بخشی از مقاله
چکیده
معلولیت به مثابه پدیده ای زیستی واجتماعی واقعیتی است که تمام جوامع،صرف نظرازمیزان توسعه یافتگی،اعم ازکشورهای صنعتی وغیرصنعتی باآن مواجه هستند.ارزیابی فضاهای عمومی باتوجه به نیازهای معلولان وبرنامه ریزی برای آن،یکی ازضروریات هرجامعه،بخصوص جامعه ماست که بعدازجنگ تحمیلی باجمع کثیری معلولان مواجه شده است.تسهیل تردد عابرین پیاده در سطح شهر و فراهم آوردن امکان تردد و دسترسی به کاربریهای شهریکی از نقش هاوظایف اصلی شبکه معابر شهری است. در این مقاله سعی شده است با بررسی و تحلیل وضعیت تردد معلولین در شهرها تعریف دقیق و مناسب مشکلات موجود، با استفاده از ضواب داخلی و خارجی راهکارهای متناسب و هدفمند ارایه گردد. به کمک نتایج ارایه شده در این پژوهش از یک طرف مدیریت شهرها می تواند با ایجاد محی مناسب پیاده رو و افزایش مطلوبیت سازگاری با محی زیست برای معلولین کمک شایانی به این قشراز شهروندان نماید و از سویی دیگر مسولین سایر شهرها می توانند با ایده گرفتن از این مطالعه موردی به بهسازی وضعیت تردد معلولین در سایر شهرها بپردازند.
واژگان کلیدی: معلولیت، شهر، مناسب سازی.
مقدمه
معلولیت و ناتوانی پدیده ای است که با زندگی بشر گره خورده و بخش جداناپذیر زندگی اوست. به طوری که انسان به دلایلی چون بیماری، حادثه، رسیدن به دوران سالمندییا شرای خاص زندگی آن را به صورت دائم یا موقت تجربه می کند. در این راستا مشکلات حضور معلولین در جامعه و مشارکت کامل آنها در فعالیت های اجتماعی به دلیل وجود انواع موانع فیزیکی و معماری در سطح محی های عمومی و در نتیجه قابل دسترس نبودن آنها ، از مهمترین دغدغه ها و نگرانی های فراروی افراد معلول و خانواده آنان و سازمان های متولی است - برجیان و جغتایی،. - 1 :1388 از آنجا که مشارکت حداکثری افراد هر جامعه در عرصه های مختلف اجتماعی نقش بسیار مهمی در توسعه پایدار آن جامعه خواهد داشت، لذا فراهم کردن زمینه های حضور آحاد آن جامعه و رفع یکسری موانع محیطی که ممکن است در کاهش حضور اجتماعی آنان تاثیر گذار باشد از اهمیت خاصی برخوردار است که از آن جمله میتوان به مناسب سازی محی های شهری برای مشارکت و حضور فعال معلولین و افراد با نیازهای ویژه که اتفاقا جمعیت قابل توجهی از اجتماع انسانی هر جامعه را نیز تشکیل می دهند اهمیت ویژه ای خواهد داشت و می توان گفت استفاده از این سرمایه انسانی دستیابی به اهداف چشم انداز ایران1400 را تسهیل خواهد کرد. جدا از افراد دارای معلولیت و ناتوانی، طیف گسترده ای از آحاد جامعه مانند زنان باردار، کودکان، مادرانی که با کالسکه کودکان خود را جابجا می کنند، سالمندان و افرادی که دچار عارضه هایی چون رماتیسم،مشکلات قلبی و فرسایش مفاصل اند با موانع فیزیکی و معماری در محی های عمومی مواجه هستند و در نتیجه، قاطعانه می توان گفت توسعه و ایجاد محی های مناسب سازی شده و قابل دسترس برای همه آحاد جامعه یک امرکاملا لازم و ضروری است - همان: . - 3
طرح مساله
در کشورهای مختلف دنیا از جمله کشور ما، معلولین به دلیل عدم دسترسی به فضاهای شهری به ویژه به دلیل نامناسب بودن سیستم حمل ونقل عمومی و ترافیک از بسیاری فرصت های اجتماعی و اقتصادی موجود در جامعه مدنی محروم گشته اند. بنابراین، از این طریق بسیاری نیاز های اساسی معلولین از قبیل دسترسی و تحرک آنان به دلیل نامناسب بودن ترافیک شهری نادیده گرفته می شود - برجیان و جغتایی، . - 12 :1388 در اکثر شهرهای ایران نیز متاسفانه فضاها و مبلمان شهریو مسیرهای عبور و مرور و همچنین سیستم حمل ونقل عمومی شهر به هیچ عنوان مناسب افراد دارای معلولیت، بخصوص معلولین جسمی B حر کتی نمی باشد که این امر بسی جای تامل دارد.
در برخی از شهرهای مناطق کوهستانی به دلیل توپوگرافی خاص و ناهمواری های زیاد سطح شهر از نظر طبیعی دارای مشکلاتی است. از طرفی شرای نامساعد جوی و تعداد روزهاییخبندان وضعیت عبور ومرور به خصوص برای عابرین پیاده را با سختی و دشواری همرا ه می سازد. در این گونه شهرها با توجه به کوهستانی بودن منطقه و وضعیت توپوگرافی، شهر از حداقل امکانات و شرای مناسب معابر و فضای عمومی برخوردار است که این شرای مستلزم توجه هر چه بیشتر سازمان های مسول در این زمینه است - خلیلی و همکاران، . - 39 :1386
به عنوان مثال در بعضی از خیابان ها مناسب سازی پیاده روها جهت تردد نابینایان انجام شده ولی همین مناسب سازی نیز با موانع بسیاری روبرو بوده است که کارایی لازم و بهینه را ندارد ؛ به همین علت قبل از انجام این گونه پروژه ها باید مطالعات کامل و جامعی در زمینه وجود موانع طبیعی - ژئومورفولوژیکی - و مصنوعی انجام پذیرد. بطورکلی در این تحقیق ارزیابی و مناسب سازی ترافیک و سیستم حمل ونقل عمومی شهرها جهت استفاده بهینه معلولان و مورد بررسی قرار گرفته، که این مسئله اشاره ایست به یکی از پراهمیت ترین مسائل اجتماعی امروز که در کلیه کشورهای جهان مورد توجه می باشد.
