بخشی از مقاله
چکیده
هدف تحقیق حاضر بررسی رابطه بین ابعاد ساختار سازمانی و کیفیت اطلاعات مالی در سازمان تأمین اجتماعی استان آذربایجان غربی است. برای این منظورابعاد ساختار سازمانی براساس نظریه استیفن پی رابینز و کیفیت اطلاعات مالی براساس نظریه سازمان حسابرسی تعریف و دراین راستا 6 فرضیه تنظیم گردیده است. جامعه آماری تحقیق حاضر کارکنان سازمان تأمین اجتماعی آذربایجان غربی است که تعداد آنها 509 نفر میباشد. حجم نمونه آماری با استفاده از فرمول کوکران تعداد 219 نفر برآورد و به روش نمونهگیری تصادفیطبقهای انتخاب شده است.
ابزار جمعآوری اطلاعات، دو پرسشنامه؛ پرسشنامه ساختار سازمانی رابینز و پرسشنامه کیفیت اطلاعات مالی براساس سازمان حسابرسی شماره 160 میباشد که پس از سنجش روایی و پایایی و اطمینان از آن، در اختیار نمونه آماری قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل دادههای آماری از روشهای آماری توصیفی و استنباطی استفاده شده است. بدین ترتیب که برای طبقه بندی، تلخیص و توصیف دادههای آماری از روش آماری توصیفی و در سطح استنباطی برای آزمون فرضیههای تحقیق از آزمونهای کلموگروف- اسمیرنف، r پیرسون و رگرسیون چندگانه استفاده گردیده است. نتایج حاصل بیانگر آن است که بین ابعاد ساختار سازمانی و ارائه کیفیت اطلاعات مالی در سازمان تأمیناجتماعیآذربایجان غربی رابطه وجود دارد.
کلیدواژهها: ساختارسازمانی؛ پیچیدگی؛ رسمیت؛ تمرکز؛ کیفیت اطلاعات مالی؛ مربوط بودن؛ قابل اتکاء بودن
.1 مقدمه
امروزه اطلاعات حسابداری به منزله عمده ابزارارتباطی واحد تجاری با استفادهکنندگان اطلاعات مالی میباشد. در حالیکه مسئولیت قانونی برای تهیه و ارائه اطلاعات مالی برای استفاده کنندگان به مدیریت محول شده است، با این حال وی مستقلاً و به تنهایی این وظیفه را انجام نمیدهد و اطلاعات مالی منتشره شرکتها حاصل تلاش و فعالیت مشترک سازمانهای حرفهای، مدیریت، حسابرسان و دولت میباشد - وکیلی فرد و رستمی، . - 1389حسابداران علاوه بر اطلاعات مالی که حاصل خلاصهسازی و تجزیه و تحلیل معاملات روزمره یک سازمان است، باید اطلاعات مفیدی را به منظور طراحی و اجرای یک نظام تصمیمسازی تهیه و ارائه کنند.
تغییر و توسعه مستمر محیط کسب و کار باعث افزایش روزافزون انتظارات از سیستم اطلاعاتی حسابداری جهت ارائه اطلاعات جامعتر، کاملتر و با کیفیتتر میشود. بنابراین کیفیت اطلاعات مالی از مهمترین مباحث مطرح در حسابداری و دغدغه همیشگی آن بوده است. بالا رفتن هزینه سرمایه به میزان قابل ملاحظهای منجر به کاهش کارآیی اقتصاد میشود. بنابراین اطلاعات فاقد کیفیت، در درجه اول دارای پیامدهای نامناسب برای خود شرکت و در درجه دوم بازارسرمایه و به تبع آن اقتصاد کشور است - رحمانی و همکاران، . - 1391 تأخیر در تعدیل قیمت برای خریدار و فروشنده مخاطرهآمیز است و این مخاطره ناشی از عدم انعکاس کامل اطلاعات در قیمت است.
