بخشی از مقاله
چکیده
سینما به عنوان یک رسانه ، با تولید متن با مخاطب خود روبرو میشود. با اینکه مولف، متن را به روش خاصّی رمزگذاری میکند، خواننده آن را در مفهومی کمی متفاوت، رمزگشایی مینماید و آن چیزیست که حاشیه فهم خوانده می شود. این خط فکری به ساختگرایی اجتماعی پیوند دارد. از سوی دیگربیان، پدیده ای صرفاً متنی و یا به عبارت دیگر روایی است که سعی در ایجاد ارتباط ندارد بلکه ماهیت آن بازتابی است. سینما به دلیل عدم تقارن فکری مخاطب با تولیدکننده در مورد محتوای متن نمی تواند رسانه ارتباط باشد ولی به دلیل رمز نگاری تصاویر که ملهم از نشانه شناسی تصویر است رسانه ایی می باشد که به بیان متن می پردازد. عمده ترین شیوه های سنتی بیان که بین سینما و ادبیات مشترک است، تشبیه، استعاره، کنایه، مجاز و تشخیص است. در بیان سینمایی دوربین از حالت یک ضبط کننده ی صرف خارج می شود و انتخاب های آن در منظور بیان تأثیر میگذارد. در واقع »بیان« شرح کیفیت و چگونگی است، آن گونه که خود برداشت میکنیم. حالسوال مهم این است که این فرآیند به ارتباط با مخاطب میانجامد یا در حد بیان باقی میماند.
واژگان کلیدی: سینما ، نشانه ، بیان ، ارتباط
مقدمه
مخاطب در فضایی تاریک تصاویری را بر پرده ای سفید مشاهده میکند که براساس نشانه های تصویری سعی در القای متن یا بیان موضوعی است . تاریکی سالن نمایش قدرت مقایسه مخاطب را با واقعیات عینی پیرامون به حداقل ممکن میرساند، و در پایان نمایش هر یک از مخاطبان با باورها و آرای متفاوت سالن را ترک می کنند. آرایی که حتی ممکن است با نظر سازنده فیلم اختلاف فاحش داشته باشد. »شرط لازم تحقق ارتباط مقارنه فکری تولید کننده و مخاطب در مورد محتوای متن است. در حالی که که متن منفعلانه از سوی مخاطبان پذیرفته نمیشود؛ بلکه مؤلّفههای فعّالانه را هم شامل میشود.
فرد، درباره معنای متن مذاکره میکنند. معنا به پسزمینه فرهنگی فرد وابستهاست. پسزمینه، میتواند توضیح بدهد که چطور بعضی خوانندگان قرائت اصّیخ از متن را میپذیرند در حالیکه دیگران ردّش میکنند. - «جان لاک، . - 23 :1960 این مسئله موجب گردیده ، بسیاری از اندیشمندان به تحلیل رفتار مخاطب و کیفیت رسانه سینما بپردازند. آنچه در این نوشتار میآید بررسی آرا و نظرات زبانشناسان ، نشانهشناسان و فیلمسازان در باب نشانه، معنا، بیان و ارتباط است و هدف پاسخگویی به این سوال است که سینما رسانه بیان است یا رسانه ارتباط؟. در این پژوهش به روش افلاطونی و یا به تعبیری استقرایی در ابتدا کلید واژه های بحث را تعریف کنیم تا از شبهه وگمان بدور مانده و براساس مسلمات به نتیجه غایی برسیم.
نشانه شناسی
یکی از عامترین تعریف ها از نشانه شناسیُ تعریف امبرتو اکو ِاست که میگوید: نشانه شناسی با هر چیزی که بتواند یک نشانه قلمداد شود سروکار دارد. نشانه شناسی نه فقط شامل مطالعه ی چیزهایی است که مادر مکالمات روزمره »نشانه« مینامیم، بلکه مطالعه هر چیزی است که بر چیز دیگر اشاره دارد. - اکو، . - 7 :1976 نشانهشناسان معاصر نشانهها را به طور انفرادی مطالعه نمیکنند بلکه به بررسی آنها به عنوان بخشی از نظامهای نشانه ای - مثل یک رسانه یا ژانر - میپردازند.
متن
متن به پیامی اطلاق میشود که به طریقی ثبت شده باشد. چنین پیامی از نظر فیزیکی از فرستنده یا گیرنده خود مستقل است. متن ترکیبی از نشانه هاست - مثل کلمات ،تصاویر،اصوات و یا اطوار - که با ارجاع به قراردادهای یک ژانر و در یک رسانه ارتباطی خاص ساخته و تفسیر شده است . - چندلر، - 21 :1952
رسانه
نظریه پردازان رسانهّها را از طریق مجراهای درگیر در امر ارتباط طبقه بندی میکنند - دیداری، شنیداری، لمسی و غیره - . تجربه انسان ذاتا چند حسی است و هر تجربهای نشانگر محدودیت ها وتواناییهای رسانه حسی درگیر است. از آنجایی که رسانهها به عنوان ابزار انجام اهداف - انتقال، ارتباط یا بیان - میشوند معمولا حاشیهای تلقی شده و هیچ توجهی را جلب نمیکنند، و رسانهای که بطور سلیس و مکرر استفاده شود برای کاربر شفافتر و ناپیداتر خواهد شد - چندلر، - 20 :1952
ارتباط
ارتباط با توجه به ریشه لاتین آن - در میان گذاشتن و تقسیم کردن - مفهومی است که لازمه آن فقط یک فرستنده فعال و یک گیرنده انفعالی نیست بلکه بازخورد ْ دومی را که نیز تغییر دهنده طرز رفتار اولی است به حساب میآورد و از آن مهمتر مستلزم شرکت فعال تمام افراد ذینفع در روند ارتباط نیز هست. از نظر هارولندَارتباط عبارت است از فراگرد انتقال یک محرک - معمولا علامت بیانی - از یک فرد - ارتباط گر - به فردی دیگر - پیام گیر - به منظور تغییر رفتار او - هاولند،. - 371 : 1984 آنچه در این میان بیش از هر چیز دیگری مهم می نماید اصل عدم افت معناست. یعنی در روند ارتباط معنای متن بایستی از سوء تعبیرات ویا فهم ناقص مصون بماند. اسمیتُ ارتباط را هر نوع عملی میداندکه بوسیله فردی انجام شود که طی آن فرد دیگری بتواند آنرا درک کند. خواه این عمل با استفاده از یک وسیله انجام شود یا بدون وسیله. - اسمیت، - 294 :1946
و از نظر آرانگان، ارتباط عبارت است از انتقال اطلاعات در محدوده سه چیز انتشارًٌ، انتقالٌٌ، و دریافت پیامٌٍ، - آرانگان،. - 11 :1970 ارتباط عبارت است از فراگرد انتقال پیام از سوی فرستنده برای گیرنده، مشروط بر آنکه در گیرنده پیام، مشابهت معنا با معنای مورد نظر فرستنده پیام ایجاد شود - محسنیان راد،. - 57 :1387 ارتباط عبارت است از روشی که حداقل متضمن چهار عنصر زیرباشد: .1 تولید کنندهای که .2 علامت یا نمادی را .3 برای حداقل یک دریافتکننده مطرح کند .4 و او را درک معنی کند - گویر، . - 1976:4بنظر می رسد که جامع ترین تعریف از ارتباط را جان لاک در اختیار ما می گذارد. او معتقد است: انتقال افکار از ذهن یک انسان به انسان دیگر و این شرط لازم وکافی برای مقارنه فکری که فرآیند ارتباط باید به این بیانجامد که افکار شنونده وگوینده یکی بشود.
