بخشی از مقاله
چکیده
بالتوری سبز معمولی Chrysoperla carnea یکی از دشمنان طبیعی مهم سفیدبالک برگ نقره ای Bemisia argentifolii میباشد که در کنترل بیولوژیک، رهاسازی آن بیشتر در مرحله تخم انجام می گیرد. در این پژوهش تراکم های مختلف کرایزوکارت 3 - ، 7 و - 12 که تخم های بالتوری روی آن ها چسبانده شده در دو مرحله رهاسازی استفاده گردید. این کارت ها روی برگ هایی که بهطور تصادفی انتخاب شده بودند قرار داده شد. هر واحد آزمایشی شامل قفسی به ابعاد 70*40*60 سانتیمتر بود که داخل هر قفس 6 گلدان به ارتفاع 20 و قطر 15 سانتیمتر، پر شده با خاک آماده باگا قرار گرفت. آزمایش ها در دمای 27 2 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 50 5 درصد و دوره روشنایی16:8 انجام شد.
نتایج نشان داد که بین تراکم های مختلف کرایزو کارت در تعداد پورهها به ازای هر گیاه در دومین رهاسازی و تعداد کل پوره ها بعد از هر دو رهاسازی و تعداد شفیره ها به ازای هر گیاه در اولین و دومین رهاسازی و تعداد کل شفیرهها بعد از هر دو رهاسازی تفاوت معنیداری وجود داشت. تعداد پوره، تعداد کل پوره، تعداد شفیره و تعداد کل شفیره بعد از رهاسازی دوم در تراکم 7 کرایزو کارت دارای کمترین مقدار بود. در نتیجه بهترین تراکم برای رهاسازی بالتوری سبز، 7 کرایزو کارت با 2 بار رهاسازی بود. نتایج این پژوهش می-تواند به عنوان مقدمه ای برای بررسی های بیشتر روی کارایی این شکارگر بهعنوان جایگزین سموم شیمیایی درشرایط طبیعی امیدبخش باشد.
مقدمه
سفیدبالک برگ نقرهای Bemisia argentifolii بهعنوان یک آفت اقتصادی بهویژه در گیاهان گلخانهای در مناطق معتدل و گرم دنیا، اهمیت پیدا کرده است . - Gerling, 1990 - یکی از میزبانهای گلخانهای این حشره، گوجهفرنگی است. پورهها و حشرات کامل این آفت روی برگ های گوجه فرنگی زندگی کرده و از شیرهی گیاهی تغذیه می کنند و با تزریق بزاق داخل سیستم آوندی گیاهان، رسیدن نامنظم میوهها را سبب میشوند . - Gusmão et al.2005 - افزون بر این، سبب انتقال بیش از 60 نوع بیماری ویروسی روی گیاهان میزبان مختلف میشود . - Pruski and Mirza 1999 -
با انگیزه رعایت مسائل زیست محیطی، استفاده از روشهای کنترل غیرشیمیایی از جمله کنترل زیستی آفات، در مناطق مختلف دنیا در حال گسترش است . - Debach and Rosen 1991 - بالتوری سبز Chrysoperla carnea - Stephens - - Neu.:Chrysopidae - به دلیل دارا بودن ویژگیهای مطلوب، بیشترین توجه را بهعنوان یک عامل مبارزه زیستی امیدبخش به خود جلب کرده است - Rafiei Karahrudi .and Hatami 2003 - تاکنون پژوهشهای گوناگونی برای استفاده از بالتوری ها در کنترل زیستی سفیدبالکها انجام شده است.
تأثیر نسبت های مختلف رهاسازی تخم بالتوری سبز و ارزیابی کنترل تلفیقی آن با حشرهکش ایمیداکلوپرید، علیه سفیدبالک گلخانه Trialeurodes vaporariorumWest. و کنترل سفیدبالک پنبه با استفاده از لاروهای سن اول و دوم بالتوری Chrysoperla rufilabris - Burmeister - روی گیاهان رز - Breene et al.1992 , Ahmadzadeh and Hatami 2003 - و گوجه فرنگی - Sharifi et - al. 2014 از جمله این پژوهشها است. رهاسازی لارو سن دوم بالتوری سبز C. rufilabris روی گیاه خربزه آلوده به سفیدبالک برگ نقرهای در شرایط نیمهمزرعهای - Legaspi et al. 1996 - گواه دیگری بر استفاده از بالتوری سبز برای کنترل سفیدبالک پنبه است. در این پژوهش شکارگر بالتوری سبز معمولی بهعنوان عامل مهار زیستی سفیدبالک برگ نقرهای استفاده شد.
