بخشی از مقاله
کودکان قشر عمدهای از جمعیت جهان را تشکیل میدهند. شناسایی سریع و به موقع مشکلات رفتاری، امکان درمان سریعتر آنان را نیز مهیا میسازد. پرخاشگری نیز که رفتاری است در جهت آسیب رساندن به دیگران، از این قاعده مستثنی نمی باشد. نمونه آماری این پژوهش به روش تک آزمودنی - case study - از بین 36 دانش آموز انتخاب شد. در این پژوهش از روش مصاحبه، مشاهده و چک لیست رفتاری محقق ساخته به شیوه لیکرت طی 5 ماه متوالی به صورت مقایسه ای، برای گردآوری اطلاعات و داده ها استفاده شد. و از روش آمار توصیفی برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج نشان داد که رفتار درمانی راهکار مناسبی جهت بهبود پرخاشگری بوده است.
واژه های کلیدی: پرخاشگری، اختلال رفتاری، رفتار درمانی
.1 مقدمه
امروزه علی رغم اینکه پرخاشگری همواره در کشور ما مورد توجه قرار گرفته است اما به صورت یک معضل اجتماعی و فردی نیز مطرح بوده است و اولیای خانه و مدرسه و دانش آموزان پیوسته با آن روبه رو بوده اند. از یک سو مراجعات مکرر خانواده ها و دانش آموزان به مراکز مشاوره و متخصصین تعلیم و تربیت از جمله مشاورین مدارس و از سوی دی گر گزار شات و درگ یری های مدارس و مرا کز آموز شی و تربی تی حاکی از سردرگمی آنان در برخورد با این معضل بوده است. لذا چگونه می توانند به سوالات خود در رابطه با اینکه چه کنند تا نوجوانان کمتر د چار خ شم شوند پا سخ ده ند؟ به ن ظر می ر سد در ا ین را ستا رف تار درمانی می تواند راه گشای مناسبی برای حل این مساله باشد.>8@
گروهی از روان شناسان پرخاشگری را رفتاری می دانند که به دیگران آسیب می رساند یا بالقوه می تواند آسیب برساند. پرخاشگری ممکن است بدنی باشد - زدن لگد زدن گاز زدن - یا لفظی - فریاد زدن، رنجاندن - یا به صورت تجاوز به حقوق دیگران - چیزی را به زور گرفتن - ، نقطه قوت این تعریف عینی بودن آن است به رفتار قابل مشاهده اطلاق می شود. نقطه ضعف آن این است که شامل بسیاری از رفتارهایی است که ممکن است به طور معمول پرخاشگری تلقی نشود.>6@ پرخاشگری وسیله ای رفتاری است در جهت رسیدن به هدفی؛ پرخاشگری خصمانه رفتاری است در جهت آسیب رساندن به دیگران، بیشتر پرخاشگری های بین کودکان کوچک از نوع »وسیله ای« است. محققان علوم رفتاری در کشورهای مختلف هرگز تعریف روشن و واحدی از مفهوم پرخاشگری ارائه نداده اند زیرا تعریف پرخاشگری تحت تاثیر فرهنگ، تجربه و اعتقادات جوامع متفاوت است. به هر حال رفتارهای پرخاشگرانه یکی از مشکلات اجتماعی مهم و اساسی در هر جامعه است که به دلیل اهمیت آن بخصوص در دوران کودکی و نوجوانی توجه ویژه ای می شود.
از دیدگاه ارونسون - 1387 - پرخاشگری رفتار آگاهانه ای است که هدفش اعمال درد و رنج جسمانی یا روانی باشد. به عبارت بهتر عمل آگاهانه ای است که با هدف وارد آوردن صدمه و رنج انجام می گیرد. این عمل ممکن است بدنی یا کلامی باشد. خواه در نیل به هدف موفق بشود یا نشود، در هر صورت پرخاشگری است .>2@ هیلگارد و اتکینسون - 1385 - پرخاشگری را رفتاری می دانند که قصد آن صدمه زدن - جسمانی و کلامی - به فرد دیگر یا نابود کردن دارایی آن هاست. مفهوم اساسی در این تعریف قصد است. اگر کسی پای شما را لگد می کند قصد وی نشان دهنده پرخاشگرانه بودن یا نبودن رفتار است.>9@ به طور کلی رفتار پرخاشگرانه واجد چهار شرط زیر است:
الف - فردی که رفتارش توام با پرخاشگری است آن رفتار را عمدا انجام می دهد.
ب - آن رفتار در رواب بین فردی که حاکی از تعارض یا ناکامی باشد رخ می دهد.
پ - شخصی که دارای رفتار پرخاشگرانه است قصدش برتری یافتن بر فردی است که مقابل او رفتار پرخاشگرانه داشته باشد.
ت - شخصی که چنین رفتاری از او سر می زند یا در جهت جدال تحریک شده یا حد اعلای شدت، آن میسر را پیموده است. با توجه به جمیع تعاریف مربوط به پرخاشگری مهم ترین مفاهیم مستتر در این تعاریف عبارتند از:
نیت مندی: رفتار پرخاشگرانه همراه با قصد و نیت صورت می گیرد.
جلوه رفتاری: عامل پرخاشگری به نوعی - کلامی یا جسمانی - قصد و نیت خود را آشکار می سازد.
قربانی: پرخاشگری همواره معطوف به شخصی یا چیزی می باشد.
پرخاشگری به طور کلی به دو نوع پرخاشگری خصمانه و پرخاشگری وسیله ای تقسیم می شود. و هدف اعمال درد و آسیب است. اما در پرخاشگری وسیله ای قصد نیت آسیب رساندن به شخص دیگر وجود دارد، لیکن آسیب رسانی به عنوان وسیله ای برای رسیدن به هدفی غیر از ایجاد درد و رنج صورت می گیرد. پرخاشگری خصمانه شامل 2 حالت پرخاشگری آشکار و پرخاشگری رابطه ای می باشد. در پرخاشگری آشکار کودک به دیگران صدمه بدنی وارد می کند یا او را به چنین صدمه ای تهدید می کند. مثلا کتک زدن، لگد زدن یا تهدید کردن یک همسال به کتک زدن، اما در پرخاشگری رابطه ای به صورت محرومیت اجتماعی و شایعه پراکنی رخ می دهد و به رابطه همسالان آسیب می رساند.>7@ پرخاشگری رابطه ای که شامل دو نوع مستقیم و غیر مستقیم می شود در مورد کودکانی به کار می رود که به طور عمد سایر کودکان را از گروه طرد و منزوی می کنند. برخی از محققان این نوع رفتار را پرخاشگری اجتماعی و مستقل از پرخاشگری آشکار تعریف کرده اند.>8@
.2 اهمیت و ضرورت مساله
یکی از مشکلات عمده مدارس کمک نکردن به دانش آموزان مشکل دار است و یا پیدا نکردن یک راه حل اساسی در حل مشکل دانش آموز. متأسّفانه مدارس به جای آنکه آماده کمک به کسانی که مشکل ناسازگاری دارند بیشتر آن ها از خود دور می سازند. و حالت دفعی از خود نشان می دهند. و در حالاتی تنها خانواده ها را در جریان گذاشته تا خود
