بخشی از مقاله
چکیده
دادههای هواشناسی با توجه به تنوع آ نها مورد استفاده کاربران متفاوتی قرار میگیرد. کاربرانی که در یکی از زمینههای کشاورزی، منابع آب، انرژی، تحقیقات هواشناسی،تولید، ساختمانی، تفریحی وگردشگری، حمل و نقل اشتغال دارند دادهها و اطلاعات هواشناسی را برای یکی از اهداف طراحی،برنامه ریزی و فعالیتهای کاربردی و یا اقدامات ارزیابی خود مورد استفاده قرار می دهند. محصولات کشاورزی از نظر کمی و کیفی شدیدا تحت تأثیر شرایط جوی هر منطقه قرار دارند. در شرایط مناسب جوی میزان بهرهوری کشاورزی و تامین مواد غذایی میتواند به شکل قابل توجهی افزایش یابد. با توجه به اهتمام دولت تدبیر و امید در راستای اقتصاد مقاومتی از طریق ایجاد امنیت غذایی درکشور، دادههای هواشناسی و کاربرد آنها در توسعه کشاورزی به خصوص در تولید محصولات راهبردی، از اهمیت ویژهای برخوردار میشوند.
در واقع استفاده بهینه از امکانات موجود و توجه به زمینههای کاربردی دادههای هواشناسی کشاورزی به صورت جامع میبایست مورد توجه قرارگیرد.در این میان گلخانه های کشور به عنوان یکی از ارکان تولید مواد غذایی مورد توجه تاینم سامانه بوده و سعی شده اطلاعات هواشناسی در کوتاه ترین زمان ممکن بدست تاین تولید کنندگان برسد. این سامانه که قرار است ارتباط دو سویه با کاربرنهایی را برقرار کند دارای بخشهای زیر است:-1شناسایی کاربران نهایی -2 نیاز سنجی -3 تهیه داده و محصول -4 سامانههای توزیع داده و محصول-5 ظرفیت سازی-6 نظر سنجی و بازخورد-7 مستندسازی. بر اساس جمع بندی های انجام شده در 31 استان کشور این سامانه توانسته داده ها و محصولات مورد نیاز کاربران بخش های مختلف کشاورزی اعم از : گلخانه ها، زراعت، باغبانی، دام، مرتع، آبخیز داری، شیلات ، زنبور عسل و .... در کوتاه ترین زمان ممکن در اختیار قرار داده و رضایت کاربران را جلب نماید .
واژههای کلیدی: سامانه توسعه هواشناسی کاربردی، تهک، هواشناسی، هواشناسی کشاورزی
مقدمه
محصولات کشاورزی از نظر کمی و کیفی شدیدا تحت تأثیر شرایط جوی هر منطقه قرار دارند. در شرایط مناسب جوی میزان بهرهوری کشاورزی و تامین مواد غذایی میتواند به شکل قابل توجهی افزایش یابد. هم چنین است برای آفات گیاهی و جانوری، به این معنی که در شرایط مناسب آب و هوایی آفات گیاهی و جانوری مانند قارچها و حشرات تولید شده و رشد میکنند که میتوانند خسارات جبران ناپذیری به کشاورزی وارد نمایند. این تاثیر دوگانه آب و هوا بر کشاورزی خود نشان از اهمیت و حساسیت بالای هواشناسی کشاورزی است. هواشناسی کشاورزی میتواند با مطالعه دقیق هر یک از گونههای گیاهی و آفات مرتبط با آنها در شرایط آب و هوایی منطقه به یاری کشاورز آمده و او را در مراحل مختلف کاشت، داشت، برداشت و مقابله با آفات یاری رساند.همزمان با توسعه فنآوریهای نوین که انقلابی در تولید محصولات کشاورزی بوجود آوردند، ایجاد شرایط بهینه آب وهوایی در محیطهای کنترل شده نظیر گلخانهها نیز تولید محصول در فصول مختلف را امکانپذیر نمود. در عین حال میتوان با مطالعه دقیق خرد اقلیم هر منطقه محصول مناسب برای کشت در آن منطقه را شناسایی کرد تا بیشترین بازدهی و کمترین خسارت را در پی داشته باشد.
