بخشی از مقاله
چکیده
نهاد "خانواده" یکی از اصیل ترین و قدیمی ترین نهادهایی است که اجتماع بشري آن را تجربه کرده، اگر سرمنشأ و فلسفه وجودي تشکیل نهادها را نیازهاي "ساخت یافته" بدانیم به یقین، خانواده نهادي است که یکی از طبیعی ترین و پایدارترین نیازهاي انسان را به صورتی ساخت یافته و تعریف شده تأمین می کند. سبک زندگی هر خانواده اي منحصر به فرد است و کمتر پیش می آید دو خانواده با یک سبک و سیاق زندگی کنند. هر سبک زندگی خصوصیات خود را دارد و کسی نمی تواند این خصوصیات را عوض کند. سبک زندگی 1به معناي شیوه◌ٔ زندگی خاص یک فرد، گروه، یا جامعه است.در این تحقیق ضمن بررسی سبک زندگی اسلامی دیدگاه هاي خاصی را دارد که از نظر اسلام به کتاب و سند بر می گردد.روش تحقیق حاضر کتابخانه اي –اسنادي است.
کلید واژه:سبک زندگی اسلامی،نهاد خانواده،نیازها
مقدمه
انسان ها به همانگونه ها شرایط برایشان خلق می کند زندگی می کنند و سعی دارند بهترین نتیجه را براي خود به ارمغان آورند. سبک زندگی هر خانواده اي منحصر به فرد است و کمتر پیش می آید دو خانواده با یک سبک و سیاق زندگی کنند. هر سبک زندگی خصوصیات خود را دارد و کسی نمی تواند این خصوصیات را عوض کند. سبک زندگی 1به معناي شیوه◌ٔ زندگی خاص یک فرد، گروه، یا جامعه است.2 این اصطلاح نخستین بار توسط آلفردآدلرروان شناس اتریشی استفاده شد.سبکهاي زندگی مجموعهاي از طرز تلقیها، ارزشها، شیوههاي رفتار،حالتهاوسلیقهها درهرچیزي رادربرمیگیرد.موسیقی عامه،تلویزیون، و آگهیها همگی تصورها و تصویرهایی بالقوه ازسبک زندگی فراهم میکنند.سبک زندگی فرد، اجزاي رفتار شخصی او نیست، لذا غیر معمول نیستند. بیشتر مردم معتقدند که بایدسبک زندگیشان را آزادانه انتخاب کنند - ویکیپدیاي انگلیسی، دانشنامه◌ٔ آزاد بازیابی در23 شهریور - 1392در بیشتر مواقع مجموعه عناصر سبک زندگی در یکجا جمع میشوند و افراد در یک سبک زندگی مشترك میشوند. به نوعی گروههاي اجتماعی اغلب مالک یک نوع سبک زندگی شده و یک سبک خاص را تشکیل میدهند. سبکی شدن زندگی با شکل گیري فرهنگ مردم رابطه نزدیک دارد. مثلا میتوان شناخت لازم از افراد جامعه را از سبک زندگی افراد آن جامعه بدست آورددر مطالعه جنبههاي مختلف زندگی میتوان به سه سطح مختلف و درعین حال مرتبط اشاره کرد، که کاملا با سبک زندگی در ارتباط هستند:
•سطح ساختاري
•سطح موقعیتی
•سطح فردي - ویکیپدیاي انگلیسی، دانشنامه◌ٔ آزاد بازیابی در 23 شهریور - 1392
سبک زندگی از خانواده ها و اساس آن بر مبناي بینش و تفکر خانواده است که چگونه اداره می شود.در این پژوهش سعی بر آن د اریم که سبک زندگی ایرانی و اسلامی که رابطه تنگا نگی با تفکرات اسلامی دارد و به مرور زمان رو به فراموشی است را مورد بررسی قرار دهیم.
