بخشی از مقاله
چکیده :
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین سیاست تقسیم سود و تجدید ارائه صورت های مالی بر سطح اجتناب از پرداخت مالیات صورت گرفت. جامعه آماری پژوهش شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است و نمونه پژوهش شامل 91 شرکت در بازه زمانی 6 ساله از سال 1388 تا 1393 میباشد. همچنین در این پژوهش متغیرهای اندازه شرکت، نسبت بدهی به دارایی، عمر شرکت و اندازه حسابرس کنترل گردید.
نتایج حاصل از این پژوهش در قالب دو فرضیه تبیین شد. فرضیه اول پژوهش که به بررسی رابطه بین سیاست تقسیم سود و اجتناب از پرداخت مالیات میپردازد مورد تائید قرار نگرفت. همچنین بر اساس نتایج فرضیه دوم شواهدی دال بر وجود رابطه معنادار بین تجدید ارائه صورت های مالی و سطح اجتناب از پرداخت مالیات مشاهده نشد.
کلید واژها: سیاست تقسیم سود؛ تجدید ارائه صورتهای مالی؛ اجتناب از پرداخت مالیات.
.1 مقدمه
مالیات هزینه ای است که بر واحدهای انتفاعی که به نوعی درآمدزایی میکنند، از جانب دولت تحمیل میشود. از آنجا که شرکتها و اشخاص حقوقی در راستای کسب سود و انتفاع، فعالیت میکنند، میتوان انتظار داشت که به دنبال راهکارهایی برای کاهش مالیات پرداختی خود باشند. پرداخت مالیات ثروت را از شرکت و مالکان آن به دولت منتقل مینماید؛ لذا اغلب شرکتها اقدامات مدیریتی خود را به گونهای طراحی و اجرا مینمایند که تعهدات مالیاتی خود را حداقل نمایند - نور و کوین1، .2012 -
در این راستا واتس - 2003 - 2 استدلال مینماید که مادامی که شرکتی سودآور است و درآمد مشمول مالیات دارد و نرخ های بهره نیز مثبت باشد؛ این ارتباطات برای شرکت ها این انگیزه را بوجود میآورد که با به تعویق انداختن زمان شناسایی درآمدها و تعجیل در شناسایی هزینه ها؛ ارزش فعلی مالیات های خود را کاهش دهند - واتس، .2003 -
.2 بیان مساله و تبیین موضوع
در هر اجتماعی دولت ها برای ادای مسولیت خود نیازمند به انجام یک سری هزینه ها میباشند که در راستای انجام این هزینه ها نیاز به یک سری درآمدها دارند. مالیات هزینه ای است که بر تمام واحدهای انتفاعی که به نوعی درآمدزایی میکنند، از جانب دولت تحمیل میشود و شرکتها در راستای کسب سود و انتفاع بیشتر به دنبال راهکارهایی برای کاهش مالیات پرداختی خود خواهند بود.
علیرغم این واقعیت که پرداخت مالیات نکته ی اصلی مسئولیت اجتماعی است، کریستنسن و مورفی - 2004 - 3 مدعی هستند که پرداخت مالیات توجه کمی را در بین پژوهشگران به خود جلب نموده است. به موجب قوانین و مقررات، سهم دولت از سود شرکتها - مالیات - مقدم بر تقسیم سود بین سهامداران است. به عبارتی دولت خود را در جایگاهی بالاتر از سهامداران اصلی شرکتها قلمداد می کند - باباجانی و عبدی، .1389 -
از این رو هماهنگی بین حسابداری مالی و قوانین مالیاتی فرصتی برای مدیران فراهم میآورد تا بتوانند درآمد دفتری و یا سود مشمول مالیات را دستکاری نمایند تا از طریق کاهش سهم دولت باعث افزایش ثروت سهامداران و افزایش ارزش شرکت شوند. از آنجا که به طور عمده قوانین محدود کننده ای در زمینه کنترل اجتناب مالیاتی وجود ندارد و از طرفی اجتناب از مالیات فعالیتی به ظاهر قانونی به نظر میرسد - هانلون و هیتزمن4، 2010| -
از این بابت بیشتر از فرار مالیاتی در معرض توجه قرار گرفته است، بنابراین به نظر میرسد بسیاری از شرکتها درگیر اجتناب مالیاتی باشند. در اکثر پژوهش های انجام شده در خصوص گزارشگری مالی، علایق و ذائقه استفاده کنندگان برون سازمانی شامل سرمایه گذاران، مدیران، حسابرسان و دانشگاهیان و ... اساس کار قرار می گیرد و کمتر به نقش پر اهمیت دولت به عنوان یکی از گروه های ذینفع همیشگی گزارشگری مالی توجه میشود.