مواد و روشها
شرایط و محل انجام آزمایشها و شیوه پرورش گیاه میزبان و حشره آفت حشرات کامل سفیدبالک برگ نقرهای در تیر ماه 1393بهمنظور شناسایی و پرورش به آزمایشگاه منتقل شدند. بهمنظور شناسایی دقیق گونه، شفیرهها تحت مطالعات تاکسونومیکی قرارگرفت وگونه Bemisia tabaci - Biotyp B= B. argentifolii Belows and Perring - شناسایی شد . - Samih et al. 2006 - پس از تایید گونه، حشرات کامل بهمنظور انجام کلیه بررسیهای این تحقیق در گلخانه پژوهشی به-عنوان منبع اصلی بهصورت انبوه پرورش داده شد. گیاه پنبه - رقم ورامین - بهمنظور نگهداری منبع حشره - این گیاه با رشد سریع و جذب بیشتر، سبب استقرار سریع آفت می شود - و گوجه فرنگی رقم گیلاسی - باکرز برادرز-هلند - بهعلت ساختمان مورفولوژی برگها از نظر تمایل حشره به تشکیل و استقرار کلنی و کشت گسترده در گلخانهها بهعنوان گیاهان مورد استفاده در آزمایش ها در طول پژوهش کشت شدند.
هر واحد آزمایشی شامل قفسی به ابعاد 70×40×60 سانتیمتر بود که داخل هر قفس 6 گلدان به ارتفاع 20 و قطر 15 سانتیمتر پر شده با خاک آماده باگا قرار گرفت. هر گلدان حاوی 3 نشاء گوجه فرنگی در مرحله 5 - 6 برگی بود. به منظور ایجاد جمعیتی از مراحل مختلف سفیدبالک روی گیاهان هر قفس، در سه مرحله به فواصل پنج روز، 10 جفت حشره کامل نر و ماده داخل هر قفس رهاسازی شد. به این ترتیب 30 روز پس از نخستین رهاسازی حشرات داخل هر قفس، همه مراحل رشدی آفت روی گیاهان میزبان دیده میشد.
آزمایش در قالب طرح کامل تصادفی با 12 تیمار شامل: - 1 شاهد 1 برای تراکم 3 کرایزوکارت، -2 شاهد 1 برای تراکم 7 کرایزوکارت، -3 شاهد 1 برای تراکم 12 کرایزوکارت، -4 رهاسازی اول با تراکم 3 کرایزوکارت، -5 رهاسازی اول با تراکم 7 کرایزوکارت، -6 رهاسازی اول با تراکم 12 کرایزوکارت، -7 رهاسازی دوم با تراکم 3 کرایزوکارت، -8 رهاسازی دوم با تراکم 7 کرایزوکارت، -9 رهاسازی دوم با تراکم 12 کرایزوکارت، -10 شاهد 2 با تراکم 3 کرایزوکارت، -11 شاهد 2 با تراکم 7 کرایزوکارت و -12 شاهد 2 با تراکم 12 کرایزوکارت با 3 تکرار انجام شد. برای رهاسازی بالتوری و داشتن بیشترین تفریخ تخم و کمترین همخواری لاروهای تازه تفریخ شده، تخمهای بالتوری در دسته های10تایی، داخل محفظه های مقوایی آویخته به بوتهها رهاسازی شدند.
تخمهای بالتوری از انسکتاریوم گروه گیاهپزشکی دانشگاه ولیعصرتهیه شد. تعداد تخم های مورد نیاز برای رهاسازی در هر تکرار با توجه به تعداد پوره های آفت در تخمین اولیه جمعیت آفت به نسبت 1 به 5 تعیین شد . - Rafiei Karahrudi and Hatami 2003 - در این پژوهش تراکمهای مختلف کرایزوکارت 3 - ، 7 و - 12 که تخمهای بالتوری روی آن ها چسبانده شده در دو مرحلهی رهاسازی استفاده گردید. این کارتها روی برگهایی که بهطور تصادفی انتخاب شده بودند قرار داده شد. بهمنظور بررسی تأثیر هر رهاسازیها و با نگرش به دورهی زندگی سفیدبالک - Samih et al . 2006 - در روزهای 1، 2، 3، 4، 5، 7، 11، 15 و 21 پس از اعمال روش های کنترل، با نمونه برداری از شش برگچه از نقاط بالا، پایین و وسط بوتههای گوجهفرنگی تعداد تخم، پوره و شفیره آفت شمارش شد.
