بخشی از مقاله
چکیده :
هدف از اجرای پژوهش حاضر رابطه مشکلات بین فردی با هوش هیجانی و سازگاری اجتماعی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت بوده است. جامعه آماری شامل تمامی دانشجویان این دانشگاه بوده اند که در سال تحصیلی 92-91 در این دانشگاه مشغول به تحصیل بوده اند و نمونه مورد بررسی شامل 360 نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد واحد مرودشت بودند که به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب و با استفاده از پرسشنامه مشکلات بین فردی - سالدوز، - 1995، پرسشنامه هوش هیجانی - بار-آن، - 1980 و پرسشنامه سازگاری اجتماعی کوپر اسمیت مورد ارزیابی قرار گرفته و نتایج با استفاده از نرم افزار کامپیوتری SPSS و با استفاده از روش های آماری توصیفی از جمله فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار و روش های آمار استنباطی از جمله روی همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و نتایج پژوهش حاکی از این بود که:-1 بین مشکلات بین فردی با هوش هیجانی و سازگاری اجتماعی رابطه معنادار وجود دارد. -2 بین مولفه های مشکلات بین فردی و سازگاری اجتماعی رابطه معنادار وجود دارد. -3 بین مولفه های مشکلات بین شخصی با مولفه های هوش هیجانی رابطه معنادار وجود دارد.
کلید واژه ها : مشکلات بین فردی- هوش هیجانی - سازگاری اجتماعی. مقدمه
امروزه به دلیل ایجاد تغییر عمیق فرهنگی، رشد بی سابقه تکنولوژی، شیوه های زندگی و تاثیر آن بر روابط افراد بسیاری از افراد در مواجهه با مسائل زندگی فاقد توانایی لازم و اساسی هستند و همین امر آنان را در مواجهه با مسائل و مشکلات روزمره و مقتضیات آن آسیب پذیر کرده است. در جریان مشکلات زندگی داشتن منابع و مهارت هایی که به ما کمک کنند تا به بهترین شکل ممکن از عهده مشکلات خود برآییم تسهیل بخش است. - فروزنده و دل آرام، . - 1382بروز اختلال یا وجود نقص در روابط بین فردی که در متون نظری تحت عنوان مشکلات بین فردی متداول است، می تواند منجر به دامنه ی وسیعی از رفتارهای مرضی گردد. به عنوان مثال، وجود مشکلات بین فردی در اختلال های روانشناختی مختلف نظیر اختلال های تغذیه - امبولانی و هاپوود،2009، جکسون ، ویس، لانگوسیت و سوردلند،2005 تانوفسکی،کراف، و پلفلی و اسپورل؛. - 2000 افسردگی - بلات - 2004، اضطراب فراگیر - سالوز - 2008 خوبی های اجتماعی - کاچین ، بیومن و نیکوس ، - 2001 نشان داده شده است در این راستا؛ هور و ویتز - - 2004 این اعتقاد را مطرح می کند کهپریشانی روانشناختی و بدکاری رفتاری زمانی در روابط بین فردی رخ می دهد که اهداف فردی موثر واقع نشود.
از دیدگاه وی چون اهداف افراد بسیار متنوع هستند، بنابراین انواع مختلفی از مشکلات بین فردی موثر واقع نشود.از دیدگاه وی چون اهداف افراد بسیار متنوع هستند، بنابراین انواع مختلفی از مشکلات بین فردی وجود خواهد داشت که آشکار کننده رفتار ناسازگارانه در افراد خواهد بود، حتی اگر افراد تشخیص روانشناختی یکسانی داشته باشند.افزون بر این نظریه ی بین فردی - هوروویتز،2004، پینگوس و ویگنز ، - 1990 بر بخش مشکلات بین فردی در تحول و نگهداشت آسیب شناسی روانی تاکید می کند . بر اساس این نظریه وقتی رفتارهای بین فردی گسیخته می شود منجر به بروز ناکامی با تعارض انگیزه ها می گردد. محصول نهایی این چرخه، مشکلات بین فردی است که در قالب صفات شخصی طولانی مدت و پایداری ناسازگار بروز می یابد.