گفتار اول:معناي لغوي و اصطلاحی
مبحث اول:معناي لغوي سبک
سبک،درزبان عربی به معنی گداختن وریختن زر و نقره است وسبیکه پاره نقره گداخته را گویند. در اصطلاح ادبی به معناي طرز خاصی از نظم ونثراست که معادل استیل3اروپایی باشد.استیل خود ازستیلوس یونانی مأخوذ است، آلتی فلزي یاچوبین که به وسیله آن حروف وکلمات رابر روي الواح مومی نقش میکردهاند.امروزهمایرانیانبه»قلم«معناییشبیهبهسبک-میدهند. - بهار،. - 1349 به عبارت بهتر، سبک هر کس، روشی است که براي بیان اندیشه خود برمیگزیند مشروط بر اینکه این روش را خود ابداع کرده باشد یا حداقل با روش دیگران متفاوت باشد. - محجوب، ص . - 51-49پیشینه سبک شناسی را باید در یونان و روم جستجو کرد. افلاطون سبک را کیفیت و امتیازي تعریف میکنند که گویندهاي به لحاظ برخورداري از الگوي مناسب و شایسته کلام از آن بهرهمند است و گویندهاي دیگر به دلیل فقدان این الگوي مناسب،ازآن بی بهره است؛اما ارسطو سبک را خاصیت ذاتی کلام میداند و معتقد است هر اثري داراي سبک است حال این سبک ممکن است پست،متوسط یا عالی باشد.سبک خصوصیتی اکتسابی است امابه درجات مختلف تقسیم بندي می شود، - محجوب، ص . - 53رومیان نیز سبک را به درجات والا، معتدل و عامیانه تقسیم میکردند.
مبحث دوم:معناي لغوي سبک زندگی
سبک زندگی اصطلاحی که ازسوي مقام معظم رهبري در جمع جوانان استان خراسان شمالی مورد تاکید قرار گرفته و از آن زمان به عنوان یکی از کلید واژه هاي محافل علمی و اجتماعی بیشتر مطرح شد؛ طبق نظر معظم له سبک زندگی یعنی رفتار اجتماعی و شیوهي زیستن که آشنایی با آن از دو جهت معنوي - براي رسیدن به هدف اصلی انسان یعنی رستگاري، فلاح و نجاح - و مادي - زندگی راحت و برخوردار از امنیت روانی و اخلاقی - براي انسان ضرورت دارد؛ علاوه بر اینکه شرط رسیدن به تمدن اسلامیِ نوین می باشد و ایمان لنگرگاه اصلی انتخاب سبک زندگی خواهد شد. مصادیق متعددي نیز از سوي مقام معظم رهبري براي سبک زندگی شمرده شده که تقریبا همه جنبه هاي زندگی انسان را در بر می گیرد از نحوه رفتار با همسر و فرزندان در خانواده گرفته تا مسأله نوع مسکن،نوع لباس، نوع خوراك، نوع آشپزي، تفریحات و مسأله خط، زبان،کسب و کار، و نوع رفتار با دوست و دشمن که بخشهاي اصلی تمدن بوده و متن زندگی انسان است. - آیت اله خامنه اي،. - 1391
مبحث سوم:مفهوم اصطلاحی سبک زندگی
مفهوم سبک زندگی از زمره مفاهیمی است که پژوهشگران حوزه جامعه شناسی و مطالعات فرهنگی براي بیان پاره اي از واقعیت هاي فرهنگی جامعه آن را مطرح و به کار می برند و دامنه به کارگیري آن در ادبیات علوم اجتماعی و مطالعات فرهنگی رواج زیادي یافته است تا حدي که بعضی معتقدند که این مفهوم قابلیت جانشینی بسیاري از واژگان موجود از جمله مفهوم طبقه را داراست و می تواند به نحو دقیق تري، گویاي واقعیت پیچیده رفتارها و حتی نگرش هاي فرهنگی و اجتماعی در جامعه امروز ما باشد و حتی برخی اندیشمندان به کارگیري آن به جاي مفاهیم فراگیري چون قومیت و ملیت را مطرح کرده اند.
سبک زندگی دررشته مطالعات فرهنگی به مجموعه رفتارها، مدلها و الگوهاي کنش هاي هر فرد اطلاق می شود که معطوف به ابعاد هنجاري، رفتاري و معنایی زندگی اجتماعی او باشد و نشان دهنده کم و کیف نظام باورها و کنش ها و واکنش هاي فرد و جامعه می باشد. به عبارتی سبک زندگی دلالت بر ماهیت و محتواي روابط، تعاملات و کنش هاي اشخاص و آحاد مردم در هرجامعه دارد.در آیات مختلف، مخاطب قرآن مردانند تا آن که در جهت تشکیل زندگی تلاش و سعی کنند و سامان بخشی آن را بر دوش کشند. تداوم زندگی و تأمین آن، سختی ها و درگیري هاي فراوانی به دنبال دارد که بدون امید و آرامش نمی تواند ادامه یابد. لذا این ایستادگی در برابر نابسامانی ها را بر دوش مردان قرار داده است. از سوي دیگر، زنان را آفرید تا کانون محبت، عشق، زیبایی و آرامش بخشی باشند.
