بخشی از مقاله
چکیده
بافت های تاریخی و کهن شهرها به یادگار مانده از قرن های گذشته و نشان دهنده تاریخ و فرهنگ غنی کشور ایران می باشد ولی امروزه اکثر آن ها به فرسودگی گرائیده و از ارزش تاریخی و فرهنگی آن ها نیز کاسته شده است. لذا ضروری است حفظ و بازآفرینی ارزش ها و فرهنگ کهن بافت های با ارزش توس برنامه ریزان شهری، شهرسازان و معماران صورت گیرد. همچنین رسیدگی به لحاظ کاهش آسیب پذیری و بهسازی آن ها در اولویت می باشند. بافت فرسوده شهر زرقان نیز از این قائده مستثنی نمی باشد. روش این پژوهش بر اساس هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی- تحلیلی می باشد. هدف این تحقیق بررسی و تحلیل مشکلات بافت فرسوده شهر زرقان و شناخت عوامل موثر در ایجاد بافت فرسوده و همچنین ارائه راهکارهای احیاء و ساماندهی آن می باشد که با استفاده از روش های آماری به بررسی موضوع می پردازد.نتایج کلی پروژه نشان می دهد مشکلات کالبدی مهمترین مشکل بافت فرسوده شهر زرقان می باشد و مسائل اقتصادی در فرسودگی بافت فرسوده شهر زرقان تاثیر زیادی دارند. همچنین مسائل اجتماعی-فرهنگی در فرسودگی بافت فرسوده شهر زرقان تاثیر زیادی دارند . در پایان با توجه به بررسی وضعیت بافت فرسوده به ارائه راهکارها و پیشنهادات جهت ساماندهی و احیاء بافت فرسوده شهر زرقان پرداخته میشود.
واژگان کلیدی : شهر زرقان ، بافت فرسوده ، کاربری بافت ، دسترسی ها
مقدمه :
موضوع مقاله - ساماندهی و بهسازی بافت فرسوده شهر زرقان - می باشد . شهر زرقان در 25 کیلومتری شمال شرق شیراز واقع شده که وسعتی برابر با 1780هکتار دارد که از این مقدار 52 هکتار را بافت فرسوده تشکیل می دهد که این بافت فرسوده در سمت شمال شرقی شهر رشد کرده و گسترش پیدا کرده است . شهر زرقان یک شهر قدیمی و تاریخی است که سابقه دیرینه ای دارد و در سفرنامه های بسیاری به اسم این شهر اشاره شده است با توجه به همین موضوع قدیمی بودن شهر این شهر مشکلاتی دارد که مهمترین این مشکلات را میتوان به چند قومیتی بودن شهر - ترک ، لر ، عرب، زرقونی و... - اشاره کرد که همین خود عواملی شده برای ایجاد درگیری هایی در بین این اقوام و بروز نا امنی های منطقه ، مشکل دیگر که میتوان اشاره کرد مشکلات اقتصادی می باشد که با توجه به این موضوع که بیشتر سکنه این شهر در بخش خدمات مشغول هستند و با وجود شهرک صنعتی بزرگی در مجاورت شهر بیشتر اهالی مجبور به مهاجرت هستند چون شهرک صنعتی اکثرا به بخش خصوصی واگذار شده و همین امر باعث تعطیلی بسیاری از کارخانه های شهرک صنعتی شده و ضعف شدیدی در بخش اقتصادی در شهر احساس می شود .