انعکاس کامل و بلادرنگ اطلاعات ممکن است اثرات منفی و یا مثبت بر قیمت سهم داشته باشد. در حالی که خریدار و فروشنده به موجب این انتخاب انتظارکسب صرف ریسک را دارند و بدین طریق رخداد کژگزینی بعید نخواهد بود - کالین و همکاران، . - 2012 در رویکرد مرتبط با ارزش، کیفیت اطلاعات حسابداری مبین شدت وابستگی بین سودهای حسابداری قابل مشاهده و سودهای اقتصادی غیرقابل مشاهده است. برنستین معتقد است که اطلاعات حسابداری با کیفیت، وضعیت مالی و نتایج عملیات شرکت را به نحو واقعیتری ترسیم میکند.عوامل بسیاری بر کیفیت اطلاعات مالی موثر بوده و با آن مرتبط میباشد که درتحقیق حاضر سعی گردیده است تا رابطه ابعاد ساختار سازمانی با کیفیت اطلاعات مالی در سازمان تأمین اجتماعی استان آذربایجان غربی مورد بررسی قرار گیرد.
سازمان پدیدهای اجتماعی است که به طور آگاهانه هماهنگ شده و دارای حدود و نفوذ نسبتاً مشخص بوده و برای تحقق هدف یا اهدافی، بر اساس یک سلسله مبانی دائمی فعالیت میکند - رابینز، . - 1385سازمان یک نهاد اجتماعی مبتنی بر هدف است. ساختار آن به صورتی آگاهانه طرحریزی شده و دارای سیستمهای فعال و هماهنگ است و سرانجام اینکه با محیط خود در تعامل میباشد - دفت، . - 1387 سازمان مجموعهای با خاصیت سیستماتیک، متشکل از عناصر کار، وسیله کار، محل کار، زمان کار و محیط کار است که دارای ویژگیهای مشخص و متناسب در ارتباط و تعامل با یکدیگر و برای هدف یا هدف های خاص تجهیز و هدایت میشوند - منوریان، . - 1378
ساختار سازمان مجموعه راههایی است که طی آنها فعالیتهای سازمان به وظایفهای شناخته شده تقسیم و میان این وظیفه هماهنگی ایجاد شود - مینتزبرگ، . - 1385 ساختارساختار سازمانی تصریح میکند که وظایف چگونه تخصیص داده شوند، چه شخصی به چه کسی گزارش دهد و هم چنین الگوهای تعاملی سازمان که باید رعایت شوند کدامند؟به اعتقاد پیتردراکر ساختار سازمانی وسیلهای است برای حصول اهداف بلند مدت و کوتاه مدت یک سازمان. یکی از مشکلات اساسی بر سر راه کارایی و اثربخشی سازمانها مسائل ساختاری آنهاست. بسیاری از ساختارهای موجود به طور سنتی طراحی شده و احتمالاً با وظایف فعلی آنها سازگاری نداشته و تحولات محیط امروزی را مد نظر قرار نداده و در بعضی موارد مطابق با نیازهای نونیک سازمان و جامعه بنا نشده و بعضاً به ابعاد انسانی و انگیزش نیروی کار توجهی ندارند.
با توجه به اینکه یکی از وظایف اصلی مدیران سازماندهی است و سازماندهی نیز فرآیندهای یکباره نمیباشد، و باید هزارگاه نسبت به کارا بودن سیستم ساختاری و تناسب آن با سایر ابعاد محتوای اقدام مقتضی به عمل آید، با توجه به خلاء اطلاعاتی موجود در این زمینه،تحقیقهایی از این دست میتواند مدیران ومسئولان مربوط را در بازنگری و سازماندهی مجدد ساختار سازمانی به منظور افزایش توان و کارایی آن برای دستیابی به اهداف سازمان در شرایط متغیر کنونی یاری رساند - محمدیان و وهابزاده، . - 1389رابینز ساختار را یکی از اجزای سازمان میداند که از عنصرپیچیدگی، رسمیت و تمرکز تشکیل شده است.
