بخشی از مقاله
چکیده
تنش شوری جزو اولین تنش های محیطی است که رشد گیاهان را تحت تاثیر قرار می دهد. ارزن گیاهی است با دانه های خیلی کوچک و در بین غلات به غله دانه ریز معروف است.در این پژوهش، برهمکنش شوری و پتاسیم بر عملکرد وزن تر شاخسار، رطوبت نسبی برگ و نفوذپذیری غشای سلولی برگ ارزن مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش به صورت فاکتوریل شامل 4 سطح پتاسیم - صفر،100،150،200 میلی گرم بر کیلوگرم از منبع سولفات پتاسیم - و6 سطح شوری - صفر،4،8،12،16،20، دسی زیمنس بر متراز منبع کلرید سدیم - در قالب طرح کاملا تصادفی در 3 تکرار انجام شد. شوری تاثیر معنی داری بر عملکرد وزن تر شاخسار ارزن داشت به طوریکه شوری 20 دسی زیمنس بر متر سبب کاهش 33/1 درصدی وزن تر شاخسار نسبت وزن شاهد شد. شوری رطوبت نسبی برگ ارزن را کاهش داد،که کمترین مقدار رطوبت نسبی برگ در سطح 20 دسی زیمنس بر متر اندازه گیری شد. با افزایش شوری نفوذپذیری غشای سلولی برگ ارزن افزایش یافت. تغذیه پتاسیم وزن تر شاخسار و رطوبت نسبی برگ ارزن را به طور معنی داری - سطح یک درصد - افزایش داد وباعث کاهش نفوذپذیری غشای سلولی شد.
کلمات کلیدی: شوری،ارزن،تغذیه پتاسیم،رطوبت نسبی،نفوذپذیری غشای سلولی
مقدمه
بخش قابل توجهی از اکوسیستم های طبیعی و زراعی دنیا تحت تنش شوری قرار دارد. در حال حاضر تنها 1/5 میلیارد هکتار از 7 میلیون هکتار اراضی قابل کشت جهان به کشاورزی اختصاص دارد که از این مقدار اراضی، حدود 23 درصد دارای مشکل شوری و 37 درصد نیز سدیمی هستند. بنابراین خاکهای شور وسدیمی در حدود 10 درصد از اراضی قابل کشت دنیا را به خود اختصاص داده است . - 16 - در ایران حدود 25 میلیون هکتار از اراضی را خاک های شور وسدیمی
تشکیل می دهند که نزدیک به 15 درصد از کل کشور است - . - 12
غلات غذای بخش بزرگی از جمعیت جهان است . ارزن منبع اصلی انرژی ، پروتئین برای میلیون ها نفر از مردم در افریقا است - . - 14 پتاسیم دومین عنصر پرمصرف ضروری برای رشد و نمو گیاهان و یکی از عناصر مهم تشکیل دهنده بافت گیاهان بوده و مقدار آن در گیاهان مختلف 2/5 تا 5 درصد وزن ماده خشک متفاوت است - . - 5 طبق بررسی صورت گرفته توسط پژوهشگران و محققان سال 2005 نقش کلیدی پتاسیم به عنوان تنظیم کننده اسمزی در آماس سلول و به ویژه روزنه ها ×کشاورزی پایدار در مناطق خشک ونیمه خشک شناخته شده است که تنظیم بازو بسته شدن روزنه ها وهمچنین حفظ تعادل آب از فاکتورهای بسیار مهم در کنترل شدت فتوسنتز در گیاهان تحت محیط های دارای تنش می باشد - 6و. - 8 تاکنون مطالعات چندانی در زمینه تأثیر پتاسیم بر افزایش تحمل ارزن به تنش شوری انجام نشده است. لذا، این پژوهش باهدف مطالعه تاثیر کاربرد خاکی پتاسیم بر رشد، رطوبت نسبی برگ و نفوذپذیری غشای سلولی برگ ارزن معمولی در شرایط شور بود.
مواد و روشها
این مطالعه به صورت کشت خاکی در گلخانه دانشگاه شهید باهنر کرمان انجام شد. برای انجام این مطالعه از بذور اصلاح شده ارزن رقم معمولی استفاده شد. یک نمونه خاک با کمبود پتاسیم از مزرعه دانشگاه شهید باهنر کرمان انتخاب و برخی از ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک اندازهگیری شد - جدول . - 1 چهار سطح پتاسیم - صفر، ،100،150،200میلی گرم در کیلوگرم سولفات پتاسیم - به خاک افزوده و تیمارهای شوری شامل شوری صفر،4،8،12،16،20 دسیزیمنس بر متر کلریدسدیم - به طور تدریجی به خاک افروده شد. آزمایش در 3 تکرار اجرا شد. دو ماه پس از اعمال تیمار نهایی شوری گیاهان برداشت شدند. ریشه از شاخسار جدا و وزن تازه شاخسار تعیین شد. رطوبت نسبی برگ از روش یاماسکی و دیلنبورگ - - 18و نفوذ پذیری غشای سلولی از روش نشت الکترولیت - - 11 اندازه گیری شد .
نتایج وبحث
الف- عملکرد وزن تازه شاخسار ارزن
ب-رطوبت نسبی برگ ارزن
شوری موجب کاهش معنی دار - در سطح یک درصد - رطوبت نسبی برگ ارزن شد که کمترین مقدار رطوبت نسبی برگ در سطح20دسی زیمنس بر متر اندازه گیری شد - شکل-2الف - . تغذیه پتاسیم موجب افزایش معنی دار رطوبت نسبی برگ ارزن شد که تفاوت معنی داری از این لحاظ بین سطوح صفر و100میلی گرم بر کیلوگرم پتاسیم و100و150میلی گرم بر کیلوگرم پتاسیم مشاهده نگردید - شکل -2ب - .کاهش رطوبت نسبی، با افزایش تنش شوری، قبلا توسط سایر پژوهشگران گزارش شده است - 2و. - 10
ج- نفوذپذیری غشای سلولی برگ ارزن
نفوذپذیری غشای سلولی برگ ارزن به طور معنی داری - درسطح یک درصد - تحت تاثیر سطوح مختلف شوری قرار گرفت. بیشترین میزان نفوذپذیری - 44,15درصد - در شوری 20دسی زیمنس بر متراندازه گیری شد - شکل . - 3در مقابل کاربرد پتاسیم به طور معنی داری نفوذپذیری غشای سلولی را کاهش داد. برانگیزی وهمکاران - - 1 نشان دادند که افزایش سطح شوری در محلول غذایی نفوذپذیری غشای سلولی برگ ذرت را افزایش داد و با کاربرد عناصر غذایی مانند فسفر از شدت تأثیر شوری بر نفوذپذیری غشای سلولی کاسته شد. Sreenivasulu وهمکاران - 15 - با بررسی اثر شوری بر نفوذپذیری پذیری غشای سلولی برگ ارزن دم روباهی بیان کردند که افزایش شوری سبب تخریب غشای سلولی برگ و افزایش نفوذپذیری غشای سلولی برگ شد.
