بخشی از مقاله
چکیده :
هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه هوش اخلاقی با رضایت زناشویی ، صمیمیت زوجین و روابط بین فردی در دبیران متاهل اداره آموزش و پرورش شهرستان فیروزآباد بود. بااستفاده ازروش نمونه گیری هدفمند از میان کلیه ی دبیران متاهل تعداد 160نفر انتخاب شدند و پرسشنامه های هوش اخلاقی لنیک و کی یل - - 2005 ، رضایت زناشویی انریچ - - 1989 ، صمیمیت زوجین تامپسون وواکر - - 1983 و اعتماد در روابط بین فردی رمپل و هولمز - 1986 - راتکمیل نمودند . به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی شامل میانگین و ضریب همبستگی پیرسون و آمار استنباطی شامل تحلیل رگرسیون چند متغیره استفاده شد. نتایج ضریب همبستگی نشان داد که بین هوش اخلاقی با رضایت زناشویی ، صمیمیت زوجین و روابط بین فردی رابطه معناداری - p< 0/01 - وجود دارد .. بر اساس نتایج این پژوهش می توان نتیجه گرفت که هوش اخلاقی در رضایت زناشویی ، صمیمیت زوجین و روابط بین فردی موثر است .
کلید واژه ها : هوش اخلاقی ، رضایت زنا شویی، صمیمیت زوجین ، روابط بین فردی . مقدمه
یکی از مباحث اصلی و همیشگی در زندگی بشر موضوع سلامت می باشد و کارکردهای فردی و اجتماعی جامعه، مشروط به سلامت همه جانبه ی اعضای آن در بافت مختلف است. پیچیدگی دنیای امروز و گسترش روزافزون مشکلات باعث شده است که سلامت و بهداشت روان افراد بیش از پیش مورد تهدید قرار گیرد. لذا روانشناسی می کوشد تا با کارکردهای پژوهشی و کاربردی خود سلامت در افراد جامعه را ارتقاء بخشد - کاشدان، جولیان و مریت ،2006، ص . - 561-83 از میان عوامل مهم و موثر در سلامت و بهداشت روان افراد جامعه می توان به ازدواج و تشکیل خانواده اشاره کرد. ازدواج موفق باعث رضایتمندی زناشویی و ارضای بسیاری از نیاز های جسمانی و روانی افراد می شود.
با توجه به اینکه آمار طلاق در کل جهان در حال افزایش است و این افزایش تاحدی است که برخی از کشور ها با بحران رو به رو شده اند به همین سبب در دهه ی گذشته پژوهشگران بسیاری عوامل موثر بر رضایت زناشویی را بررسی کرده اند، روف - 1989؛ به نقل از فراست، - 1381 معتقد است، رضایتمندی زناشویی انطباق بین وضعیت موجود فرد در روابط زناشویی با وضعیت مورد انتظار است. روف برای رضایت زناشویی چند جنبه را در نظر می گیرد ولی رضایت زناشویی را به طور کلی احساسات مثبت، دوست داشتن، رضایت جنسی، توافق امور اقتصادی، خانه داری، تربیت کودکان می داند. همچنین رضایت زناشویی، نشانگر استحکام و کارآیی نظام خانواده است.
سعادت و سلامت خانواده به وجود ارتباطات سالم و بالنده زوجین بستگی دارد و چنانچه پایه خانوداه از استحکام لازم برخوردار نباشد، پیام منفی آن انواع مشکلات جسمی و روانی است - فینچام و بچ ،1999 ، ص . - 77-47 ازدواج به عنوان مهمترین و عالی ترین رسم اجتماعی برای دست یابی به نیاز های عاطفی افراد همواره مورد تایید بوده است. صمیمیت درازدواج با ارزش است زیراتعهد زوجین ثبات ارتباط را محکم می کند و به طور مثبتی با سازگاری و رضایت زناشویی همراه است صمیمیت که به عنوان یک فرآیند مهم در توسعه روابط دوستانه شناخته شده است. اشترنبرگ - 1987 - ، عشق را به سه بخش تقسیم می کند میل، صمیمیت، تعهد؛ صمیمیت را رفتارهایی می داندکه نزدیکی عاطفی را افزایش می دهد. نزدیک بودن عاطفی شامل حمایت و درک متقابل، برقراری ارتباط و سهیم کردن خود، فعالیت ها و دارایی ها با فرد دیگر است.