به عبارت دیگر با انتخاب محصول مناسب هر منطقه میتوان آنجا را به یک گلخانهی بزرگ طبیعی تبدیل نمود. هواشناسیکشاورزی به عنوان علمی میان رشتهای مسئولیت این مهم را به عهده دارد. این شاخه از علم هواشناسی به مطالعه مراحل رشد گیاهان و ارتباط آنها با شرایط آب وهوایی هر منطقه و تحلیل وتفسیر آنها میپردازد. برای انجام این نوع مطالعات لازم است ار مراحل رشد گیاهان به طور مستمر در مزرعه داده برداری شود. این دادهها کمک شایان توجهی به کشاورزان در مراحل مخلتف کاشت، داشت و برداشت مینماید. ازعلم هواشناسیکشاورزی به عنوان علمی نوین یاد میشود که دارای عمری کمتر از یک قرن است.
نوین بودن این شاخه از علم هواشناسی ایجاب میکند که تعریف دقیقی از دامنه کاربردهای آن ارائه گردد. در هواشناس کشاورزی امروزه دامنه کاربران از کشاورزان گذشته و تمامی بخشهای فعال در حوزه تامین مواد غذایی را دربر میگیرد. وجود این طیف وسیع کاربری ایجاد یک سامانه ارتباطی دو سویه بین کاربرنهایی و سازمان هواشناسی کشور را الزامی مینماید. با داشتن این سامانه میتوان دادهها، اطلاعات و پیشآگاهیهای مورد نیاز کاربران را به هنگام و با کمترین هزینه در اختیار آنها قرار داد و در صورت نیاز حتی آموزش داد. نبود شناخت کافی از خدمات هواشناسی کشاورزی در بین کاربران و یا نبود دانش نحوهی کاربست داده و اطلاعات هواشناسی در کار از جمله مهمترین مشکلاتی است که باعث وارد آمدن خسارات زیادی به کاربران میشود. یکی از مهمترین مسائل کشورهای در حال توسعه، عدم توجه به اطلاعات هواشناسی و به کارگیری آنها در کشاورزی است. عوامل مختلفی در این موضوع نقش دارند.
کاربران وکاربردها
دادههای هواشناسی با توجه به تنوع آ نها مورد استفاده کاربران متفاوتی قرار میگیرد. کاربرانی که در یکی از زمینههای کشاورزی، منابع آب، انرژی، تحقیقات هواشناسی،تولید، ساختمانی، تفریحی وگردشگری، حمل و نقل اشتغال دارند دادهها و اطلاعات هواشناسی را برای یکی از اهداف طراحی،برنامه ریزی و فعالیتهای کاربردی و یا اقدامات ارزیابی خود مورد استفاده قرار می دهند.آنچه که از بررسیها بر میآید حاکی از آن است که تعداد کاربران دربخش کشاورزی بیشتر از سایر بخش ها است. کاربران اطلاعات و پیشبینیهای هواشناسی کشاورزی در گسترهای از مشاغل عمومی و خصوصی قرار میگیرند که شامل کشاورزان، مروجین کشاورزی، تولیدکنندگان کود و مواد شیمیائی، شرکتهای تولید بذر، رسانهها، تولیدکنندگان انرژی آبی،کارشناسان منابع آب، متخصصین بیماری گیاهی و دام، کارشناسان بلایای طبیعی، مؤسسات تحقیقاتی ودانشگاهها هستند. صاحبان مزارع دارای دانش در مدیریت مزرعه خود از اطلاعات گسترده آب وهوایی و اقلیمی استفاده کرده و برنامهریزی آبیاری، برآورد کود مورد نیاز، پیشبینی عملکرد محصول و قیمت نهائی آن را بر اساس این اطلاعات تنظیم میکنند.
خدمات هواشناسیکشاورزی در جهان
در این بخش دو نمونه از سامانههای هواشناسی کشاورزی که در دنیا مورد بهره برداری قرار گرفتهاند مورد بررسی قرار میگیرد.