معمولاً این صفات به صورت اشکال مختلف آسیب روانی به صورت اختلال های شخصیت نمود پیدا می کند. مولفه ای دیگری که در پژوهش حاضر مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد هوش هیجانی می باشد. هوش هیجانی از مفاهیمی است که در سال های اخیر توجه روانشناسان را به خوب جلب کرده است و روابط آن با متغیرهای مبهم مانند سازگاری مطالعه شده است - مایر و همکاران،. - 2000هوش هیجانیEQ دسته ای مهارت ها، استعدادها، و توانایی های غیر شناختی است که توانایی موفقیت فرد را در مقابله با استرس و اقتضاهای محیطی افزایش می دهد. - بار اُن ،. - 1997دو رویکرد مفهومی مهم درباره هوش هیجانی وجود دارد که از درون و یک مدل های نظر و سنجه های متفاوتی ظهور کرده اند. یکی از این رویکردها، رویکرد توانایی یا رویکرد ناب است که در آن هوش هیجانی نوعی توانایی شناختی یا هوش به حساب می آید که در بر گیرنده مهارت های مربوط به پردازش اطلاعات هیجان است - من روی و همکاران،. - 2005
از این منظر هوش هیجانی عبارت است از ظرفیت فردی برای اشکال درباره ای هیجان ها و بهره گیری از آنها در اندیشیدن . این ظرفیت توانایی های دریافت صحیح هیجانها، دست یابی به هیجانها و باز پدید آوری آنها یا هدف تسهیل تفکر، درک هیجانها، دانش هیجانی و تنظیم تعاملی هیجانها برای ارتقاء و بهبود رشد هوشی و هیجانی را در بر می گیرد - مایر و همکاران ، - 2004 در مدل دیگر که مدل آمیختگی یا مرکب نامیده می شود، هوش هیجانی در چهارچوب شخصیت مفهوم سازی شده است، در واقع در این رویکرد هوش هیجانی به عنوان نوعی صفت یا احساس خودکارآمدی هیجانی مدنظر گرفته می شود - پرز و همکاران،. - 2005 از این منظر هوش هیجانی گونه ای هوش نیست بلکه آمیزه ای از ساختارهای شناختی، انگیزشی و هیجانی است. به همین دلیل این گروه از پژوهشگران آن را سازه ای همانند صفت می دانند - پتریدس و فارنهام ، . - 2001
از مهم ترین مدل های این رویکرد، مدل بار-آن است که در پژوهش حاضر مبنای مطالعه قرار گرفته است. وی مهم ترین هدف خود از تدوین مدل مورد بحث را پاسخگویی به این سوال که چرا برخی از افراد در زندگی موفق تر از دیگران هستند؟ ذکر کرده است.از این رو با بررسی نظریه ها و پژوهش های روانشناسی تلاش کرد تا ویژگی های شخصیتی را پیدا کند که با موفقیت های زندگی روزمره ارتباط داشته باشند. بار- آن - 2006 - هوش هیجانی - اجتماعی را آمیزه ای از شایستگی ها، مهارت ها و تسهیل کننده هایی می داند که رفتار هوشمندانه را تحت تاثیر قرار می دهند . از نظر او مفهوم مورد بحث در برگیرنده ابعاد هیجانی، شخصی، اجتماعی و بهزیستی هوش است.
از این منظر افراد هوشمند هیجانی در درک خود و دیگران کارآمد بوده، با دیگران ارتباط مناسب برقرار نموده و قادر به سازگاری و مقابله مناسب با محیط بلاواسطه خود هستند - وینترز و همکاران، . - 2004بار- آن - - 2006 در بازنگری اخیر مدل خود، مفهوم فوق را هوش هیجانی- اجتماعی نامیده است .سومین مولفه ی این پژوهش سازگاری اجتماعی می باشد که عبارتند از: سازگاری شخصی؛ محیط خود که ممکن است با تغییر دادن خود و محیط بدست آید - پور افکاری،. - 1380شخصی که از لحاظ اجتماعی رشد کرده است، روابط اجتماعی را بهتر درک می کند، او می داند چگونه با دیگران به خصوص خانواده و همکاران سازش کند او درک می کند که انتظارات اجتماع از او چیست و تا چه اندازه ای قادر است خود را با این توقعات تطبیق دهد همچنین او آماده قبول مسئولیت است و نسبت به محدودیت های خودآگاهی دارد - شاملو،. - 1378