اشلمن و کلارک 1987 - ؛ به نقل از استنلی ، مارکمن ،پترز و لبر ، - 1995 بیان کرده اند که صمیمیت به هر گونه رابطه یا دوستی که در بردارنده گرمی، باز بودن و سهیم شدن غیر رسمی باشد، اشاره دارد. این تعاریف اگرچه به صورت ذهنی استنتاج شده اند ولیکن از یک مبنای نسبی برخوردارند. در جریان مشکلات زندگی داشتن منابع و مهارت هایی که به ما کمک کنند تا به بهترین شکل ممکن از عهده مشکلات خود برآییم تسهیل بخش است، - فروزنده و دل آرام، . - 1382 بروز اختلال یا وجود نقص در روابط بین فردی که در متون نظری تحت عنوان مشکلات بین فردی متداول است، می تواند منجر به دامنه ی وسیعی از رفتارهای مرضی گردد.
به عنوان مثال، وجود مشکلات بین فردی در اختلال های روانشناختی مختلف نظیر اختلال های تغذیه - امبولانی و هاپوود ،2009، جکسون ، ویس ، لانگوسیت و سوردلند ،2005 تانوفسکی ،کراف ، و پلفلیو اسپورل ؛ - 2000، افسردگی - بلات - 2004، اضطراب فراگیر - سالوز - 2008 فوبی های اجتماعی - کاچین ، بیومن و نیکوس، - 2001 نشان داده شده است. افزون بر این نظریه ی بین فردی هوروویتز ، - 2004؛ به نقل از رضا افشار، - 1390 بر بخش مشکلات بین فردی در تحول و نگهداشت آسیب شناسی روانی تاکید می کند. بر اساس این نظریه وقتی رفتارهای بین فردی گسیخته می شود منجر به بروز ناکامی با تعارض انگیزه ها می گردد. محصول نهایی این چرخه، مشکلات بین فردی است که در قالب صفات شخصی طولانی مدت و پایداری ناسازگار بروز می یابد.معمولاً این صفات به صورت اشکال مختلف آسیب روانی به صورت اختلال های شخصیت نمود پیدا می کند.
از دیگر عوامل موثر در خانواده هوش اخلاقی می باشد که اخیراً توسط بوربا - - 2005 وارد حوزه روانشناسی شده است. وی هوش اخلاقی را »ظرفیت و توانایی درک درست از خلاف ، داشتن اعتقادات اخلاقی قوی و عمل به آن ها و رفتار در جهت صحیح و درست تعریف می کند - « بوربا ، 2005، ص . - 23 هوش اخلاقی به معنی توجه به زندگی انسان و طبیعت، رفاه اقتصادی و اجتماعی، ارتباطات آزاد و صادقانه و حقوق شهروندی است. هوش اخلاقی به این حقیقت اشاره دارد که انسان ها به صورت ذاتی، اخلاقی یا غیر اخلاقی متولد نشده اند؛ بلکه یاد گرفته اند که چگونه خوب باشند. یادگیری برای خوب بودن، شامل ارتباطات، بازخورد،جامعه پذیری و آموزش است که هرگز پایان پذیر نیست.
لذا این امر می تواند به افراد کمک کند که ازدواجی موفق داشته باشند. از این رو هدف پژوهش حاضر نخست بررسی رابطه هوش اخلاقی و رضایت مندی زناشویی می باشد که، هوش اخلاقی با توجه به درک درست از خلاف می تواند تبیین کننده میزان رضایت مندی زناشویی در بین زوجین و همچنین صمیمیت زوجین که به نوعی میل به وفاداری در بین زوجین است را مورد ارزیابی قرار دهد از این رو ناسازگاری در متغییر های فوق می تواند منجر به بروز اختلاف و ناسازگاری بین فردی شود؛ هوروویتز - 2004 ؛ به نقل از بشارت ، - 1387 این اعتقاد را مطرح کرد که پریشانی روانشناختی و بد کاری رفتاری زمانی در روابط بین فردی مطرح می شود که اهداف فردی موثر واقع نشود. از دیدگاه وی چون اهداف افراد بسیار متنوع هستند، بنابراین انواع مختلفی از مشکلات بین فردی از جمله نارضایتی زناشویی، عدم صمیمیت بین زوجین وپایین بودن هوش اخلاقی می تواند آشکار کننده رفتار ناسازگارانه در افراد شود، حتی اگر افراد تشخیص روانشناختی یکسانی نداشته باشند. با توجه به موارد فوق پژوهشگر به دنبال پاسخ گویی به این سوال است که آیا هوش اخلاقی با رضایت زناشویی، صمیمیت زوجین و روابط بین فردی رابطه معنا داری دارد یا خیر؟.
