بخشی از مقاله
چکیده
آزادي موهبتی است الهی که خداي متعال به انسان عطا فرموده اما از آنجا که انسان ضعیف النفس است، براي او عقل و پیامبران را حجت قرار داد تا این دو، وي را به سوي کمال رهنمون سازند اما در عین حال بشر در انتخاب راه صواب و خطا آزاد گذاشته شد. در این مسیر اسلام نه تنها براي پیروان خود، حق آزادي اظهار عقیده را بطور یکسان در قالب بیان و قلم در تمامی زمینه ها میشناسد بلکه کتمان حق را حرام و بیان حقایق را واجب میخواند.از سوي دیگر در دنیاي مدرن امروز نیز شاهد هستیم که حق آزادي بیان اشخاص و رسانه هااز مبنائی ترین حقوقی است که در بسیاري از اسناد بین المللی و منطقه اي مورد تصریح قرار گرفته است. در این مقال کوتاه نگارندگان در پی بررسی تطبیقی حق آزادي بیان رسانه ها از منظر اسلام و اسناد بین المللی هستند.
واژگان کلیدي:حق ،آزادي بیان، رسانه، اسناد بین المللی، اسلام.
مقدمه
از ویژگی هاي دوران معاصر اهتمام وافر جامعه به رسانه و به بیانی دیگر سیطره رسانه بر جامعه انسانی است. به گونه اي که با توسعه ارتباطات و ابزارهاي رسانه اي، به این دوران »عصر رسانه« و »عصر ارتباطات« لقب داده اند. نقش رسانهها در حیات انسان به قدري است که ابزارهاي رسانه اي، جزوي جدا نشدنی از زندگی روزمره آدمیان شده است. حاکمان اعم از مستکبران و منادیان حق و نیز کانون هاي قدرت و ثروت و ... با تکیه بر رسانه ها سعی در بسط دامنه نفوذ خود بر جوامع بشري دارند.همزمان با اهمیت یافتن »نقش رسانه« در زندگی جوامع بشري، طی سده اخیر تحقیق و پژوهش درباره ابعاد گوناگون این نقش انجام شده است. در بستر این تحقیقات، نظرها و نظریه هاي بسیاري درباره رسانهها ارائه شده است.
نظریه هایی که اغلب همانندابزارهاي رسانه اي مدرن و شیوه هاي ارتباطی انسان مدار، برآمده از تمدن مادي عصر مدرنیسم، مادي ،تک ساحتی و اومانیستی است.البته این نظریه ها نیز تابع نحله هاي مختلف مدرنیته، با یکدیگر اختلافاتی دارند. گاه مانند الگوي چپ، رسانه را از منظر سوسیالیست می نگرد و گاه مانند الگوي راست از آن سوي دیوار فرو ریخته برلین، به رسانه از منظر اباحه گرایآنه و لیبرالیستی، تعریف ارائه می دهد. با وجود همه این اختلافات، در همه این نظریه ها، رسانه از منظر ابزاري براي »بسط تمتع مادي آدمی از هستی« نگاه شده است.گرچه توسعه ابزارهاي رسانه اي جدید و بسط فنون ارتباطی، خود از محصولات تمدن مدرن است، اما این بدان معنا نیست که جهان غیرمدرنیته از رسانه فهمی ندارد و اهتمامی به امر رسانه نداشته است.
به عنوان مثال کار انبیاء »بلاغ« و »ابلاغ رسالت« بود و ارسال رسل، یک مأموریت »ارتباطی« از سوي خداوند متعال بود. از حضرت آدم - ع - تا حضرت خاتم - ص - و بعد از ایشان اوصیاء انبیاء، آوردنده »نبأ« و »خبر« بودند. البته همه ابناي بشریت، منتظر خبري مهم تر بودند و از آن سوال می کردند. - سوره نبا، آیه - 1 تا اینکه حضرت ختمی مرتبت - ص - »نبأ عظیم« را براي بشریت آورد و آخرین وصی آن بزرگوار - عج - با تحقق عینی ولایت تامه خداوند متعال بر روي زمین، معنا و تفسیر عینی و ملموس »نبأ عظیم« را براي آدمیان عرضه خواهند کرد و انشاءاالله ما در سلک شاهدان آن خواهیم بود. - سوره نبا، آیه - 2تا آن زمان جامعه ایمانی، براي فلاح و رستگاري خویش، مأمور و مکلف به ترمیم مداوم »ارتباطات« خود است.
باید در دشواري هاي مسیر اطاعت خداوند و نیز در برابر ناملایمات تازیانه هاي رسانه اي و تسلیحاتی مستکبران، صبري جمیل داشت و با توسعه مفهومی و عینی ارتباطات و رسانه، پیوندهاي ارتباطی »جان« و »جسم« خود را با آن »نبأ عظیم« حفظ و تقویت نمود که خداوند متعال فرمود: »یا أَیﱡهَا الﱠذینَ آمَنُوا اصْبِرُواَو صابِرُواَو رابِطُواَو اتﱠقُوا ﱠاللَه لَعَلﱠکُمْ تُفْلِحُونَ« - حسینی استرآبادى، 1409 ق، ص - 133 اي کسانی که ایمان آورده اید شیبکایی در پیش گیرید و در برابر دشمنان نیز صبور باشیدو از مرزهاي خود مراقبت کنید، و تقواي الهی داشته باشید شاید رستگار شوید. - آل عمران: - 200بنابراین با توجه به مطالبی که درخصوص رسانه ها از منظر اسلام و دیدگاه جهانی ارائه گردید نگارندگان در این بحث بهدنبال بررسی تطبیقی حق آزادي بیان رسانه ها از دو دیدگاه مختلف اسلامی و اسناد بین المللی هستند.لذا در ذیل ابتدا به
