بخشی از مقاله
چکیده:
در این مطالعه شرایط جمع سازی سازگار بنگاه های تولیدکننده ی شلتوک در استا نهای کشور با استفاده از اطلاعات سری زمانی 1362-1390 مورد بررسی قرار گرفته است تا به این سوال پاسخ داده شود که آیا مجموع تولید شلتوک درکل استانها می تواند نماینده ای از مقدار تولید در کل کشور باشد و بر این اساس برای تمام استانها سیاست قیمتی یکسانی را اتخاذ نمود؟ برای دست یابی به این هدف از نظریه ی مقیا س گذاری میانگین استفاده شده که توسط کویل بر اساس بسط فرضیه تعمیم یافته ی کالای مرکب لوبل ارایه شده است . نتایج نشان می دهد که فقط 5 استان از مجموع استان های کشور شرایط قابلیت جمع سازی را تامین می کند. به عبارت دیگر، نتایج این مطالعه تجمیع تمامی استان های تولید کننده ی شلتوک را تایید نمی کند. بنابراین، انجام این جمع سازی و استفاده از آن در برآوردهای توابع تولید و هزینه منجر به برداشت های سیاستی نادرست خواهد شد.
مقدمه:
دسترسی نداشتن به اطلاعات تفکیک شده در مورد هر یک از محصولات و نهاده ها و یا هزینه بر بودن گردآوری چنین اطلاعاتی از یک سو و مشکلات بروز هم خطی در استفاده از نهاده ها به صورت تفکیک شده و قیمت های آنها از سوی دیگر، دلایل عمده و اصلی است برای جمع سازی محصولات و نهاده ها ذکر شده و توسل به آن در مطالعات تجربی توجیه می شود. جمعآوری دادههای اقتصادی برای گروههای کالاهایی از یک سو و استفاده از متغیرهای گروهی در الگوهای اقتصادی به سبب جنبههای کاربرد سیاستی مطلوبتر، بر اهمیت آزمون جمعسازی افزوده است.
جمعسازی نادرست کالاها منجر به ایجاد اریب در تجزیه و تحلیلهای اقتصادی و ایجاد نتایج مبهم میشود - دیتون و موئلبار، 1980؛ لوبل، . - 1996 بررسی جمعسازی در گروههای کالایی که از کیفیتهای مختلفی برخوردار بوده به سبب امکان تشکیل بازارهای مختلف برای کیفیتهای مختلف در یک گروه کالایی حائز اهمیت میباشد - کیانی و سلامی،. - 1385 همچنین به اعتقاد هلرستین مدل های جمع سازی شده را می توان بر اساس فرمهای تابعی مناسبتری برآورد نمود.
علیرغم مزیت داده های جمعی، جمع سازی نادرست داده ها موجب بروز خطای جمع سازی در پارامترهای برآورد شده، می گردد و در نتیجه تصویر نادرستی از رفتار تولیدکنندگان ارائه می نماید - ویلیام وشاموی، . - 2000 بدیهی است استفاده از این پارامترها در سیاستگذاریهای اقتصادی منجر به توصیه های نادرست می گردد. به همین دلیل مطالعات زیادی برای آزمون اعتبار جمع سازی انجام شده است.
براساس مطالعات انجام شده تاکنون چهار نظریه در خصوص جمع سازی کالا - محصول یا نهاده - ارائه شده که هریک شرط کافی برای سازگار بودن جمع سازی می باشند : نظریه کالای مرکب هیکس3، نظریه کالای مرکب لئونتیف 4 ، نظریه تفکیک پذیری 5 وتئوری تعمیم یافته کالای مرکب 6برپایه نظر یه کالای مرکب هیکس تنها کالاهایی می توانند در یک گروه قرار گیرند وتشکیل یک کالای واحد را بدهند که قیمت آنهادر طول زمان به یک نسبت تغییر کنند. یعنی قیمت نسبی آنها ثابت بماند.
