها و نماهای شهری
- شناخت عوامل تاثیرگذار بر زیبایی بدنه ها
- ارتقاء خوانایی محدوده
- ارتقاء سرزندگی و هویت
- ساماندهی منظر شهری محدوده و هماهنگی آن - جهت ارتقاء هویت -
- ارتقاء زیبایی محیط بصری
- ارتقاء عوامل تاثیر گذار بر زیباسازی شاخص های مورد طراحی
پیشینه تحقیق
تا کنون در ادبیات فارسی شهر سازی بحثی منسجم و بدین گونه که مد نظر تحقیق حاضرباشد صورت نپذیرفته و مطالعات انجام شده بصورت بررسی یک عوامل ایجاد منظر شهری مطلوب و زشت زدایی شهری و کیفیتهای محیط شهری بوده و ارتباط عوامل در قالب یک مجموعه منسجم و با بررسی عملکرد ها و ارائه متقابل آن وجود نداشته است. ولی در مورد ارتقاء کیفیتهای بصری بدنه ها و منظر شهری تحقیقاتی بدین شرح انجام شده که به بعضی از آنها اشاره می کنیم.
طباطبایی در سال 1384 در مقاله ای با عنوان ضرورت تلفیق نو و کهنه در جداره های شهری به ارائه معیارهایی به منظور تلفیق قدیم و جدید جداره های شهری برای جلوگیری از گسستگی فرهنگی و حفاظت از آثار با ارزش در جداره های شهری پرداخته است و با در نظر گرفتن ضوابط طراحی بر حفظ نظم و همگونی در محیط تاکید داشته و از موارد حساسیت ذاتی در طراحی دانسته است.مجتهد سیستانی در مقاله ای با عنوان شاخصه های کیفی مطلوبیت پیاده راه ها و خیابان های شهری سعی به بیان معیارهای کیفیت مسیر پیاده شهری داشتهو اینکه چگونه می توان به آنها دست یافت نیازمند راه حل هایی جهت اصلاح ساختار فیزیکی شهر بوده که اساس شهرسازی انسان گرا می باشد. متولی در سال 1389 در مقاله ای تحت عنوان بررسی و
