بخشی از مقاله
مقدمه :
ایران کشوری با اقلیم عمدتا گرم و خشک است. رشد سریع جمعیت مهمترین عامل کاهش سرانه آب تجدید شونده کشور در قرن گذشته بوده است. بر این اساس میزان سرانه آب تجدید پذیر سالانه کشور از میزان حدود 13000 متر مکعب در سال 1300 به حدود 1400 متر مکعب در سال 1392 تقلیل یافته است. [1] منابع آب تجدید پذیر کل ایران به 130 میلیارد متر مکعب بالغ می گردد.
مطالعات و بررسی ها نشان می دهد که در سال 1386 از کل منابع آب تجدید شونده کشور حدود 89,5 میلیارد متر مکعب جهت مصارف بخش های کشاورزی، صنعت، معدن و خانگی برداشت می شده است که حدود 83 میلیارد متر مکعب آن - 93 درصد - به بخش کشاورزی ، 5,5 میلیارد متر مکعب - 6 درصد - به بخش خانگی اختصاص داشته است [2]. آب به عنوان مایه حیات انسان، حیوانات وگیاهان در رویکرد زمین و یا بیوسفر به شمار می رود. اکثر اجتماعات در کنار منابع آب شکل گرفته- اند.
اهمیت منابع آب برای هر کشوری در جهان امروز بسیار حیاتی و استراتژیک است. [3] گزارش های سازمان های بین المللی نشان می دهد 768 میلیون نفر در سراسر جهان به آب آشامیدنی پاک دسترسی ندارند و 2,5 میلیون نفر نیز از حداقل آب بهداشتی محروم هستند. [6] هدر رفت آب در دسترس و عدم بازیافت مجدد آن اشتباهی نا بخشودنی خواهد بود که در صورت توجه کافی به آن تا حد زیادی از بحران کنونی و آینده آن خواهد کاست .
با توجه به افزایش جمعیت شهرنشینی در سالهای اخیر و موج فزاینده آن و هجوم هر چه بیشتر به شهرها و کوچ و مهاجرت روستا نشینان بدلیل کاهش منابع آبیاری که یکی از دلایل آن نیز خشکسالی می باشد و از سوی دیگر بهره کشی از منابع آب زیرزمینی و عدم توجه به حوزه توسعه پایدار در بخش کشاورزی و توجه کشاورزان به افزایش برداشت محصول و سود حاصل از کشت های پیاپی و تلاش برای افزایش برداشت آبهای زیرزمینی و آب ذخیره سدها نه تنها باعث افزایش شهرنشینی و در پی آن افزایش فشار بر حوزه مدیریت شهری و افزایش آلودگی های آب و هوا و خاک و افزایش فاضلاب و در نتیجه تحمیل هزینه ای هنگفت می گردد، بلکه با خشکاندن آ بهای زیرزمینی و ذخیره سدها منابع آب در دسترس را نیز آلوده نموده است.
مدیریت تأمین آب جهت مصارف آشامیدنی و عمومی در شهرها و روستاها بسیار حایز اهمیت است. رشد جمعیت و توسعه اقتصادی سبب ایجاد تقاضاهای بی سابقه ای جهت تأمین آب گردیده است. این تنشها در بسیاری از مناطق سبب ایجاد کمبود آب و کاهش کیفیت آب گردیده است.آب استفاده شده جهت سرویس های بهداشتی، فضا های سبز، آبیاری و بسیاری مصارف دیگر، کیفیت آب شرب را نیاز ندارند وهزینه بیهوده ای را به تأمین کننده و مصرف کننده تحمیل می کنند.
[3] از دیگر سوی عدم آموزشهای لازم شهروندی و عدم ارائه روشهای مطلوب در امور آب و فاضلاب شهری و عدم ارائه محصولات و تجهیزات نوین در این امر بر بار آلودگی آبها افزوده و از سوی دیگر عدم تصفیه اصولی و کارآمد فاضلاب شهری نیز باعث گردیده است عملا آبهای مناسب استفاده شهری کاهش یافته و عملا با آلودگی ، غیرقابل استفاده گردد و از دسترس ما خارج گردد و باعث آلودگی خاک نیز می شود و تهدیدات زیست محیطی را نیز در پی خواهد داشت که از آن جمله می توان به از بین رفتن جانوران آبزی ، پدیده پرغذایی ، مخاطرات بهداشتی ، افزایشجانوران مضر اشاره کرد.