شهر زرقان را می توان کانون توزیع مایحتاج اولیه روستا ها و بخش های مجاور خود دانست که روز مره تعداد زیادی افراد با آداب و سنت های مختلف سرازیر شهر زرقان میشوند. که این عوامل باعث شلوغی و هرجومرج شدیدی در شهر می شود و مشکلات اجتماعی فراوانی را در شهر نمایان می سازد . در خصوص مسائل و مشکلات کالبدی در شهر در میتوان گفت که اکثر بخش های شهر نوساز هستند و با برنامه و منظم طراحی شدن اما در خصوص بخش قدیمی و تاریخی وضع به این منوال نیست و نامنظمی و شلوغی وسیعی به چشم می خورد و ساختمان ها از نظم خاصی تبعید نمی کنند ، خیابان ها غیر اصولی و تنگ و دارای پیچ و خم می باشد . هدف از بررسی مشکلات شهر زرقان شناسایی و اشاره به این مشکلات بود که شاید بتوان با انجام این تحقیق کمکی به عوامل اجرایی کرد و مشکلات را برای این گروه و موسسات و کسانی که می خواهند در آینده در مورد شهر زرقان تحقیق هایی انجام دهند مشخص کرد تا در خصوص رفع این مشکلات تدابیر لازم را بیندیشند و در شکوفا کردن و پیشرفت هرچه بیشتر شهر زرقان تلاش کنند
بیان مسئله
یکی از مهمترین پیامده های روند شهر نشینی را می توان ناراسایی در زیر ساخت های شهری برای ساکنان شهرها و مهاجرین دانست همچنین به وجود آمدن بافت های نا منظم و مساله دار و به دنبال آن معضلات متعدد کالبدی 'اجتماعی و فرهنگی و .... ذکر نمود . یکی از مسئله هایی که امروزه بیشتر از هر زمان دیگر خود نمایی می کند فرسودگی بافت شهری به ویژه بافت های داخلی شهر است که در قلب شهر قرار دارند .مهمترین مسئله شهر فرسودگی می باشد که کلیه جنبه های کالبدی را شامل می شود که باعث نابسامانی ها ، بر هم خوردن تعادل و تناسب و بی قوارگی و زشت شدن ریخت آن می شود .اکثر کشور های جهان سوم در برهه ای از زمان با مسئله افزایش جمعیت روبرو بوده اند که باعث تحولات فضایی ، کالبدی در سکونت شهروندان خود شده است و این روند هنوز هم متوقف نشده و ادامه دارد >3@ کشور های در حال توسعه بیشتر در چند دهه گذشته با این معضل دست و پنجه نرم کرده اند و تحت تاثیر این فرآیند قرار گرفته اند ، زیرا از یک سو نرخ رشد شهرنشینی در این کشورها روز به روز بیشتر می شود و با کمبود منابع مالی روبرو هستندو با توجه به هزینه بر بودن طرح ها حول برنامه ریزی توسعه شهری این کشورها با معضلات اساسی روبرو هستند .
>2@ فرسودگی پیامد تغییری در محی اقتصادی و فنی و تناسبات نسبی بافت ساخته شده و مکان آن است افت زندگی اجتماعی در این بخش از شهرها نمود عینی فرسایش آنهاست که عوارض همچون نیمه متروک و متروک شدن ها ، مسکن نامناسب و نزول کیفیت اجتماعی ،اقتصادی ،فرهنگی را به دنبال داشته و پوسیدگی شهرها از درون از نتایج آن است >1@ - در حال حاضر در کشور ایران بیش از 40هزار هکتار بافت فرسوده شهری وجود دارد و با توجه به مشکلات متعدد برای چنین بافت ها این مسئله تبدیل به تهدیدی انسانی ، اجتماعی و اقتصادی برای شهرها و کلان شهرها شده است . >1@ امروزه اصطلاح - - بافت فرسوده شهری - - کاربرد زیادی پیدا کرده است .
عمومأ تصور از بافت فرسوده شهری ،بافت قدیم شهر است که به دلایلی نوسازی نشده و به مرور زمان ساختمان ها و بناها کهنه و فرسوده شده است .این تصور از بافت فرسوده ، - بیشتر موضوع کهنگی را در ذهن تداعی می کند - - >3@ شهر زرقان در 25 کیلومتری شمال شرقی شیراز و در مجاورت اتوبان شیراز به اصفهان قرار گرفته است که در سال 1390دارای35291 نفر جمعیت و دارای وسعتی حدود1267 4 هکتار می باشد که از مساحت مذکور وسعتی معادل47 هکتار را بافت فرسوده تشکیل می دهد . از مشکلات بافت فرسوده شهر زرقان ترافیک ،مشکلات اجتماعی ،بافت فیزیکی نا متعادل ،ریزدانگی ،کاربری های نا مناسب ،عدم توزیع نا مناسب خدمات ،مشکلات فرهنگی ،اقتصادی ساکنان محله و .... می باشد . بافت فرسوده شهر زرقان مکانی برای خرید مایحتاج روستائیان و محلات اطراف می باشد با وجود فراخوانی شهرداری زرقان برای