مسئله ای که در این پژوهش با آن روبرو هستیم این است که آیا در ایران سیاست تقسیم سود بین سهامداران و تجدید ارائه صورت های مالی با فعالیت های اجتناب از پرداخت مالیات در ارتباط است یا خیر؟
.3 مبانی نظری
با تأملی در سیر تاریخ مشخص میگردد که وابستگی بودجه دولت به درآمدهای نفتی سبب شده نقش مالیات در بین درآمدهای دولت کمرنگ شده و مکانیزم کارآمدی برای جذب آن مدنظر قرار نگیرد و از طرفی به واسطه پایین بودن فرهنگ مالیاتی، مالیات گریزی به یک پدیده ارثی مبدل گشته که نسل به نسل تداوم یافته و اشکال پیشرفته تری به خود میگیرد - مهرانی و سیدی، .1393 -
در ادبیات مالی، اجتناب مالیاتی از دو بعد گسترده و محدود تعریف شده است. در تعریف گسترده، اجتناب مالیاتی طیف گستردهای از فعالیتهای کاهنده مالیات با هدف کاهش سطح پرداخت مالیات به دولت - آکمالیا و حافیظا1، 2014 - و نهایتاً کاهش بدهی مالیاتی میباشد - آنووار و همکاران2، .2014 - طبق این تعریف تمام معاملاتی که بر بدهی مالیاتی آشکار شرکت اثر میگذارند در زمره اجتناب مالیاتی قرار میگیرند و بین فعالیت های واقعی با مطلوبیت مالیاتی، فعالیت های اجتنابی که به منظور کاهش مالیات انجام میشوند و لابی هایی که برای کسب مزایای مالیاتی انجام میشوند، تفاوتی قائل نمیشود - جهرومی، .1391 -
طبق این تعریف اجتناب مالیات طیفی از استراتژی های برنامه ریزی مالیات است که در یک سر طیف اجتناب مالیاتی قانونی، نظیر سرمایهگذاری در اوراق مشارکت و در سر دیگر طیف اجتناب مالیاتی غیرقانونی قرار میگیرد - هانلون و هیتزمن، .2010 - در بعد محدود، اجتناب مالیاتی را به صورت انجام اقدامات قانونی به منظور کاهش بدهی مالیاتی تعریف مینمایند.
در این بعد، تمایز مفهومی بین فرار مالیاتی و اجتناب مالیاتی ریشه در قانونی بودن اقدامات مودیان دارد. فرار مالیاتی نوعی تخطی از قانون است، در مقابل، اجتناب مالیاتی در چارچوب قوانین مالیاتی انجام میشود و مؤدی دلیلی برای نگرانی بابت کشف احتمالی اقدامات خویش ندارد - هایرول و همکاران3، .2014 - رابطه بین سود تقسیمی و سود هر سهم، نشان دهنده سیاست تقسیم سود شرکت است. از بین تمام شاخص های موجود، نسبت سود تقسیمی به سود، رایج ترین شاخص مورد استفاده برای بررسی سیاست تقسیم سود است - مانسینلی و اوزکان4، 2006؛ هارادا و نگوین5، 2006؛ منوس و همکاران6، .2012 -
.4 پیشینه پژوهش
فیلیپس - 2003 - 7 دریافت که پاداش مدیران - و نه مدیرعامل - که مبتنی بر معیارهای پس از مالیات میباشد منجر به کاهش نرخ موثر مالیات میشود. چنین نتیجه ای در چارچوب نمایندگی با این دیدگاه مطابقت دارد که اگر اجتناب مالیاتی فعالیت ارزش زا یا به عبارتی فعالیت دارای ارزش افزوده باشد و از سوی دیگر چنانچه محرک های پاداش، منافع مدیران و مالکان را همسو نماید؛ شرکت هایی که از محرک عملکرد پس از مالیات بیشتری استفاده می کنند، باید اجتناب مالیاتی بیشتری استفاده نماید.