طبق نظریه کالای مرکب لئونتیف شرط کافی برای سازگار بودن جمع سازی این است که مقدار کالاهای یک گروه در طول زمان به یک نسبت تغییر نماید. هر چند دو شرط فوق را می توان به آسانی آزمون نمود، اما در دنیای واقع این شروط به ندرت محقق می گردند. به همین دلیل در اغلب مطالعات اقتصاد کشاورزی از نظریه تفکیک پذیری بعنوان شرط کافی در جمع سازی کالا استفاده شده است. طبق این نظریه کالاهایی را می توان در یک گروه قرار داد که نرخ نهایی جانشینی هر جفت از آنها در یک گروه مستقل از مقدار تولید - مصرف - کالای سوم در خارج از این گروه باشد - لئونتیف . - 1947 اما با استفاده از این روش نیز در مطالعات تجربی با محدودیت هایی مواجه است - لوبل . - 1996 از اینرو لوبل - 1996 - تئوری تعمیم، یافته کالای مرکب را ارائه نمود.
در این نظریه، برخلاف نظریه کالای مرکب هیکس، قیمتهای نسبی یک گروه ثابت نبوده و می توانند تا جائیکه نسبت قیمت هر کالا به شاخص قیمت گروه مستقل از شاخص قیمت گروه باشد نوسان داشته باشند. همجنین این تئوری بر خلاف نظریه تفکیک پذیری هیچگونه محدودیتی بر ساختار مطلوبیت یا تولید اعمال نمی کند. بعلاوه بر خلاف نظریه، های پیشین شواهد تجربی تئوری تعمیم یافته کالای مرکب را مورد تایید قرار می دهند دیویس، لین وشاموی2000 ، لوبل . - 1996 همینطور بررسی ادبیات اقتصادی نشان می دهد که در بسیاری از مطالعات در برآورد تابع تولید یا تابع هزینه، متغیر مقدار تولید به صورت حاصل جمع مجموعه ای از چند محصول به جای یک محصول خاص و یا حاصل جمع محصول مناطق مختلف به جای محصول یک منطقه به عنوان متغیر تولید در نظر گرفته شده است.
به عبارت دیگر در این مطالعات یک تابع تولید جمعی مثلا تابع تولید گندم برای کل کشور برآورد شده است - برای مثال مراجعه شود به مطالعه ی جعفری و کهنسال و الوانچی و صبوحی . - 1386 دسترسی نداشتن به اطلاعات تفکیک شده در مورد هر یک از محصولات، نهاده ها یا مناطق جغرافیایی، هزینه بر بودن جمع آوری اطلاعات و گاه تامین مقاصد سیاست گزاری در سطح کلان دلیل عمده ی این گونه الگوسازی ها است - سلامی و تهامی، . - 1390
اما آیا تابع تولید برآورد شده تحت این شرایط در تمام ویژگی های حاکم بر توابع تولید فردی صدق می کند؟ و آیا در این شرایط تحلیل های سیاستی استخراج شده از این توابع، از اعتبار لازم برخوردار است؟ در واقع یکی از سوالات مهم برای موثر واقع شدن سیاست گزاری های کلان بخشی و محصولی که مقابل برنامه ریزان و سیاست گزاران در حوزه ی تولید محصولات کشاورزی است این است که آیا می توان برای همه ی بخش کشاورزی یا برای یک محصول در سطح کل کشور سیاست یک سانی را تدوین و اعمال کرد؟ و آیا واکنش واحدهای تولیدی گوناگون در استا نهای مختلف با توجه به تفاوت شرایط منطقه یی و تولید در برابر این سیاست ها ی کسان است؟
پس بسیار مهم است که بدانیم آیا خصوصیت رفتاری به کار رفته در روابط خرد و غیر جمعی می تواند در روابط جمعی به کار برده شود یا خیر؟ بنابراین، همان گونه که لی و شاموی - 2004 - نیز تاکید می کنند باید آزمون شود که آیا این داده ها بازگوکننده ی رفتار واحدهای انفرادی است یا خیر، و به عبارت دیگر آیا شرایط جمع سازی در مورد اطلاعات و آماری که زیر بنای الگوهای جمعی است برقرار است؟ به طوری که ویلیام و شاموی - 1998 - نیز اشاره می کنند، این مساله از آن جهت اهمیت دارد که استفاده از الگوهای جمعی وقتی که شرایط جمع سازی وجود نداشته باشد می تواند به تخمین پارامترهای ساختگی و گمراه کننده منجر شود .این پارامترهای اریب دار می تواند به سیاست گذاری های غیرواقعی و زیان آور منجر گردد.