فرد سازگار باید معنی و جهت زندگی را دریابد و احساسات منفی خالی بودن و منزوی بودن را کنار بزند و به آن حد از اعتماد به نفس برسد که به جای سازش با تهدیدهای زندگی، خویش بی همتای خود را شکوفا سازد - آزاد،. - 1371در مجموع با توجه به مفهوم هوش هیجانی از دیدگاه مبتنی بر ضعف شخصیتی بار B آن و نظریه ی بین فردی - هوروونیز - 2004 در زمینه مشکلات بین فردی و اهمیت این دو لازم در زمینه مختلف روانشناسی نظریه روانشناسی سلامت ،آسیب شناسی ،روان درمانی و روانشناسی تحولی بررسی رابطه هوش هیجانی و مشکلات بین فردی می توان منجر به راه اندازی پژوهش های بنیادی و کاربردی نوین در این زمینه گردد و همچنین پژوهش های انجام شده در زمینه ی هوش هیجانی با مولفه های سلامتی روان نشان داده که این سازه با سلامت روانی - لین وشوارتز - 1987 سازش اجتماعی و هیجانی - سالووی مه یروکارسو - 2002بهزیستی هیجانی - مه یرو گه هو - 1996همبستگی مثبت دارد واز سوی بین هوش هیجانی و سازگاری اجتماعی ارتباط بسیار نزدیکی وجود دارد به طوریکه افرادی که توانایی ادراک دقیق تر تغییرات خلقی دیگران را دارد انطباق اجتماعی و هیجانی عمیق تر و موثرتری را می تواند در رفتارهای بیانگر خود نشان دهد ،هیجان های خود و دیگران را شناسایی کند،هیجان های خود را کنترل و مدیریت کند و با دیگران همدلی نماید. - انگل برگ و سوپرگ . - 2004 در نهایت این که هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه ی اجتماعی بین هوش هیجانی ،سازگاری اجتماعی و مشکلات بین فردی می باشد .
روش شناسی
پژوهش حاضر از جمله پژوهش های توصیفی است که با شیوه همبستگی روابط بین سه متغییر هوش هیجانی ، سازگاری اجتماعی ، مشکلات بین فردی می پردازد .جامعه آماری پژوهش، شامل تمامی دانشجویان دانشکده علوم تربیتی می باشد که در سال 92-91 در این دانشگاه مشغول به تحصیل می باشند.حجم نمونه مورد بررسی بر اساس جدول مورگان شامل 360 نفر از این دانشجویان می باشند که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب می شوند. ابتدا از بین تمامی رشته های موجود 2 رشته را به عنوان جامعه هدف انتخاب و سپس از بین این دو رشته بصورت تصادفی نمونه گیری می شود.پرسشنامه مشکلات بین فردی: این پرسشنامه 32 سؤالی در سال 1995 توسط سولدز و همکاران ساخته شد که به روش لیکرت نمره گذاری می شود .سازندگان این مقیاس ضریب پایایی این پرسشنامه را با استفاده از روش آلفای کرونباخ 0/89 گزارش کرده اند و سایر مقیاس ها نیز ضریب آلفایی بین 0/68 تا 0/84 داشته اند.پایایی آزمون در این پژوهش نیز از طریق محاسبه آلفای کرونباخ 0/82 بدست آمد.
آزمون هوش هیجانی بار -اُن :این آزمون دارای 117 سوال و 15 مقایس میباشد که توسط بار -اُن ساخته شد . نمره گذاری این مقیاس به شیوه لیکرت می باشد. هنجاریابی این آزمون توسط بار-آن در آمریکای شمالی انجام شد، ضریب آلفای کرونباخ 0/91 بدست آمد.پرسشنامه سازگاری اجتماعی کوپر اسمیت : این پرسشنامه 31 سوالی توسط کوپر اسمیت ساخته شد و به نمره گداری آن به روش لیکرت می باشد. این مقیاس از پایایی و روایی خوبی برخوردار است به طوری که ضریب آلفای کرونباخ 80 %محاسبه شده است . اعتبارو پایایی این آزمون در سال 1380 به وسیله آزمون مجدد در دانشگاه اصفهان برآورد شده که همبستگی گشتاوری بین دو اجرا 78 %بوده است .به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده از شاخص های آماری توصیفی شامل روش تحقیق از قبیل - فراوانی-میانگین- انحراف معیار - و روش های آمار استنباطی شامل - آزمون همبستگی پیرسون - استفاده شده است.
یافته های تحقیق:
فرضیه اصلی: بین مشکلات بین فردی با هوش هیجانی و سازگاری اجتماعی در دانشجویان دانشگاه آزاد مرودشت رابطه معنی دار آماری وجود دارد.