در یک طبقه بندی کلی، ساختار سازمان ها به دو نوع مکانیک و ارگانیک تقسیم میشود. ساختار مکانیکی را برای محیطهای باثبات و قابل پیشبینی و ساختار ارگانیک را میتوان در محیطهای متلاطم و متغیر استفاده کرد. ساختار مکانیکی سازمان، با ویژگیهایی مانند پیچیدگی و رسمیت زیاد، تمرکزگرایی، رفتارهای برنامهریزی شده و در قالب مقررات خاص شناخته میشود. ساختار ارگانیکی نیز منعطف است و میزان نفوذ افراد در آن، بر اساس مهارت و دانش است - رابینز، . - 1385برای بررسی رابطه بین ابعاد ساختار سازمانی و کیفیت اطلاعات مالی درسازمان تأمین اجتماعی استان آذربایجان غربی، ساختار سازمانی بر اساس نظریه استیفن پی رابینز در سه بعد؛
1.پیچیدگی: میزان تخصصیکردن مشاغل در داخل سازمان؛
2.رسمیت: میزان مکتوب بودن، تنوع مقررات، قوانین، رویهها، و شیوهی ارتباطات در سازمان؛
3.تمرکز: بر میزان سختگیری سازمان در اتخاذ تصمیمهای و ارزیابی فعالیتها - مقیمی و رمضان، . - 1390
وکیفیت اطلاعات مالی بر اساس بیانه سازمان حسابرسی در دو بعد؛
1.مربوط بودن: ارزش پیشبینی و قابلیت تایید - ارزش بازخورد - داشته باشند؛
2.قابل اتکا بودن: منظور از قابل اتکاء بودن اطلاعاتی است که کامل بوده، عاری از اشتباه وتمایلات جانبدارانه با اهمیت و صادقانه باشند - بیانیه حسابرسی، - 1389 تعریف عملیاتی گردیده است.
2 مبانی نظری و پیشینه پژوهش
مفهوم و تعریف ساختار سازمانی: ساختار سازمان به زعم شرمرهورن و دیگران عبارت است از فرایند انتخاب و پیاده کردنیک ساختار مناسب با توجه به عوامل متعددی از قبیل ابعاد، فناوری، محیط و استراتژی انتخاب شده توسط سازمان برای بقای حیات سازمانی. طرح سنجیده سازمانی، قدرت سازمان را پای هگذاری میکند و نقاط ضعف آن را کم میکند. در طراحی سازمان هیچ طرحی بر طرح دیگر برتری ندارد بلکه چگونگی طرح سازمان را نیازهای خاص سازمان تعیین میکند؛ به نحوی که متناسب و مطابق واقعیات داخلی و خارجی آن باشد - فخیمی، . - 1379 ساختار سازمانی، راه یا شیوهای است که بهوسیله آن، فعالیت های سازمانی تقسیم، سازماندهی و هماهنگ میشوند. سازمانها ساختارهایی را بهوجود میآورند؛ تا فعالیتهای عوامل انجام کار را هماهنگ کرده و اعمال اعضا را کنترل نمایند.
ساختار سازمانی در نمودار سازمانی نمایان میشود. نمودار سازمانی نیز یک نماد قابل رؤیت از کل فعالیت ها و فرآیندهای سازمان است - اعرابی ،. - 1390ساختار سازمانی عبارت است از گماریدن و انتصاب افراد در نقاط مختلف نمودار سازمانی، در پستهای اجتماعی، پستهایی که بر روابط سازمانی این افراد اثر میگذارد. یکی از کاربردهای تعریف یاد شده در تقسیم کار است؛ در درون سازمان به افراد کارها یا شغلهای متفاوت داده میشود. کاربرد دیگر تعریف مزبور این است که سازمان دارای پستها یا سلسله مراتب اختیارات است، پستهایی که به وسیله این افراد احراز میگردد دارای قوانین و مقرراتی هستند که نوع رفتار این مقاومت را تعیین میکنند.همگونی یا یکنواختی در راه حلهای فنی - تکنولوژیک - ، داد و ستدها یا مبادلات سیاسی، و تفسیرهای اجتماعی که در دورن و بیرون سازمانها رخ میدهد منجر به پیرایش گونهای از ساختار میشود، که بر آن اساس بین بازیگران صحنه سازمان روابط دیالکتیک برقرار میگردد. این امر منجر به پیدایش شکلهای سازمانی میگردد و بنابراین باید اذعان کرد که ظهور و پیدایش ساختار یک فرایند مستمر است.ساختار سازمان سه نقش یا وظیفه اصلی بر عهده دارد.