تاکنون مطالعات بسیاری در خصوص جمع سازی سازگار صورت گرفته است. بسیاری از این مطالعات بر شرایط نظری متمرکز شده است که آیا قوانین اقتصادی فردی مانند قانون تقاضا می تواند برای داده های جمعی به کار برده شود؟ از جمله ی این محققان می توان به هیکس - 1946 - ، لئونتیف 1947 - و1936، گورمن - 1959 - ، بارنت - 1979 - ، استوکر - - 1986، چمبرز و پاپ - 1996 - و لوبل - 1996 - اشاره کرد. این مطالعات شرایطی را استخراج کرد که تحت آن الگوهای جمعی اطلاعات قابل تفسیری درباره ی رفتارهای پایه ی واحدهای، - غیرجمعی - کالاها، افراد یا بنگاه ها - ارایه می کند. برخی محققان دیگر مانند گورمن - 1953 - ، مولباور - 1975 - ، لااو - - 1977 و راسل - 1982 - شرایط جمع سازی سازگار با تولیدکنندگان و مصرف کنندگان فردی را پایه گذاری کرده اند.
همچنین برخی از نوشته های منتشر شده در این زمینه از جمله مطالعه ی پسران و همکاران - 1989 - در ارتباط با مساله ی انتخاب میان الگوهای جمعی و غیرجمعی - خرد - است. پیش بینی جمعی و برآورد صحیح پارامترهای جمعی از هدف های دیگری است که در تحقیقات انجام شده در این زمینه دیده می شود - شاموی و دیویس، - 2001 .مطالعات تجربی قابل توجهی هم از کاربرد این الگوها وجود دارد ایلز و همکاران - - 1998، اشه و همکاران - 1999 - و کاراگیانیس و مرگو - 2002 - از این فرضیه ها برای بررسی شرایط سازگاری جمع سازی مواد غذایی استفاده کرده اند .
دیویس و همکاران - 2000 - نیز از فرضیه ی تعمیم یافته ی کالای مرکب برای جمع سازی تولیدات کشاورزی استفاده کرده اند . از جمله ی مطالعات داخلی در این زمینه می توان به مطالعه ی سلامی و کیانی راد - 1385 - در مورد گروه بندی برخی از محصولات عمده ی زراعی در ایران و مطالعه ی کیانی و سلامی - - 1387 در مورد جمع سازی جغرافیایی بنگاه ها در بخش کشاورزی ایران اشاره کرد که در هر دوی این مطالعات از روش تعمیم یافته ی کالای مرکب لوبل - 1996 - استفاده شده است.
از طرفی در حالی که در بسیاری از مطالعات انجام شده، آزمون سازگاری جمع سازی روی کالاها مورد توجه قرار گرفته است، به بحث سازگاری جمع سازی روی بنگاه ها، مناطق جغرافیایی و افراد کمتر توجه شده است. در این مطالعه بررسی شرایط سازگاری جمع سازی روی تولیدکنندگان شلتوک در استان های مختلف ایران مورد توجه قرار گرفته است شلتوک یک محصول راه بردی است که سیاست های متعددی در سطح کلان بر آن اعمال می شود. به دلیل اهمیت جمع سازی تولیدات استان ها در برنامه ریزی ها و سیاست گذاری های بخش کشاورزی و کاربرد زیاد داده های جمعی استانی در مطالعات مرتبط با بخش کشاورزی، شرایط سازگاری جمع سازی تولید شلتوک در استان ها به عنوان بنگاه های تولیدی یا واحد جغرافیایی جداگانه با استفاده از روش کویل - 2005 - به عنوان نمونه مورد برسی قرار می گیرد.
مواد و روش
تاکنون تلاش های زیادی صورت گرفته تا آزمون های کاربردی برای بررسی برقراری شرایط جمع سازی فراهم گردد. حاصل این تلاش ها به طور خلاصه توسعه ی چهار فرضیه شامل: فرضیه ی کالای مرکب هیکس، فرضیه ی کالای مرکب لئونتیف، فرضیه ی تفکیک پذیری و فرضیه ی تعمیم یافته ی کالای مرکب است.