روش شناسی
پژوهش حاضر از جمله پژوهش های توصیفی است که با شیوه همبستگی از نوع پیش بین می باشد که به روابط بین چهار متغییر هوش اخلاقی ، رضایت زناشویی ، صمیمیت زوجین و روابط بین فردی می پردازد . جامعه آماری شامل کلیه دبیران متاهل اداره آموزش و پرورش شهرستان فیروزآباد در سال - 92 - 91 به تعداد 311 نفر - بود . حجم نمونه مورد بررسی بر اساس جدول مورگان شامل 169 نفر دبیرمتأهل از میان دبیرستان های شهرستان فیروزآباد بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند تعداد 175 پرسشنامه به صورت محرمانه برای دبیران ارسال گردید و تعداد 164 پرسشنامه عودت داده شده که از این تعداد 4پرسشنامه مخدوش بود و در نهایت تعداد 160 پرسشنامه - 80 زن و 80 مرد - نمره گذاری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
ابزار گردآوری اطلاعات شامل : پرسشنامه هوش اخلاقی لنیک و کی یل : این پرسشنامه دارای 40 سوال است که به روش لیکرت نمره گذاری می شود. پایایی این آزمون با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ با r= 0/94 و روایی صوری و محتوایی و هماهنگی درونی مولفه های آن توسط متخصصان مورد تایید قرار گرفت - سیادت ، مختاری پور ، کاظمی . - 1387پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ این پرسشنامه به عنوان یک ابزار تحقیق در تحقیقات متعددی برای رضایت زناشویی مورد استفاده قرا گرفته است به روش لیکرت نمره گذاری می شود. اولیأ - - 1385 پایایی آزمون را به روش آلفای کرونباخ 0/91 گزارش کرده است . عبداله زاده 1382 - ؛ به نقل از عطاری ، امان الهی فرد و مهدی زاده هنرمند ، - 1385 در تحقیق خود آلفای کورنباخ 0/93 گزارش کرده است . همبستگی بازآزمایی این آزمون 0/87 برای مردان و 0/ 83 برای زنان بوده است - امان الهی فرد و همکاران ، . - 1385
مقیاس صمیمیت تامپسون و واکر این مقیاس یک ابزار 17 سؤالی است برای سنجیدن مهر و صمیمیت تدوین شده است . این مقیاس جزئی از یک ابزار بزرگتر است که چندین بعد صمیمیت را در بر می گیرد ، اما توسط تهیه کنندگان آن به صورت مقیاس مستقلی گزارش شده است . نمره گذاری این مقیاس به روش7 گزینه ای لیکرت می باشد. ضریب پایایی این آزمون با استفاده از روش آلفای کرونباخ 0/91 تا 0/97 گزارش شده است - واکر و تامپسون . - 1983مقیاس اعتماد رمپل و هولمز - - 1986 نسخه ی تجدید نظر شده ی مقیاس اعتماد - رمپل و هولمز ، - 1985 می باشد. این مقیاس یک ابزار خودگزارشی 18 عبارتی است که به روش لیکرت نمره گزاری می شود. ضریب آلفای کل آزمون برابر با 0/81 گزارش شده است . به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار spss از شاخص های آماری توصیفی شامل روش تحقیق از قبیل - فراوانی- میانگین- انحراف معیار - استفاده شده است
یافته های تحقیق
جدول : ماتریس ضریب همبستگی بین متغییر های هوش اخلاقی ،رضایت زناشویی ،صمیمیت زوجین و روابط بین فردی .
فرضیه اول: بین هوش اخلاقی ، رضایت زناشویی رابطه معنی دار وجود دارد.نتایج جدول نشان داد که بین هوش اخلاقی با رضایت زناشویی - r=0/283 ، - p<0/01 رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد. بنابراین فرضیه ی پژوهشی اول مورد تایید قرار گرفت .