به هر حال در این میان عدم کارایی سیستم های تصفیه فاضلاب و عدم توجه کافی به آن بیشتر به چشم می آید . اکنون روشی که در اینجا پیشنهاد می گردد خواهد توانست تا حد فراوانی مشکلات تامین آبهای مورد استفاده در شهرها را مرتفع نماید. در اینجا در گام اول پیشنهاد می گردد سیستم تصفیه فعلی فاضلاب شهرها تقویت شده که در بخشی از هزینه های آن توسط دولت و بخشی از بخش خصوصی و مردم تامین گردد . در ابتدا باید از منازل مسکونی طرح جمع آوری فاضلاب شهری را شروع کرد و سیستم لوله کشی منازل را تغییر داده و به دو بخش آبهای شرب و آبهایی که می توان از تصفیه آنها در تصفیه خانه استفاده نمود تفکیک گردد .
بدین صورت که لوله کشی در ساختمان طوری طراحی گردد که شیرهای مناسب جهت استفاده از آب برگشتی از تصفیه خانه فاضلاب برای مصارف غیر شرب مانند سرویس های بهداشتی، ماشین لباسشویی ، آبیاری ، شستشوی ساختمان ، کولرها تعبیه گردد . در این زمینه می بایست استاندارد کامل برای استفاده از این نوع آبها مدنظر قرار گرفته ، بازرسی های دوره ای مناسب بعمل آمده و توجه کافی بدان در دستور کار قرار گیرد.
حال باید سیستم تصفیه فاضلاب و جمع آوری آن طوری طراحی گردد که همراه با سیستم لوله های جمع آوری، لوله های آب برگشتی تصفیه شده نیز عملیاتی گردد تا آب تصفیه شده استاندارد با لوله های جداگانه به شهر بازگشته و به درب منازل ، مجتمع های مسکونی ، گاراژها ، ادارات ، فضای سبزو غیره رسانده شود و در مسیر آن در جایی که به ساختمان وارد می گردد کنتور جداگانه ای، از آب شرب، تعبیه گردد که نرخ آن با توجه به هزینه های تصفیه ای آن و در مقایسه با آب شرب تعیین گردد و موارد تشویقی نیز از سوی دولت برای کاهش هزینه ها در نظر گرفته شود . شکل شماره 1 سیستم برگشتی از تصفیه فاضلاب و لوله کشی ساختمانرا نشان می دهد . این طرح کاملا با سیاستهای کنونی منطبق می باشد و هزینه های آن قابل بازگشت به دولت و مردم نیز خواهد بود .
شکل شماره 2 پلان آب برگشتی از تصفیه فاضلاب به ساختمان را بازگو خواهد کرد . با توجه به اینکه آب شرب نیز به طور جداگانه و با سیستم های مختص به خود دست مصرف کنندگان می رسد و کنتور جداگانه خواهد داشت که باید تدابیر لازم را برای نرخ گذاری این دو سیستم جداگانه اندیشیده شود و به صورت مجزا و با در نظر گرفتن موارد تشویقی طرح اجرا گردد . آب مازاد با توجه به رعایت استانداردهای مربوطه می تواند برای مصارف کشاورزی و محیط زیست بکار گرفته شود.
در صورت عدم استفاده از روشهای نوین سیستم های تامین آب شرب و تصفیه فاضلاب به نظر می رسد تامین آب شرب در مناطق شهری و روستایی با مشکل مواجه گردیده و در آینده نچندان دور با کاهش منابع آب و عدم توانایی در تامین آن مواجه خواهیم بود. علاوه بر کاهش کیفیت زندگی با مشکلات بهداشتی ، زیست محیطی و بروز بیماریها مواجه خواهیم بود که با صرف هزینه های چندین برابر و بر هم زدن شرایط انسانی و زیست محیطی نیز نخواهیم توانست آنرا جبران کنیم.
آب بازیافت شده عمدتا برای اهداف مصارف غیر شرب، مواردی از قبیل کشاورزی، طبیعت، پارک های عمومی، استفاده به عنوان خنک کننده در نیروگاه ها و پالایشگاه ها، فلاش تانک، کنترل ذرات گرد و غبار و دریاچه های مصنوعیاستفاده می شود. یکی از فواید بازیافت آب کاهش تخلیه فاضلاب ها و کاهش انتشار آلودگی خواهد بود. از دیگر فواید می توان به افزایش ساخت تالاب ها اشاره نمود همچنین بازیافت آب می تواند انرژی را نیز ذخیره کند.[9]
-2 مواد وروشها
1-2 ناحیه مورد مطالعه
اجرای طرح مورد نظر به علت سادگی و در دسترس بودن و قابلیت بالای اجرای آن قابل تعمیم به کل نقاط کشور ایران که با کمبود آب مصرفی مواجه هستند خواهد بود .