بند اول:تعریف خانواده
خانواده پایه و اساس اجتماع وسلول سازندهي زندگی و حیات بشري است و در وسیعترین مفهوم کلمه، خاستگاه اصلی اعضاي خویش و پناهگاه آن است. پناهگاهی که نخستین تجربهي انسان براي »اجتماعی زیستن«درآن صورت می گیرد. از خانواده است که فرد بر می خیزد و به خانواده است که فرد روي می آورد، تادر آنجا با گروهی که با یکدیگر پیوندي نزدیک و صمیمی دارد آرام گیرد - قنادان، مطیع، 1383،ص: . - 120 خانواده از مهمترین و کهنترین واحدهاي اجتماعی است که بر نهادي به نام ازدواج بنا نهاده شده است - همان،ص: - 122
گفتار دوم:سبک زندگی اسلامی
دیدگاه هایی در رابطه با سبک زندگی و خانواده وجود دارد که سر منشاء این دیدگاه ها از اسلام و ایات الهی است.که در این قسمت به بررسی نمونه هایی از دیدگاه ها خواهیم پرداخت.دیدگاهعلاّمه محمد حسین طباطباییعلاّمه محمد حسین طباطبایی،مفسر عالی مقدار می نویسدفالنساء: هنّ الرکن الاول والعامل الجوهري للاجتماع الانسانی؛ زنان، سنگ زیرین و رکن اساسی و علت واقعی انسجام و تشکیل اجتماع خانوادگی انسانها هستند - تفسیر المیزان، ج 4، ص 223بعضی - . از مفسران وجود زن و عواطف زیباي او را همانند ملاط چسبنده و مستحکم یک ساختمان دانسته اند که سالیان سال اجزاء یک بناي عظیم را نگه می دارد و در استحکام و بقاي آن نقش اساسی دارد، همانند سیمان و ماسه و آهک و غیره. این جاذبه عظیم را خداوند در وجود زن قرار داده است و او را سبب »آرامش و سکینه« معرفی نموده است.
قرآن کریم حفاظت و حراست از این رکن اساسی را بر عهده مردان نهاده و با توجه به توانایی هاي ذاتی شان آنان را مسؤول می داند و الرّجالُمیفرماید :قَوامونَما فَضﱠلَ اللّه بع ضَهم ع لی بعضٍ و بما اَنْفَقُوا منالاموهِم؛ مردان، سرپرست و نگهبان زنانند، به خاطر برتري هایی که خداوند - از نظر نظام اجتماعی - براي بعضی نسبت به بعضی دیگر قرار داده است و به خاطر نفقاتی که از اموالشان در مورد زنان پرداخت می کنند - نساء. - 34 /در تبیین مسؤولیت مردان، چند نکته حائز اهمیت است:الف - قَیم؛ کسی را گویند که مسؤولیت کارهاي مهم دیگري را به عهده گیرد و آن را انجام دهدقو.ام و قیام، اوزان صیغه مبالغه است که بر برتري همیشگی و ذاتی مردان بر زنان دلالتب - داردبما. فضﱠلَ اللّه؛ فضیلت آن امتیازي است که به طور طبیعی مردان - جنس نر - نسبت به زنان - جنس ماده - دارند. - تفسیر المیزان، ج 4، ص - 223
همانند قدرت و مقاومت در برابر کارهاي سخت و سنگین و نیز معضلاتی که هم توان بیشتري را می طلبد و هم اندیشه قوي تري را.از سوي دیگر، عواطف و احساسات پاك و قوي زنان آن قدر مورد توجه و التفات خداوند سبحان است که آرامش مردان را در سایه آن دانسته و بر آن تصریح می کند بلکه بار دیگر تأیید میُم منْ نَفْسٍنمایدواح: دةٍ و جعلَ منها زوجها لی سکُنَ الیها؛ - اعراف - اوست که شما را از یک تن آفرید و همسر او را از ]نوع [ او پدید کرد تا بدو آرام گیردما .اَنْفَقُوا؛ج - بِ در وادي ازدواج تأمین زندگی مادي زن را بر عهده مرد قرار داد و در صورت تمکین و رضایت بخشی کامل، او را »واجب النفقه« مردان نمود؛ که این خود یک سختی دیگر است که با جسم و اعضاء و جوارح مرد هماهنگی دارد و در این راستا هرگونه زحمت و خطري را به جان می خرد و براي دفاع از ناموس و حیثیت خویش گاه مال و گاه جان خود را فدا می نماید.