-1 مدارس اقلیمی در اندونزی
درایالتIndramayu دولت اندونزی تلاش کرد از کشاورزان در خصوص تصمیمگیری در مورد زمان مناسب کشت برنج در شرایط تغییر اقلیم کمک گرفته و آنها را برای آمادگی بهتر برای رویارویی با رخدادهای مکرر سیلاب و خشکسالی در آینده نزدیک مهیا نماید. در این منطقه برنامههای بهبود مدیریت آب در مزارع با کشت چندگانه به وسیله سیستم ترویج دولتی ساماندهی شد. در این خصوص مسائل زیر بایستی مد نظر قرار میگرفت:
o نهادینه کردن یافته های مدارس اقلیمی در مقیاسهای بزرگ.
o ارزیابی بهتر نیازها با گروههای کشاورزان که به همراهی این مدارس سازماندهی می شوند. o فراهم کردن تولیدات بهتر، مهیا سازی این نیازها وکاربرد وسیع در کشاورزی.
o تقدیر از سامانه های ترویجی برتر
o آموزش بهتر واسطههای ترویجی، بین کشاورزان و سرویسهای خدمات دهنده و سازمانهای مردمنهاد.
o آموزش عمومی وحرفه ای بهتر کشاورزان در مورد مسائلی مانند بیسوادی ،قابلیت آسیب پذیری ،فقر و نیازهای مختلف کشاورزان.
-2 سرویسهای ترویجی هواشناسی کشاورزی در هند
سازمان هواشناسی هند - IMD - 1 ارائه سرویس به کشاورزان را از سال 1945 آغاز کرد. اخبار آنها از طریق رادیوی سراسری هند به شکل بولتنهای هواشناسی کشاورزی - FWB - 2منتشر میشد. متعاقبا در سال 1976 سازمان هواشناسی هند سرویس مشاوره هواشناسی کشاورزی - AAS - 3 را از مراکز رسمی هواشناسی با همکاری وزارت کشاورزی شروع کرد. این سرویسها در سالهای بسیار متمادی بوسیله سازمان هواشناسی هند تجهیز می شدند. IMD سرویس هواشناسی کشاورزی جامع را در کشور در سال 2007 با همکاری با موسسات و ارگان های مختلف آغاز کرد.در حال حاضردر این کشور بولتنهای مشاوره ای هواشناسی کشاورزی در سه سطح تهیه میشوند:
الف- بولتنهای مشاوره هواشناسی کشاورزی بین المللی این بولتنها برای برنامهریزی و مدیریت در سطح بین الملی آمادهسازی شده و به وسیله مرکز سرویس مشاوره هواشناسی کشاورزی، اتحادیه باشگاههای هواشناسی کشاورزی و وزارتخانه هواشناسی هند منتشر می شود.مهمترین مصرفکنندگان این بولتنها گروه نظارت برآب وهوای محصول - CWWG - 4 و وزارت کشاورزی بوده و این بولتنها دروزارت خانههای - مرکزی و ایالتی - ،ارگانها وسازمانهای غیر دولتی - مردم نهاد - مورد استفاده می شود.
ب- بولتن های رسمی مشاوره هواشناسی کشاورزی این بولتنها از 22 واحد سیستم مشاوره کشاورزی - - AAS مختلف در ایالتهای هند منتشر میشوند.مهمترین مصرف کننده این بولتن ها گروههای نظارتی برهواشناسی محصول بوده و این بولتن ها با همکاری دیگر مصرف کنندگان مانند: صنایع کود شیمیائی ،صنایع تولید سم وآفت کشها، مؤسسات آبیاری ،تعاونیهای تولید بذر و دیگر ارگانها تولید می شوند .این بولتنها به صورت منطقهای برای آمادگی کشاورزان تولید شده واین بولتنها از 30 مرکز هواشناسی کشاورزی فعال در دانشگاههای رسمی انتشار یافته و شامل مشاورههایی برای همه فراسنج های موثر هواشناسی در عملیات کشاورزی از کاشت تا برداشت محصولات زراعی و مشاورههایی در زمینه محصولات باغی و دام است. این خدمات هواشناسی به وسیله جمعی از رسانههای ارتباط جمعی، اینترنت و غیره، بعلاوه واسطههایی در سطح منطقه منتشر می شود. نمونه ای از این بولتن ها در ادامه ارائه می شود - شکل. - 3
روش اجرای سامانه:
سامانه مدیریتی تهک - توسعه هواشناسی کاربردی - کشاورزی ایران: با توجه به اهتمام دولت تدبیر و امید در راستای اقتصاد مقاومتی از طریق ایجاد امنیت غذایی درکشور، دادههای هواشناسی و کاربرد آنها در توسعه کشاورزی به خصوص در تولید محصولات راهبردی، از اهمیت ویژهای برخوردار میشوند. در واقع استفاده بهینه از امکانات موجود