همچنین برای ارزیابی اثر رهاسازی شکارگر، 11 روز پس از رهاسازی تخمهای بالتوری سبز - یعنی پس از پایان دوره فعالیت لاروی شکارگر - 6 برگچه از بالا، پایین و وسط بوته های گوجه فرنگی بررسی شده و تعداد پوره و شفیره آفت شمارش شد . - Ahmadzadeh and Hatami 2003 - آزمایشها در گلخانه پژوهشی گروه گیاهپزشکی دانشکده کشاورزی دانشگاه ولیعصر رفسنجان در دمای 27 2 درجهی سلسیوس و رطوبت نسبی 50 5 درصد و دورهی روشنایی 16:8 انجام گردید. میانگینهای بهدست آمده از طریق آزمون چند دامنهای دانکن در نرمافزار SPSS مقایسه شدند.
نتایج و بحث اثرات روشهای کنترل روی جمعیت مراحل مختلف زندگی سفیدبالک پنبه نتیجه تجزیه واریانس و محاسبههای آماری بین رهاسازی ها و تراکم کرایزوکارت بهعنوان متغیر مستقل و تعداد پوره ها و شفیره ها بهازای هر گیاه بعد از رهاسازی اول و دوم بهعنوان متغیر وابسته نشان داد که بین تعداد پورهها بهازای هر گیاه بعد از رهاسازی اول , =0/138 - - F11,240=1/685P اختلاف معنی داری وجود نداشت ولی در تعداد پورهها بهازای هر گیاه بعد از رهاسازی دوم - F11,24=8/326, P=0/000 - ، تعداد کل پورهها بعد از رهاسازی اول و دوم - F11,24=3/645, P=0/004 - ، تعداد شفیرهها به ازای هر گیاه بعد از رها سازی اول , =0/002 - - F11,24=4/121P، تعداد شفیرهها به ازای هر گیاه بعد از رها سازی دوم - F 11,24=12/824, P=0/000 - و تعداد کل شفیرهها بعد از رهاسازی اول و دوم - F11,24=4/785, P=0/001 - تفاوت معنیداری وجود داشت.
میانگین اثر رهاسازی روی جمعیت مراحل مختلف رشدی سفیدبالک پنبه با استفاده از آزمون چند دامنهای دانکن در سطح %5 گروهبندی شده و نتایج بهدست آمده در جدول 1 نمایش داده شده است. نتایج نشان می دهد که بین تراکم های مختلف کرایزو کارت در تعداد پوره ها به ازای هر گیاه در دومین رهاسازی و تعداد کل پورهها بعد از هر دو رهاسازی و تعداد شفیره ها به ازای هر گیاه در اولین و دومین رهاسازی و تعداد کل شفیره ها بعد از هر دو رهاسازی تفاوت معنیداری وجود داشت. تعداد پوره ، تعداد کل پوره ، تعداد شفیره و تعداد کل شفیره بعد از رهاسازی دوم در تراکم 7 کرایزو کارت دارای کمترین مقدار بود. در نتیجه بهترین تراکم برای رهاسازی بالتوری سبز 7 کرایزو کارت با 2 بار رهاسازی بود.
شریفی و همکاران نشان دادند که بالتوری سبز در مورد مراحل زیستی مختلف سفیدبالک قادر به کنترل تقریبی 50 درصدی جمعیت آفت بود . - Sharifi, et al. 2014 - لاروهای بالتوری نسبت به مرحله تخم توانایی بالاتری در کنترل آفت دارا هستند که عدم تفریخ تخمها، هم خواری طبیعی لاروهای سن یک بالتوری پس از تفریخ تخمها و تاخیر در کنترل آفت به دلیل نیاز به سپری شدن زمان برای رسیدن به مرحلهی مؤثر شکارگری یعنی لاروهای سن دوم و سوم از جمله عوامل مؤثر در کارایی بالاتر لاروهای بالتوری نسبت به تخم است. با این وجود رهاسازی تخم به دلیل حملونقل و نگهداری آسانتر و هزینه کمتر در تولید انبوه بیشتر مورد استفاده قرار میگیرد - Rafiei
